Прызнанне сям'і сацыяльна небяспечнай для дзяцей — не прыгавор

...Калі Таццяна ўсвядоміла, што аднойчы яна можа вярнуцца дадому, а дзяцей адбяруць, то спачатку спалохалася. Потым ужо стала злавацца. Чаму сям'ю прызналі сацыяльна небяспечнай? Усё ж добра: дзеці не галадаюць, адзенне ёсць, муж працуе... Чамусьці нехта вырашыў, што ў яе ёсць праблема з алкагольнай залежнасцю. Але справа ў тым, што ніякай залежнасці няма! Таццяна піла «як усе», па выхадных, часам, праўда, пасядзелкі з сябрамі зацягваліся, але гэта не значыць, што яна нейкая «алкашка»...

З такімі думкамі жанчына ішла на прыём да псіхолага ў Тэрытарыяльны цэнтр сацыяльнай абароны насельніцтва Маскоўскага раёна Мінска. Тады яна яшчэ не ведала, што там будзе пакладзены пачатак новага жыцця, якое дапаможа наладзіць адносіны з дзецьмі і мужам.

— Словазлучэнне «сопаўская сям'я» ўжо трывала ўвайшло ў наша жыццё. Прычым многія ўпэўнены, што, калі дзяцей прызнаюць тымі, хто знаходзіцца ў сацыяльна небяспечным становішчы (СНС), гэта кляймо на ўсё жыццё, — тлумачыць псіхолаг аддзялення сацыяльнай адаптацыі і рэабілітацыі Тэрытарыяльнага цэнтра сацыяльнай абароны насельніцтва Маскоўскага раёна Мінска Паліна Абакумава. — На самай справе гэта не так. Для нас СНС — гэта проста прыкмета крызісу ў сям'і, і наша задача — дапамагчы пераадолець гэты крызіс.

Звычайна сем'і, якія трапілі ў сацыяльна небяспечнае становішча, не могуць адразу ўсвядоміць, што ў іх ёсць праблема. Псіхолагі працуюць індывідуальна, каб чалавек на кансультацыі змог сам сфарміраваць запыт на дапамогу, то-бок вызначаецца праблема, далей — пошукі варыянтаў яе рашэння і, вядома, неабходных рэсурсаў. А выйсце знаходзіцца ў залежнасці ад таго, з якой прычыны дзеці аказаліся ў СНС. Прычыны бываюць у асноўным тры. Першая — бацькамі не задавальняюцца асноўныя жыццёвыя патрэбы дзіцяці. Іншымі словамі, калі сям'я незабяспечаная настолькі, што не можа, напрыклад, набыць неабходнае адзенне, гігіенічныя прылады, не ў стане даць патрэбу ў харчаванні... Такая сям'я можа трапіць на ўлік. У тэрытарыяльным цэнтры ў такіх сітуацыях кансультуюць, дзе і як можна атрымаць экстранную дапамогу, абавязкова аказваюць псіхалагічную падтрымку, калі чалавек страціў працу ці проста эмацыянальна выгарэў.

Другая прычына — не забяспечваецца нагляд за паводзінамі дзіцяці і яго ладам жыцця, з-за чаго дзіця ўчыняе дзеянні, якія ўтрымліваюць прыкметы адміністрацыйнага правапарушэння або злачынства. Дарэчы, часта па гэтай прычыне трапляюць на ўлік і сем'і цалкам забяспечаныя, але іх дзеці здзейснілі рознага роду правапарушэнні неаднаразова. Бацькам у такіх выпадках дапамагаюць знаходзіць рэсурсы, каб эмацыянальна аднавіцца і наладзіць адносіны з нашчадкамі.

Ну, і апошняя: бацькі вядуць амаральны лад жыцця, што аказвае шкоднае ўздзеянне на дзіця, злоўжываюць сваімі правамі або жорстка абыходзяцца з дзецьмі, у сувязі з чым мае месца небяспека для іх жыцця або здароўя.

— Сям'я непараўнальная па сваёй сіле ні з якімі іншымі сацыяльнымі інстытутамі, бо менавіта ў сям'і фарміруецца і развіваецца асоба чалавека, адбываецца авалоданне ім сацыяльнымі ролямі, неабходнымі для бязбольнай адаптацыі дзіцяці ў грамадстве, — гаворыць дырэктар тэрытарыяльнага Цэнтра сацыяльнай абароны насельніцтва Маскоўскага раёна Вольга КАТАВА. — Сям'я выступае як першы выхаваўчы інстытут, сувязь з якім чалавек адчувае на працягу ўсяго свайго жыцця. У сям'і закладваюцца асновы маральнасці чалавека, фарміруюцца нормы паводзін, раскрываецца ўнутраны свет і індывідуальныя якасці. Псіхолагі нашага цэнтра арганізавалі дадатковыя адукацыйныя мерапрыемствы «Урокі сямейнага выхавання». Гэта розныя псіхалагічныя семінары-практыкумы для сем'яў, у якіх дзеці знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы.

— Заняткі прысвечаны спосабам эфектыўных зносін, — дадае псіхолаг аддзялення сацыяльнай адаптацыі і рэабілітацыі тэрытарыяльнага цэнтра Ларыса Мірэйчык. — Многія дарослыя проста не навучаны мірна вырашаць канфлікты. Падчас трэнінгу «Канфлікт і шляхі яго вырашэння» бацькам, напрыклад, даецца магчымасць усвядоміць прычыны сварак, асвоіць навыкі канструктыўнага вырашэння канфліктных сітуацый.

У цэнтры арганізаваны семінары, цалкам прысвечаныя зносінам з дзецьмі. Гэты адукацыйны курс дапамагае бацькам павысіць псіхолага-педагагічную кампетэнтнасць, стымулюе іх імкненне да самапазнання і пазнання асаблівасцяў сваіх дзяцей, спрыяе паглыбленню разумення і змене некаторых жыццёвых уяўленняў. Пасля індывідуальных заняткаў з псіхолагам многія залежныя ад алкаголю бацькі вырашаюцца наведаць невялікі практыкум «Цвярозая жыццё». Там удзельнікі маюць магчымасць зірнуць на сябе збоку, усвядоміць свой стан хваробы і пачаць рух у бок цвярозасці...

— Такая сістэмная арганізацыя аказання псіхалагічнай дапамогі грамадзянам дабратворна ўздзейнічае на сям'ю: спрыяе яе сацыялізацыі, павышэнню выхаваўчых функцый, змене ўзаемаадносін паміж членамі, — кажа Вольга Катава.

Падобныя мерапрыемствы праводзяць у многіх тэрытарыяльных цэнтрах сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва, якіх налічваецца па ўсёй краіне 146. Сацыяльна-псіхалагічная дапамога людзям з'яўляецца адной з галоўных місій такіх цэнтраў.

Наталля ТАЛІВІНСКАЯ

Прэв’ю: pixabay.com