Кастрычніцкая місія літаратурных часопісаў

Прапануем правесці восеньскі вечар у кампаніі Жоржа Сіменона ці Алега Ждана, Людмілы Рублеўскай ці Яўгеніі Янішчыц.

У кастрычніку робіцца актуальным змаганне з асенняй хандрой. Дзейсны сродак у гэтай барацьбе — натхняльная, жыццесцвярджальная і настраёвая літаратура! Таму на часопісы «Полымя», «Маладосць», «Нёман» і «Бярозка» ўскладаецца асаблівая місія: ратаваць вас, шаноўныя чытачы, ад шэрасці, панурасці і насмарку. Паглядзім, ці справяцца яны.

Што ж прапануе кастрычніцкае «Полымя»? Па-першае, заканчэнне «Авантураў Пранціша Вырвіча, здрадніка і канфедэрата» Людмілы Рублеўскай. Такім чынам, свет пабачыла яшчэ адна гісторыя пра неверагодныя прыгоды спадара Вырвіча. Атрымлівайце задавальненне!

У змаганні з восеньскай хандрой, безумоўна, дапаможа падборка вершаў Анатоля Зэкава «Відушчая душа», а вершы Яўгена Гарадніцкага ахінуць душу светлай настальгіяй.

Знойдзецца што пачытаць і аматарам прозы. Апавяданне Васіля Макарэвіча «Бяроза» — рэч, безумоўна, вартая вашай увагі, як і эсэ Міколы Чарняўскага «На скрыжаваннях памяці, альбо Прыгоды, але не цымбал, а паэмы».

У рубрыцы «Галасы свету» — вершы татарскага паэта-франтавіка Закі Нуры. Цікава, што Вялікую Айчынную вайну ён сустрэў у Беларусі і вёў тут актыўную партызанскую дзейнасць. Таму Беларусь назаўжды засталася ў сэрцы Закі Шарафутдзінавіча. Можа, менавіта таму яго вершы так хораша гучаць па-беларуску... Дарэчы, ніжэй вы знойдзеце інтэрв'ю з перакладчыкам твораў Закі Нуры Міколам Мятліцкім.

Сур'ёзным літаратуразнаўцам «Полымя» прапануе шэраг навуковых публікацый: Валерый Максімовіч разважае пра нацыянальную мастацкую традыцыю як дзейсны сродак забеспячэння гуманітарнай бяспекі грамадства, а Лада Алейнік піша пра ролю сям'і ў сацыялізацыі дзіцяці на прыкладзе аповесці А. Федарэнкі «Ціша».

Аматарам выяўленчага мастацтва будзе цікава прачытаць інтэрв'ю з мастаком, аўтарам «сонечных, святланосных» карцін Леанідам Шчамялёвым.

Алесь Марціновіч прапануе змястоўны артыкул «Цмок, русалка і шмат што іншае», дзе распавядаецца пра азёрную Лепельшчыну. Спадабаецца аматарам фальклору, краязнаўства і таямніц, якія хаваюць азёрныя глыбіні нашай Бацькаўшчыны...

На вокладцы 10-га нумара «Маладосці» — усмешлівая і пяшчотная Яўгенія Янішчыц, ураджэнка Піншчыны. Чаму менавіта яна? Таму што па традыцыі 10-ты нумар «Маладосць» часткова прысвячае Брэстчыне, а Яўгенія Іосіфаўна — яе галоўны літаратурны сімвал.

Увогуле, гэты нумар «Маладосці», на наш погляд, атрымаўся проста шыкоўны. І найперш дзякуючы змешчанай у ім прозе. Першае, што вы прачытаеце, — апавяданні Вадзіма Крука. «Адэлька і сонца» — дазволіць зірнуць на свет вачыма маленькага дзіцяці, а «Разварот» нагадае пра крохкасць чалавечага жыцця.

Асобнае слова хочацца сказаць пра аповесць Кацярыны Мядзведзевай «Чараўнік для Дэйсі Мэй». Гэты твор адразу зацягвае чытача ў казачны свет, з якога не хочацца выходзіць. Дзякуючы майстэрству пісьменніцы дакладна ўяўляеш апісаныя ў творы рэаліі, адчуваеш прадметы на дотык, пах... Твор напісаны з мяккім гумарам, чытаецца на адным дыханні. Асабліва рэкамендуецца дзяўчатам, не ўпэўненым у сабе і сваёй прыгажосці.

Для тых, хто стаміўся ад абсурду рэчаіснасці, Алена Беланожка прапануе з яе ад душы пасмяяцца. У нумары шукайце яе апавяданні «Сцяг перамогі» і «Кветкі для зоркі». Гарантуем вельмі якасную смехатэрапію!

Са сталых майстроў слова ў нумары прадстаўлены Валерый Гапееў. Яго гісторыя-прыпавесць «Пра мару, хлопчыка і стрэмку» прымусіць задумацца, ці варта імкнуцца да чагосьці вялікага і быць верным сваёй мары.

Паэты 10-га нумара — цудоўныя Аляксандра Фагот, Настасся Нарэйка, Наталля Кандрашук. Асенні настрой падтрымае паэтычная падборка вершаў розных аўтараў пад назвай «Прычынай, мусіць, гэта восень».

Рабіць кастрычніцкі нумар трошкі міжнародным ужо стала традыцыяй. У гасцях выдання зноў польскія майстры мастацкага слова. Пераклады іх твораў — на старонках нумара. Прывядзём тут невялічкі прыклад — верш Вольгі Лаліч-Кравіцкай з цікавай назвай «Мужыкі не ўмеюць грукаць у дзверы»:

а калі грукаеш то грукай як мужык

не ўваходзь як пясчанка

я павінна мець час каб настроіцца

на глынанне цярпення замест малака

на з'ядзенне самой сябе

замест паўнавартаснага сняданку

(пераклад Арцёма Кавалеўскага).

Польскі бок падзяліўся з «Маладосцю» таксама некаторымі публіцыстычнымі матэрыяламі. Сярод іх — інтэрв'ю з галоўным рэдактарам часопіса Podlaskі Kwartalnіk Кulturalny, артыкул супрацоўніцы Брэсцкай абласной бібліятэкі Валянціны Гарбачэўскай пра пінскага майстра-каменшчыка Рыгора Ясінскага.

У працяг польскай тэмы Арцём Кавалеўскі паразважае пра творчасць рэжысёра Кшыштафа Кеслёўскага.

Паліна Лісоўская раскажа пра «нетэатральны тэатр», а менавіта пра спробу беларускіх тэатралаў вынесці спектакль за межы сцэны, у іншую прастору: у Музей МУС, ва ўнутраны дворык Цэнтра сучасных мастацтваў, у інтэрнэт-клуб... Цікава, што з гэтага атрымалася, ці не так?

Шэраг матэрыялаў прадставілі таксама бібліятэкі Берасцейшчыны. З іх вы даведаецеся, напрыклад, якія наміткі носяць кабеты ў Маларыце, якія перспектывы працы бачаць перад сабой супрацоўнікі Брэсцкай абласной бібліятэкі...

Цікавыя рэчы распавядаюць і брэсцкія гісторыкі. Студэнт Юры Уласюк падзеліцца ведамі пра берасцейскі замак, а сталы даследчык Анатоль Гладышчук, якому праца на кафедры фізікі Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта не замінае сур'ёзна цікавіцца гісторыяй, распавядзе пра «рэдкія і дзівосныя знаходкі», здабытыя падчас раскопак у Берасці.

«Нёман» пачынаецца з тэатра. Аповесць «Нарачанская чайка» прысвечана Марыі Захарэвіч. Стаць бліжэй да народнай артысткі, увайсці ў яе сям'ю, пражыць жыццё яе і блізкіх людзей дапаможа Уладзімір Ліпскі. Твор цалкам можна назваць і дакументальным, нібы само шчодрае на падзеі мінулае стагоддзе праз сведак раскрывае сябе. Не забываецца на сябе і сам Уладзімір Ліпскі: хто ж, як не ён, мае права распавядаць гэтую гісторыю?

Сталасцю і пераасэнсаваннем жыцця дыхаюць вершы Міхася Пазнякова. Там і ўспаміны з дзяцінства і маладосці, і жыццёвыя парады, і дыдактычныя моманты — усё, чаго не хапае для дажджлівага восеньскага вечара. Працягвае тэму старасці ў сваіх апавяданнях і Алег Ждан. Яго творы — вось што патрэбна, каб настроіць сябе на лад філасофскіх разважанняў пра хуткаплыннасць жыцця і непазбежнасць смерці. А пра што ж яшчэ думаць такім надвор'ем? Але найвышэйшы пункт настрою «memento morі» — у паэзіі Андрэя Скарынкіна. З гэтага шэрагу твораў безумоўна вылучаецца апавяданне-дэбют «Аптыміст» Сяргея Крукава. Выключна жыццесцвярджальны твор пра тое, што нават калі ўсё здаецца безнадзейным, але «бачу сваю цень, а значыць, на мяне яшчэ свеціць сонца, і гэта ўжо добра». Аўтара раздзела «Сусветная літаратура» ў «Нёмане» няма неабходнасці рэкламаваць. Гэта Жорж Сіменон, стваральнік славутага вобраза камісара Мегрэ. Але не ён будзе героем рамана «Чалавек з мянушкай Мыш», а яго памочнік, старшы інспектар Люка. І справа, зразумела, складаная і заблытаная. Падрабязней — у «Нёмане».

Містыкай касмічнага свету прасякнуты артыкул Таццяны Шамякінай «Зямля ў арэале таямніц». Зямля — разумная істота, якая ўсведамляе існаванне на ёй жыцця і змагаецца з ім. Жывыя камяні, паходжанне чалавека, гіганты, карлікі і духі... Як тут не паверыць у нешта вялікае, значнае, сілу, у параўнанні з якой чалавек — дробязь.

«Культурны свет» у «Нёмане» прадстаўляе Аксана Волкава, оперная спявачка, заслужаная артыстка Беларусі, прызнаная ў многіх краінах свету. Пра агульнае і асабістае, пра сцэну і рэальнасць распавяла яна ў вялікім інтэрв'ю Зіновію Прыгодзічу.

А вось часопіс «Бярозка» абраў гераіняй кастрычніцкага нумара Вікторыю Мянанаву, старшыню Цэнтральнага савета Беларускай рэспубліканскай піянерскай арганізацыі. Знешне сур'ёзная і мэтанакіраваная, яна падзялілася сваімі марамі, сакрэтамі і страхамі, распавяла пра сям'ю, задавальненні і... коней. Зацікавіліся? Шукайце «Гісторыю поспеху».

Рубрыка «Табе навука» распавядзе цікавыя факты з гісторыі праграмавання: як на памер кампакт-дыска паўплывала 9-я сімфонія Бетховена, якую сусветнавядомую гульню стварыў савецкі інжынер, якое дачыненне мае велікоднае яйка да камп'ютарных гульняў і яшчэ шмат незвычайнага і невядомага. Для тых, каго творчасць цікавіць больш, чым навука, чарговы занятак у сваёй КінаШколе правядзе Андрэй Палупанаў, а аматараў гісторыі ў рубрыцы «Незапыленае» чакае Музей гісторыі беларускага кіно.

Цікавую размову карэспандэнтам «Бярозкі» на гэты раз удалося падслухаць у настаўніцкай мінскай школы № 210. Настаўнікі абмяркоўвалі... свае дзіцячыя свавольствы! Як яны збягалі з урокаў, аб'яўлялі байкоты, класічна падкладалі кнопкі аднакласнікам, чытайце ў «Настаўніцкай на праслушцы». Ну і, вядома, проза, паэзія аматараў літаратуры з усіх школ Беларусі — у «Верасках» і «Заяўцы на Парнас».

Тамара Мінютка

maladost@zvіazda.by

Кацярына Захарэвіч

bjarozka@zvіazda.by