Вы тут

Гісторыя дзяўчыны, якая перамагла анарэксію


Здараецца, што ў пагоні за прыгожай фігурай некаторыя дзяўчаты зусім перастаюць есці. А гэта прыводзіць да сур'ёзных праблем. Анарэксія — хвароба, звязаная з расстройствам харчовых паводзін: праяўляецца, калі чалавек імкнецца схуднець, баіцца патаўсцець, абмяжоўвае сябе ў ежы, мае скажонае ўяўленне аб уласным целе, з-за чаго хутка губляе вагу.

Анарэксія часцей сустракаецца ў падлеткаў. Узровень смяротнасці сярод хворых на яе і булімію (калі чалавек мэтанакіравана выклікае ў сябе ваніты пасля кожнага прыёму ежы. — Аўт.) высокі: расстройствы знаходзяцца на першым месцы па гэтым паказчыку сярод усіх псіхічных захворванняў. Чым раней чалавек звяртаецца па дапамогу, тым больш у яго шанцаў на выздараўленне. Бо многім цяжка не толькі пачаць лячэнне, але і выявіць прыкметы гэтай самай хваробы. Асабісты вопыт — тое, што можа паўплываць на нас, дапамагчы пазбегнуць памылак. Наша гераіня Вікторыя Прыгодская гатовая ім падзяліцца.


Та­кой Вік­то­рыя бы­ла пад­час хва­ро­бы...

Дзяўчыне 21 год. Заканчвае факультэт журналістыкі БДУ, стажыруецца на радыё, тэлебачанні, захапляецца кітайскай мовай. Думкі аб пахудзенні больш не трывожаць яе, як у падлеткавым узросце. Тады, у 15 гадоў, у Вікі з'явілася вялікае жаданне змяніць сваё цела, што прывяло да сур'ёзнага захворвання. Усяго за паўгода яна схуднела на 35 кілаграмаў.

— Я з дзяцінства была поўненькая. Як гэта часта бывае ў школе, дзеці дражнілі з-за лішняй вагі. Гэта чапляла, але не раніла. А ў дзявятым класе з'явілася моцнае жаданне падабацца сабе, адчуваць упэўненасць у целе. Хацелася быць найлепшай ва ўсім, у знешнасці ў тым ліку. Спрабавала розныя дыеты: пітную, яблычную, шакаладную. Часу страціла шмат, але выніку не было. Да таго ж мая мама — шэф-повар, таму дома заўсёды была смачная сытная ежа.

З цягам часу думкі аб пахудзенні станавіліся дакучлівымі. Віка памятае, як ішла па вуліцы, спынілася і сказала сабе: «Хачу быць самай прыгожай на выпускным балі. Трэба худнець». Гэта быў пераломны момант.

— У кожнай дзяўчыны ёсць пэўныя праблемныя зоны. У мяне гэта жывот, бакі і рукі. Вырашыла неадкладна заняцца імі. Я перфекцыяністка з вялікай сілай волі, таму адмовіцца ад мучнога, тлустага, салёнага было няцяжка. Складана толькі ў першы месяц: глядзела, як мама гатавала, але нічога не каштавала. Я папярэдзіла яе аб тым, што буду худнець, але яна не ўспрыняла гэта сур'ёзна. Мама была не супраць, бо не ведала, да чаго гэта прывядзе. Я і сама не ведала. Гэта як кнопка, якую рэзка ўключыла, а выключыць ужо не змагла.

Вікторыя дзеліцца, што першы час усю інфармацыю аб пахудзенні знаходзіла ў інтэрнэце. Яе рацыён складаўся з яблыкаў, грэйпфрутаў, салодкіх глазіраваных шматкоў і вады.

— Рыбу і мяса я амаль што не ўжывала, думала, ад гэтага магу набраць вагу. Абмежавала і час прыёму ежы: пасля 18 — ні кроку на кухню. Лічыла ў галаве калорыі, магла без табліцы сказаць харчовую каштоўнасць любога прадукту. Каб пахуданне праходзіла ў паскораным тэмпе, шмат займалася спортам: скакала на скакалцы, круціла хула-хуп, качала прэс, бегала вакол дома (жыву ў прыватным, таму месца шмат). Гэта захапляла: уваходзіш у пэўную сістэму — і атрымліваеш асалоду ад вынікаў, — прыгадвае суразмоўніца. — Мне падабалася, як я выглядаю, не разумела, што магу напалохаць кагосьці сваім выглядам. Сінякі ад трэніровак здаваліся нормай. Былі моманты, калі мама забараняла мне займацца спортам, таму што не разумела, навошта гэта худой дзяўчынцы. Але я чакала, пакуль яна засне, уставала і практыкавалася некалькі гадзін, каб адпрацаваць упушчанае. Або ў перапынку паміж школай і танцамі бегала па стадыёне, колькі магла.

Фізічнай слабасці Віка падчас хваробы не адчувала. Затое дзяўчына бачыла захопленыя погляды ад іншых людзей, што падымала самаацэнку:

— Я «на выдатна» вучылася ў школе, хадзіла на танцы, у музычную школу. Здавалася, што з кожным днём сіл для гэтага станавілася ўсё больш. Што такое анарэксія, я ведала, але не думала пра яе сур'ёзна. Проста хацела купляць тое адзенне, якое мне падабалася. Мама перажывала, праводзіла выхаваўчыя размовы, але я пераконвала, што яна перабольшвае. Каб мама супакоілася, пры ёй я трошкі ела. Але часцей за ўсё перакладала лыжкай ежу ў талерцы з аднаго боку на другі, аддавала катлеты кату або сабаку.

Ка­лі ўсё прай­шло, свет зноў за­іг­раў фар­ба­мі жыц­ця для дзяў­чы­ны.

Дарэчы, маму да захворвання анарэксіяй я ніколі не падманвала. Спачатку гэта і не трэба было: з раніцы да ночы яна на працы. Падтрымліваў малодшы брат — заўсёды прыкрываў, хоць цяпер разумею, што гэта няправільна. Знаёмыя, сябры казалі, каб я спынілася. Але я была перакананая, што ўсё кантралюю. Прыходзячы дадому, раздзявалася і глядзела на сябе ў велізарнае люстэрка. Бачыла свае «хібы» і працягвала галадаць. З-за недахопу ўнутранай энергіі вельмі моцна мёрзла тады, калі ўсім было цёпла. Бліжэй да лета магла хадзіць ледзьве не ў валёнках, аб'ёмных світарах. Мама тым часам паказвала розныя тэлепраграмы пра анарэксічак са словамі: «Глядзі, ты такая ж, як яны». А я адказвала: «Ты сур'ёзна? Яны худыя, я — не».

Хвароба Вікі не суправаджалася буліміяй, але была іншая праблема.

— Крытычныя дні зніклі, калі важыла 54 кілаграмы пры росце 176 сантыметраў. Тады я не звяртала на гэта ўвагі. «Ну сышлі і сышлі, вернуцца», — думала я. Цяпер разумею, што гэта быў дрэнны знак. Падчас хваробы ў мяне пачалі рэзка выпадаць валасы, пазногці таксама мелі не найлепшы выгляд. Я разумела, што хачу стаць здаровай, але ў галаве сядзела думка: «Няўжо ўсе мае старанні былі дарэмныя?» Было шкада і маральна складана.

У рэшце рэшт я пагадзілася пайсці да ўрача. У паліклініцы мне сказалі, што, калі ў найбліжэйшы час не адновіцца менструальны цыкл, дзяцей у мяне не будзе ніколі. Я спалохалася. Прызначылі гарманальныя таблеткі, і за наступны год я паправілася на 12 кілаграмаў. Не з-за павышанага апетыту, а з-за кантролю з боку мамы. Яна сядзела перада мной і заўсёды чакала, калі я даем. Крыўда на яе заставалася доўгі час, пакуль я не зразумела: мама дзейнічала як магла. Магчыма, без такіх радыкальных метадаў не было б выніку.

Віка канчаткова справілася з хваробай у 18 гадоў. Дзякуючы гэтаму вопыту яна пасталела, зразумела, што ў жыцці насамрэч мае каштоўнасць. Хоць не адмаўляе, што сочыць за харчаваннем дагэтуль:

— Мая фігура не ідэальная, я прыводжу яе ў форму і зараз, але без шкоды для здароўя. Пасля анарэксіі да мяне ў сацыяльныя сеткі пачало прыходзіць шмат паведамленняў з пытаннямі аб пахудзенні ад дзяўчат-падлеткаў. Адказ заўсёды адзін: правільнае харчаванне і заняткі спортам. Да такіх рэкамендацый дадаю: калі не мець правільнага падыходу, можна страціць здароўе. Думаю, кожны павінен ведаць аб магчымых наступствах.


Таццяна Валовіч, урач-псіхолаг:

— Паводле ацэнак экспертаў, ад 60 да 70 тысяч беларусаў маюць адхіленні ў харчовых паводзінах. Жанчыны пакутуюць на нервовую анарэксію часцей, чым мужчыны, у суадносінах дзесяць чалавек да аднаго. Кожны год фіксуецца тысяча новых выпадкаў у прадстаўніц прыгожага полу ва ўзросце ад 13 да 23 гадоў.

У тры разы часцей хварэюць на булімію, чым на анарэксію. Расстройствы могуць быць выкліканы выхаваннем, звычкамі, асабістым густам, традыцыямі ў сям'і.

Да нядаўняга часу лічылася, што ў аснове анарэксіі ляжыць выключна псіхапаталогія. Але сучасныя даследаванні сведчаць, што гэта цэлы комплекс фактараў, уключаючы генетычную схільнасць. Даследчыкі і псіхолагі актыўна абмяркоўваюць ролю траўміруючых падзей ва ўзнікненні парушэнняў харчовых паводзін. Нервовая анарэксія можа праявіцца адзін раз за жыццё ці стаць хранічным захворваннем. Пацвярджэнне таму — нядаўняе адкрыццё Сінціі Б'юлік (ЗША), вядучага сусветнага спецыяліста па анарэксіі. Каманда навукоўцаў пад яе кіраўніцтвам выявіла ў 12-й храмасоме ўчастак, які адказвае за развіццё гэтай хваробы.

Асобы з парушэннямі харчовых паводзін характарызуюцца перфекцыянізмам, адчуваннем немагчымасці кантраляваць сваё жыццё, павышанай ранімасцю, адзінотай, нізкай самаацэнкай, цяжкасцямі ў распазнанні сігналаў цела. Да таго ж гэта медыцынскі дыягназ, таму зварот да спецыялістаў (псіхатэрапеўта, псіхіятра, псіхолага) лічу абавязковым.

Дар'я Шлапакова, студэнтка IV курса факультэта журналістыкі БДУ

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.