Сукупны стаж педагагічнай дынастыі Трафімовіч — Старжынскія — Калядка налічвае 1115 гадоў. Яна аб’ядноўвае пяць пакаленняў педагогаў, 39 прадстаўнікоў і з’яўляецца адной з самых вопытных і мудрых не толькі на Міншчыне, але і ў Беларусі. Напярэдадні прафесійнага свята педагогаў у свет выйшла кніга «Імя табе — Настаўнік», якая стала вынікам двухгадовай работы не адной сотні людзей.
Ідэя расказаць шырокай грамадскасці пра залаты фонд айчыннай адукацыі нарадзілася падчас святкавання 100-гадовага юбілею Беларускага прафесійнага саюза работнікаў адукацыі і навукі.
— Нам хацелася пакінуць след для наступных пакаленняў, і мы пачалі разважаць, што можна для гэтага зрабіць, — расказвае старшыня галіновага прафсаюза Таццяна Якубовіч. — Вырашылі, а чаму б не расказаць краіне аб магутнай сіле педагагічных дынастый?
Нас падтрымалі Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт і Міністэрства адукацыі. У краіне стартаваў рэспубліканскі сацыяльна-адукацыйны праект «Педагагічныя дынастыі Беларусі». Прайшлі месяцы карпатлівай работы. Да збору і падрыхтоўкі матэрыялаў актыўна падключыліся рэгіёны: пярвічныя прафсаюзныя арганізацыі нашых устаноў адукацыі, абкамы, райкамы галіновага прафсаюза, рэгіянальныя інстытуты развіцця адукацыі. Удзельнікі праекта сустракаліся з будучымі героямі кнігі, вывучалі архіўныя крыніцы, сістэматызавалі атрыманыя звесткі. Першапачатковай мэтай было сабраць для друку інфармацыю пра ўсе педагагічныя дынастыі, аднак высветлілася, што ў краіне толькі па тры пакаленні маюць каля 700 з іх. Таму ў першае выданне кнігі ўвайшлі гісторыі сем’яў, якія налічваюць чатыры і больш пакаленняў, адданых настаўніцкай справе, — інфармацыя пра 129 дынастый з усіх рэгіёнаў краіны. Гэта людзі, якія зрабілі бясцэнны ўнёсак у нацыянальную сістэму адукацыі. Яны не толькі самі выхоўвалі патрыётаў і грамадзян сваёй краіны, але і далучылі да самай важнай і патрэбнай прафесіі на зямлі сваіх дзяцей і ўнукаў. Мы рады, што праект адбыўся і знайшоў водгук.
Адной з пляцовак для прэзентацыі кнігі «Імя табе — Настаўнік» стаў у сталіцы Музей Вялікай Айчыннай вайны, куды былі запрошаны прадстаўнікі 16 педагагічных дынастый Мінскай вобласці, што ўвайшлі ў выданне. Іх агульны стаж складае 6225 гадоў. Сярод іх былі як ветэраны педагагічнай працы, так і будучыя настаўнікі — студэнты педагагічных спецыяльнасцяў і профільных педагагічных класаў, якія яшчэ толькі збіраюцца працягнуць педагагічную дынастыю.
— Толькі ўявіце, колькі за гэтымі лічбамі вучняў, дзіцячых эмоцый, правераных сшыткаў, напісаных планаў, асабістых перажыванняў, начэй без сну. Проста неверагодная арыфметыка! І як гэта кранальна, калі родныя людзі могуць назваць адзін аднаго калегамі. Мы ведаем, што выпадковых людзей у сістэме адукацыі няма, яны там проста не затрымліваюцца, — падкрэсліла ў сваёй прамове Таццяна Якубовіч. — І месца для ўшанавання педагагічных дынастый было абрана невыпадкова. Мы знаходзімся ў будынку, які захоўвае памяць аб героях Вялікай Айчыннай вайны. А чым не героі — прадстаўнікі педагагічных дынастый? Гэта кніга — сумесная праца многіх людзей і памяць для тых, хто знаходзіцца ў гэтай зале... Я бы вельмі хацела, каб яна стала фамільнай рэліквіяй у вашых сем’ях і перадавалася з пакалення ў пакаленне.
— Педагагічныя дынастыі — гэта залаты фонд нашага грамадства, — лічыць заслужаны настаўнік Рэспублікі Беларусь Алена Жураўлёва. — Я ўпэўнена, што генетычная памяць не дазволіць здрадзіць фамільнаму прызванню і захаваць самае каштоўнае — веру, надзею і любоў да сваёй прафесіі... І ніякія цяжкасці не могуць прымусіць педагога ў пятым пакаленні збочыць з абранага шляху.
— А калі настаўніку было лёгка? Калі Андрэй Лабановіч хадзіў па балотах Палесся? Ці калі педагогі навучалі дзяцей у партызанскіх школах? Не будзем хаваць, што мы адчуваем сёння пэўны дэфіцыт педагагічных кадраў. І каму, як не вам, якасна і эфектыўна праводзіць прафарыентацыйную работу, пачынаючы са сваёй сям’і, — звярнуўся да прадстаўнікоў педагагічных дынастый начальнік галоўнага ўпраўлення па адукацыі Мінаблвыканкама Мікалай Башко. — Упэўнены, калегі, што ў вашым прафесійным жыцці яшчэ будзе шмат яркіх старонак. Канешне, тыя прадметныя веды, што вы закладваеце на ўроках хіміі, біялогіі, літаратуры, вельмі важныя, але яшчэ больш важнае тое, што вы закладваеце ў дзіцячыя душы. Усё, што вы робіце, вы робіце для будучыні краіны. У нас былі складаныя пераломныя моманты, і мы ўдзячныя вам за тое, што вы захавалі сваю грамадзянскую дзяржаўную пазіцыю.
Сярод запрошаных на ўрачыстасці педагогаў быў і даўні чытач «Звязды» — выпускнік БДПУ, настаўнікі матэматыкі і фізікі Пугачоўскай сярэдняй школы Валожынскага раёна Уладзімір Уладзіміравіч Унучак. Ён прадстаўнік дынастыі, чый педагагічны стаж набліжаецца да 500 гадоў. Заснавальнікам дынастыі з’яўляецца яго прадзед Ігнат Вікенцьевіч Станкевіч, які скончыў Санкт-Пецярбургскую настаўніцкую семінарыю ў 1913 годзе, а потым працаваў настаўнікам Капусцінскай школы ў Ашмянскім павеце.
Амаль палову стагоддзя прысвяціў выкладанню Уладзімір Уладзіміравіч. 16 гадоў ён быў дырэктарам школы. У свой 71 год вопытны настаўнік па-ранейшаму ў страі. Прызнаецца, што кожны верасень кажа сабе, што гэты навучальны год у яго будзе апошні. Але ён зноў і зноў вяртаецца ў школу.
«Трэба працаваць так, каб пра цябе памяталі, а памятаюць па апошнім годзе. Ну ніяк мне не ўдаецца паставіць апошнюю кропку, — усміхаецца педагог і дадае: — У нас любяць параўноўваць цяперашняе пакаленне дзяцей з папярэднімі. Навошта? Проста трэба не адставаць ад вучняў, каб заставацца для іх цікавым. Сучасныя дзеці — вельмі добрыя, творчыя, таму творчасць — важная якасць для настаўніка. Я многаму вучуся ў сваіх выхаванцаў, пастаянна займаюся самаадукацыяй, асвойваю новыя тэхналогіі. Шкада, што наша прафесія становіцца пераважна жаночай. Мужчына-педагог у школе абавязкова павінен прысутнічаць. Трэба, каб хоць палову педагагічнага калектыву складалі мужчыны-настаўнікі».
Дарэчы, жонка Уладзіміра Уладзіміравіча — таксама педагог, усё жыццё працавала настаўнікам рускай мовы і літаратуры. Цяпер яна на пенсіі. Сын — кандыдат гістарычных навук, выкладаў па сумяшчальніцтве ў вышэйшых навучальных установах сталіцы. Цяпер займаецца доктарскай дысертацыяй.
А вось студэнтка Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта Дар’я Касценіч яшчэ толькі збіраецца стаць школьным настаўнікам. «Для мяне гонар — быць членам педагагічнай дынастыі, якая вядзе свой адлік з ХІХ стагоддзя, — кажа яна. — Пытанне з выбарам прафесіі для мяне ніколі не стаяла. Я з дзяцінства заўсёды была акружана ў сям’і педагогамі. Ганарылася сваімі продкамі. Мае прабабуля і прадзядуля былі заслужанымі настаўнікамі Рэспублікі Беларусь.
Лічу, што настаўнік — не толькі прафесія, але і прызванне. Вельмі складана быць прыкладам цярплівасці, а для мяне цярплівасць — самая галоўная якасць педагога...»
Трэба дадаць, што кніга «Імя табе — Настаўнік» — гэта толькі пачатак. Праект працягваецца, прычым магчымасць далучыцца да яго ёсць у кожнага: інфармацыю пра педагогаў, для якіх прафесія стала сямейнай справай, дакументы, фотаздымкі, аповеды калег, вучняў, сваякоў, успаміны пра сваіх настаўнікаў можна дасылаць на сайт Беларускага прафсаюза работнікаў адукацыі і навукі. На электронным рэсурсе прафсаюза створаны раздзел, дзе пра педагагічныя дынастыі будзе ўтрымлівацца значна больш інфармацыі. А кніга носіць больш бібліяграфічны характар.
Матэрыялы паласы падрыхтавала Надзея НІКАЛАЕВА
Фота аўтара
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
