Малады спецыяліст у Барысаве распрацаваў новыя лекі

У глыбіні тэрыторыі Барысаўскага завода медыцынскіх прэпаратаў хаваецца непрыкметны шэры будынак. Нягледзячы на памер і сціплы выгляд, яго значэнне цяжка пераацаніць — работа вялікіх вытворчых цэхаў без гэтага будынка наўрад ці магчымая. Гэта лабараторыя цвёрдых лекавых формаў, дзе займаюцца распрацоўкай новых таблетак і аналагаў дарагіх замежных прэпаратаў. Карэспандэнты «Чырвонкі. Чырвонай змены» пагутарылі з яе супрацоўнікам, маладым інжынерам-тэхнолагам першай катэгорыі Максімам СКОТНІКАВЫМ.

— Працаваць на «Барысаўскі завод медпрэпаратаў» я прыехаў у 2007 годзе, — уводзіць у курс справы тэхнолаг. — Да гэтага вучыўся ў Беларускім дзяржаўным тэхналагічным універсітэце на спецыяльнасці «Біятэхналогія». У той час яе выпускнікі працавалі ў розных адгалінаваннях прамысловасці: ад харчовай да фармацэўтыкі. Выбраў такую спецыяльнасць, бо ў старшых класах пачаў захапляцца хіміяй, удзельнічаў у алімпіядах па гэтым прадмеце, неаднойчы выходзіў на «вобласць», перамагаў у рэспубліканскім конкурсе юнага эколага. Калі шчыра, нават не думаў, што апынуся тут: сам вырас у Аршанскім раёне, у ваенным гарадку Балбасава. Але калі надышоў час размеркавання, выбраў Барысаў — адправіўся сюды разам з іншымі выпускнікамі.

Максім успамінае, што яшчэ тады бачыў сябе ў якасці навуковага супрацоўніка, які займаецца распрацоўкай новых лекаў. У БДТУ ён пачаў навукова-даследчую працу: займаўся праблемай удасканалення вытворчасці настойкі з валяр'яну, спрабаваў атрымаць большую колькасць актыўных рэчываў пры дапамозе ўльтрагуку, і на будучым месцы працы планаваў працягваць гэты кірунак. Але лёс распарадзіўся інакш: яго накіравалі ў таблетачны цэх, дзе вырабляюць валяр'янку, на пасаду майстра. Зрэшты, гэта таксама дапамагло станаўленню навукоўца, бо ён блізка пазнаёміўся з вытворчым працэсам.

— Не магу сказаць, што тая работа мне не падабалася, — падкрэслівае Максім. — Наадварот, калектыў мяне прыняў, у нас атрымалася выдатная змена, адна з самых маладых. Працаваць сапраўды было цікава. Паралельна сам вырашыў развівацца далей і паступіў вучыцца ў Дзяржаўны інстытут кіравання і сацыяльных тэхналогій БДУ. Атрымаў дыплом па спецыяльнасці «Менеджмент і кіраванне персаналам». Пасля двух гадоў адпрацоўкі папрасіў, каб мяне нарэшце перавялі ў лабараторыю, дзе я знаходжуся і цяпер.

На новым месцы Максім заняўся непасрэдна распрацоўкай новых лекавых формаў. Галоўны кірунак работы — стварэнне так званых джэнерыкаў, прасцей кажучы, танных аналагаў дарагіх замежных прэпаратаў. За сем гадоў Максім распрацаваў каля дзесяці такіх лекавых сродкаў, усе яны прадаюцца ў аптэках: «Рыбаверын», «Німесулід», «Мелаксікам», «Бісапралол», «Рэспірыдон», «Кліндацыл»...

— Нягледзячы на тое, што я актыўна займаўся джэнерыкамі, валяр'янка таксама не выходзіла ў мяне з галавы, — кажа інжынер-тэхнолаг. — Вельмі важна, што ў нас на заводзе вытворчасць гэтага гамеапатычнага прэпарата адбываецца па поўным цыкле. Прывозяць сыравіну — здробнены корань валяр'яну, які вырошчваюць на вопытнай базе, яго засыпаюць у вялікія ёмістасці (перкалятары), заліваюць спіртаводнай сумессю, настойваюць, выпарваюць і атрымліваюць гатовае рэчыва — экстракт. Праблема была ў тым, што з-за невысокай канцэнтрацыі карыснага рэчыва для дасягнення тэрапеўтычнага эфекту трэба было спажыць адразу вялікую колькасць таблетак. І мы задумаліся над стварэннем новай.

Спачатку на заводзе пайшлі простым шляхам — павялічылі памер таблеткі ў некалькі разоў. Прэпарат атрымаў назву «Валяр'яна Фортэ» і пайшоў у вытворчасць, але пазнейшыя даследаванні паказалі, што нават гэтая канцэнтрацыя таксама недастатковая. Таму Максім працягваў работу і здолеў знайсці рашэнне праблемы. Калі тлумачыць «на пальцах», спецыяліст распрацаваў абсалютна новы састаў таблеткі, а новая тэхналогія дазволіла пазбегнуць непатрэбнага дадатковага раскладання экстракту пры выпарванні. Эфект ад ужывання такога лекавага сродку стаў мацнейшым у разы.

Новая таблетка, якая ўжо паступае ў беларускія аптэкі, атрымала назву «Рэвалон-600». Рыхтуецца да выхаду яна і меншага аб'ёму — «Рэвалон-300». Максім адправіў заяўку на атрыманне Еўразійскага патэнта, які будзе звязаны з гэтай распрацоўкай.

Увогуле, на стварэнне аднаго прэпарата-джэнэрыка, па словах інжынера-тэхнолага, патрабуецца каля пяці гадоў. Падчас распрацоўкі робяцца прататыпы таблетак, якія праходзяць шматлікія выпрабаванні і даследаванні. Іх правяраюць па разнастайных паказчыках якасці і, самае галоўнае, усё гэта параўноўваецца з арыгіналам. Нават калі ўсё супадае, гэта далёка не канец. Далей — тэарэтычная і практычная экспертызы. Апошняя стадыя — клінічныя выпрабаванні. Калі няма сур'ёзных пабочных эфектаў і іншых праблем, завод атрымлівае дазвол на выпуск прэпарата.

— Зрабіць таблетку — цэлае мастацтва, — дзеліцца спецыяліст. — Ты спрабуеш розныя камбінацыі дзеючых і дапаможных рэчываў, пакуль не атрымаецца поўны аналаг арыгінала, які будзе каштаваць у разы танней.

Вядома, для такіх сур'ёзных задач патрэбная не менш сур'ёзная тэхніка. Максім праводзіць нам невялікую экскурсію па памяшканнях. Чаго тут толькі няма: ад прэсаў, на якіх фармуюцца таблеткі, да ўстановак, дзе можна адразу прааналізаваць атрыманае.

Яшчэ ва ўніверсітэце Максім удзельнічаў у рабоце народнага студэнцкага паэтычнага тэатра «Звон», які існуе і сёння. Атрымаў там спецыяльнасць «кіраўнік тэатра малых формаў і арганізатар культмасавай работы». Нядзіўна, што і сёння хлопец з'яўляецца вядучым завадскога КВЗ, шматлікіх конкурсаў і фестываляў.

— Чаму мне падабаецца работа ў вытворча-тэхнічнай лабараторыі? — перапытвае інжынер-тэхнолаг. — Я магу бачыць вынікі сваёй працы — гэта лекі, якія дапамагаюць людзям. Менавіта тут я на сваім месцы.

Яраслаў ЛЫСКАВЕЦ

lyskavets@zvіazda.by

Мінск — Барысаў — Мінск