Вечар перад Вадохрышчам. Яшчэ раз пра важныя дробязі

Хрышчэнскую ваду я ўжо каторы год набіраю не на Вадохрышча, а напярэдадні позна вечарам. Для нас з пляменніцай, якая жыве недалёка, гэта ўжо ператварылася ў своеасаблівы прыемны рытуал па знаёмым сцэнарыі. Гадзін у дзесяць вечара мы сустракаемся на прыпынку каля майго дома і павольна, нават крыху ўрачыста ідзём да царквы. Пад зорным марозным небам, пад мяцеліцай або нават некалькі разоў пад халодным ліўнем — за гэтыя гады бывала ўсяляк. Ідзём па прыцішанай асветленай вуліцы, амаль бязлюднай, да храма, што здалёк паблісквае купаламі. Ваду належыць набіраць не ў самой царкве — у спецыяльным памяшканні з вялікай колькасцю кранікаў, з якіх яна, асвечаная, і ліецца. У нас вельмі густанаселены раён, і так прыдумалі, каб людзі не стаялі доўга на холадзе ў чарзе.

Увечары, лічы, амаль уночы, усё выглядае чароўным і таямнічым. Трымцяць у паўцёмным памяшканні свечкі — для іх спецыяльна ставяць падсвечнікі з пяском, ціхенька журчыць вада, ціха размаўляюць людзі, не спяшаючыся сыходзіць. Гэты вечар перад Вадохрышчам, праведзены нават не ў храме, напаўняецца нават больш сакральным сэнсам, чым урачыстыя вечары перад вялікімі святамі непасрэдна ў царкве. Адчуваеш сябе гэткім першым хрысціянінам, якому пашчасціла прычыніцца да вялікага цуду. Не спяшаешся выходзіць на холад з гэтага дзівоснага месца, якое ўдзень будзе выглядаць зусім празаічна. А выходзячы ўрэшце, адчуваеш незвычаную лёгкасць і ўздым — ці то ад таго, што глынуў той святой вады, ці то проста ад заспакоенасці, што вось і сёлета, дзякуй Богу, атрымалася традыцыю не парушыць, значыць, усё цэлы год будзе добра. Ёсць у гэтым нашым штогадовым паходзе, у павольным шпацыры, у цёплай гарбаце, якую п’ём пасля на маёй кухні з чым-небудзь салодзенькім (ужо позна, але ў гэты вечар можна), штосьці такое трывала-пастаяннае, што і трымае, за што і чапляешся ў гэтым шалёным свеце, які, здаецца, яшчэ крыху — і абрынецца ў чорную дзірку.

Так, чапляешся менавіта за такія вось важныя, незаўважныя іншым, дробязі, мацуешся на іх, як на самым трывалым падмурку. Пачынаеш разумець старэйшых — бабулю, маму, якія шмат перажылі, якія бачылі вайну і галечу, якія мудра вучылі: «Шануй тое, што маеш». Успамінаеш сябе, маладзейшага, калі на гэту навуку пагардліва фыркаў: маўляў, не хачу тое, што маю, — хачу іншага, нават не задумваючыся, што гэта «іншае» не значыць «лепшае». А яны толькі паглядалі на цябе з любоўю і жалем, скрушліва ўздыхалі: дай табе Божа, каб не вельмі балюча было, калі зразумееш…

Хтосьці з маладзейшых ці са старэйшых рамантыкаў скажа: маўляў, мяшчанская філасофія — клапаціцца аб уласным душэўным спакоі і дабрабыце. Але ж ні для кога не сакрэт, што шчаслівае ўстойлівае грамадства, моцная краіна — гэта найперш спакойныя людзі, якія жывуць у дабрабыце. Канешне, можна, начытаўшыся навін у сацыяльных сетках, пачаць ціха вар’яцець, разважаючы аб — ні больш ні менш — незайздросным лёсе чалавецтва, прымяраць усё на сябе. Можна пачаць ненавідзець людзей, якія вакол, толькі таму, што ўсё не па-твойму (як павінна быць «па-твойму», ты і не ведаеш зусім, але якая розніца?). Можна ад усяго гэтага хадзіць з каменным выразам на твары (а людзі будуць думаць, што ты пахаваў кагосьці з блізкіх, і глядзець на цябе са спачуваннем). Можна не заўважаць, як утульна ў доме пасля сцюжы на вуліцы, як смачна пахне кава і хлебныя тосты, як ласціцца аб далонь гадаванец, як усміхаецца ці выдае «мудрыя думкі» сямігадовая дачка... Канешне, гэта ўсё дробязі, што яны значаць у параўнанні з тым... няважна з чым, але з чымсьці глабальным, што цябе займае больш…

І толькі калі прыцісне, па-сапраўднаму, калі стане табе асабіста балюча, скрушна, страшна — тады і бяжыш-спяшаешся ў свой цёплы дом, дзе смачна пахне хлеб і дзе цябе чакаюць. (Калі ёсць каму яшчэ чакаць, калі ў пагоні за прывідным «лепшым» ты не застаўся адзін). І толькі тады ўсведамляеш: добра, што ёсць куды ісці, добра, што можна спакойна схадзіць позна вечарам у храм, а пасля піць гарбату з пірожнымі, а на гадзінніку ўжо палова дванаццатай, і няхай яе, тую фігуру, бо гэта ж так смачна і хораша. А на канапе соладка спіць, згарнуўшыся ў клубок, кошка, а за акном ціха падае снег (ці свецяць зоры, ці лютуе завея, ці нават ліе халодны дождж — якая розніца?). І гэта не здаецца ўжо дробязямі і мяшчанствам, і «Шануй тое, што маеш» — ужо не пустыя, а самыя важныя словы.

Свет, які звар’яцеў, няхай вар’яцее далей. А ў нас — Вадохрышча. Прыгожае зімовае свята, калі Усявышні дае нам магчымасць разам з тварам абмыць святой вадой душу.

Алена ЛЯЎКОВІЧ