Гэтыя сем’і – яскравае пацверджанне афарызма «Без мінулага няма будучыні». Яны існуюць таму, што іх мужныя продкі ваявалі і перамаглі. Афіцыйны прадстаўнік упраўлення ДКСЭ па Магілёўскай вобласці Ірына Рачкоўская дапамагла бліжэй пазнаёміцца з сямейнымі гісторыямі сваіх калег.
Начальнік аддзела ўпраўлення тэхэкспертыз упраўлення Дзяржкамітэта судовых экспертыз па Магілёўскай вобласці Кацярына Ласякова — унучка ветэрана вайны Ягора Цішкоўскага. Яму было 20 гадоў, калі яго прызвалі служыць у армію, а праз два гады пачалася вайна. На фронт чырвонаармеец трапіў у якасці наводчыка мінамёта, а ў 1943-м ужо камандаваў аддзяленнем 3 стралковай роты. Прымаў удзел у абарончых баях за Мінск, удзельнічаў у Арлоўска-Бранскай, Ялецкай, Варонежска-Варашылаўградскай, Варонежска-Касторненскай аперацыях. У саставе Цэнтральнага, Варонежскага, 1-га Украінскага франтоў браў удзел у бітве на Курскай дузе, вызваляў Правабярэжную Украіну, Польшчу, удзельнічаў у Берлінскай і Пражскай наступальных аперацыях. 1 мая 1945 года браў з таварышамі па зброі Брандэнбург.
Баявы шлях мужнага франтавіка адзначаны медалямі і ордэнамі. Першы медаль «За адвагу» ён атрымаў у верасні 1943 года за бой каля хутара Новаміхайлаўскі ў Краснадарскім краі. Супрацьтанкавай гранатай ён знішчыў разлік мінамётнай батарэі. Яшчэ адзін медаль «За адвагу» быў уручаны артылерысту за бой на левым беразе ракі Сан у ліпені 1944 года. Ён, дзейнічаючы пад шчыльным абстрэлам варожай артылерыі і авіябамбёжцы, падавіў агонь нямецкай мінамётнай батарэі і ручнога кулямёта.
У студзені 1945 года ў раёне вёскі Раўсэ Ягор Цішкоўскі замяніў на пасту раненага камандзіра мінамёта. З яго дапамогай ён знішчаў да 30 салдат і афіцэраў суперніка і два кулямёта. У лютым таго ж года ў раёне мястэчка Мальч Ягор Цішкоўскі знішчыў да 20 салдат і афіцэраў. За гэтыя подзвігі ён быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі.
Смеласць і мужнасць гвардыі сяржанта адзначаны таксама ордэнамі Айчыннай вайны I і II ступеняў, медалямі «За Перамогу над Германіяй» і «За вызваленне Прагі». Герой быў неаднаразова паранены, але кожны раз вяртаўся на поле бою.
— Мой дзед дэмабілізаваўся 15 кастрычніка 1945 года, — расказвае ўнучка. — Ён вярнуўся ў родную вёску, ажаніўся. Разам з жонкай Таццянай выхаваў пецярых дзяцей і дзевяць унукаў. Дзядулі не стала у 1987 годзе, калі мне быў усяго годзік. Я нарадзілася за год да яго смерці. Расказваюць, што ён асабліва дрыгатліва ставіўся да мяне. Напэўна, таму, што я была самая малодшая ў сям’і.
Бабуля загадчыцы групы ўпраўлення Дзяржкамітэта судовых экспертыз па Магілёўскай вобласці Юліі Патапцавай — Таццяна Карпечанка ( у дзявоцтве Зажыгіна) набліжала перамогу ў тыле. Жанчына ўзнагароджана медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 г.г.» Сёлета Таццяна Мікалаеўна адсвяткавала сваё 99-годдзе.
— Мая бабуля нарадзілася ў Валагодскай вобласці, — расказвае ўнучка. — Калі пачалася Вялікая Айчынная вайна, яна вучылася на апошнім курсе педвучылішча. Прыйшла ў школу настаўнікам малодшых класаў, а старшакласнікаў вучыць няма каму — усіх настаўнікаў-мужчын забралі на фронт. Прыйшлося вучыцца ў Архангельскім педінстытуце на настаўніка матэматыкі. Зрэшты, даводзілася весці не толькі свой прадмет, але і іншыя, у тым ліку фізкультуру.
Жанчына перажыла жах бамбёжак, голад, непасільную працу. Людзі працавалі пад лозунгам «Усё для фронту, усё для Перамогі». Амаль палову заробку аддавалі на дапамогу фронту, недаядалі (хлеб быў па картачках), дапамагалі калгасу ўбіраць ураджай, малацілі ўручную, збіралі пасылкі байцам на фронт. Хто цёплыя шкарпэткі і рукавіцы звяжа, хто махоркай падзеліцца.
Пасля вайны Таццяна Мікалаеўна прыехала на радзіму маці — на Шклоўшчыну, дзе стварыла сям’ю з франтавіком Рыгорам Карпечанкам. Рыгор Сцяпанавіч прайшоў усю Вялікую Айчынную, быў сувязістам. Абодва працавалі ў Александрыйскай школе, выхавалі чацвярых дзяцей.
Прадзед судовага эксперта Бабруйскага міжраённага аддзела Дзяржкамітэта судовых экспертыз Рамана Бурцава трапіў на фронт у 1943 годзе. Удзельнічаў у баях за вызваленне Харкава, быў моцна паранены асколкамі міны. За баявыя подзвігі ўзнагароджаны медалямі: «За перамогу над Германіяй», «За ўзяцце Берліна». У мірны час працаваў у калгасе брыгадзірам трактарнай брыгады.
Яшчэ адзін прадзед Рамана Бурцава — Аляксандр Мінавіч Цімашэнка скончыў свой ваенны шлях у Кракаве. Па ўспамінах сваякоў, у яго было шмат узнагарод, у тым ліку медаль «За адвагу», Ордэн Чырвонай Зоркі. Пасля вайны прадзед працаваў у калгасе, выконваў розную работу, яшчэ трымаў сваю гаспадарку. З жонкай выхаваў траіх дзяцей, якія падарылі ім семярых унукаў, а тыя, у сваю чаргу, семярых праўнукаў. Больш трагічна склаўся лёс малодшага брата прадзеда — Пятра Цімашэнкі, які доўгія гады лічыўся без вестак прапаўшым. Родныя аж да 2014 года не ведалі абставіны яго гібелі і месца пахавання. Дапамаглі пошукавікі. У Ленінградскай вобласці былі знойдзены чалавечыя астанкі і воінскія знакі адрознення чырвонаармейца. У ходзе работы з архіўнымі дакументамі атрымалася даведацца, што 27 лістапада 1941 года ў баі пад вёскай Ціхвін быў цяжка паранены камандзір кулямётнай роты 23-гадовы лейтэнант Пётр Цімашэнка. Ён памёр па дарозе ў медсанбат. У 2014 годзе яго астанкі былі з ушанаваннямі перапахаваны на радзіме.
Нэлі ЗІГУЛЯ
Фота з архіва ДКСЭ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
