Паэзія Навума Гальпяровіча гучыць па-кітайску

Перакладчык рускай і беларускай літаратуры, прафесар Нанькайскага ўніверсітэта Гу Юй працягвае знаёміць кітайскіх чытачоў з сучаснай беларускай паэзіяй. Гу Юй ужо пераклаў творы Максіма Танка (сто вершаў), Якуба Коласа, Янку Купалу, Максіма Багдановіча, Цётку, Анатоля Сыса, Міколу Пракаповіча і іншых беларускіх паэтаў. А ў сённяшнім нумары мы прапануем яго пераўвасабленні на кітайскую мову вершаў Навума Гальпяровіча. 

Паэт, празаік, перакладчык і журналіст Навум Якаўлевіч Гальпяровіч нарадзіўся ў 1948 годзе ў Полацку. Пасля заканчэння сярэдняй школы працаваў на Полацкім шклозаводзе, затым у полацкай аб’яднанай газеце «Сцяг камунізму», рэдактарам радыёвяшчання вытворчага аб’яднання «Палімір» у Наваполацку, супрацоўнікам наваполацкай гарадской газеты «Химик». З 1981-га ўласным карэспандэнтам Дзяржтэлерадыё БССР па Віцебскай вобласці. Навум Якаўлевіч — аўтар шматлікіх рэпартажаў, аналітычных матэрыялаў. З 1997 года жыве ў Мінску. Працаваў намеснікам галоўнага рэдактара ў часопісе «Вожык», намеснікам старшыні Саюза пісьменнікаў. Зараз Навум Якаўлевіч — намеснік дырэктара — загадчык аддзела музычных і літаратурна-мастацкіх праграм дырэкцыі канала «Культура» Беларускага радыё Нацыянальнай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі, вядучы аўтарскай культуралагiчнай праграмы «Суразмоўцы» на тэлеканале «Беларусь 3». За творчыя і грамадскія здабыткі адзначаны медалём Францыска Скарыны, званнем «Заслужаны дзеяч культуры Рэспублікі Беларусь».

Дэбютаваў вершам у 1967 годзе на старонках газеты «Химик» (Наваполацк). Аўтар кніг паэзіі «Сцяжына», «Брама», «Востраў душы», «Струна», «Святло ў акне», «Гэта ўсё для цябе», «Голас і рэха», кнігі прозы «Шляхі і вяртанні», а таксама шматлікіх публікацый у калектыўных сборніках. На вершы Навума Гальпяровіча напісаны песні кампазітарамі Эдуардам Зарыцкім, Уладзімірам Буднікам, Алегам Елісеенкавым, Валерыем Івановым і інш. Асобныя творы перакладзены на рускую, балгарскую, румынскую, марыйскую і польскую мовы.

Наум Гальпяровіч мае цесныя стасункі з Кітаем. Сам паэт сцвярджае, што кітайская тэма адыграла значную ролю ў яго жыцці: «Вось ужо больш за дзесяць гадоў там жыве і працуе мая дачка, на нашым радыё „Беларусь“ мы арганізавалі вяшчанне на кітайскай мове, і ў мяне з’явілася шмат сяброў з ліку мастакоў, журналістаў, пісьменнікаў, дыпламатаў гэтай вялікай краіны. Незабыўнае ўражанне на мяне аказаў выдатны дзеяч культуры спадар Гаа Ман. Я пазнаёміўся з ім падчас майго першага візіту ў Пекін. Гэтае знаёмства перарасло ў сапраўднае сяброўства. Гаа Ман нават напісаў мой партрэт з вершам-прысвячэннем, які я беражліва захоўваю ў сваім кабінеце. Мне двойчы давялося пабываць у Кітаі, і я захоплены гэтай краінай, яе людзьмі, і свамі ўражаннямі не раз дзяліўся ў сваіх вершаваных і празаічных творах».

Адзін з такіх вершаў Навума Гальпяровіча — «Пад адным небам», прысвечаны Гаа Ману. У перакладзе кітайскага русіста спадара Лю Вэньфэя верш быў надрукаваны па-кітайску ў кнізе ўспамінаў пра Гаа Мана «Дзеяч мастацтва з „пячоры тыгра“» (Пекін, 2023). Другі пераклад, карыстаючыся рускамоўнай версіяй у выкананні беларускай паэткі Юліі Алейчанка, зрабіў спадар Гу Юй. Кітайскі перакладчык адзначыў, што гэта верш, які «са шчырымі эмоцыямі, лёгкай мовай і гарманічнай рыфмай апісвае сардэчнае сяброўства паміж вучонымі дзеячамі з Кітая і Беларусі, кранае чытачоў». 

Навум Гальпяровіч таксама далучыўся да перакладчыцкай дзейнасці. У яго пераўвасабленні на беларускай мове загучалі вершы старажытнакітайскіх паэтаў Лі Бо, Ду Фу і Мэн Хаажаня і паэтычныя творы паэтаў сучаснай і найноўшай літаратуры Вэнь Ідо, Сюй Джымо, Ван Годжэня і іншых.

Вераніка КАРЛЮКЕВІЧ

Навум Гальпяровіч

Пад адным небам

Памяці Гаа Мана

Качка па-пекінску і сівы стары

З кім я пачуваўся сціплым сынам....

Як было прыемна гаварыць

Нібы дома, пасярод Пекіна.

І нібы спыніўся раптам час,

Праляталі светлыя імгненні

І яднала душы светла нас

Шчырае паэзіі служэнне.

І радніла чыстая любоў

Для краіны для яго далёкай

Мы шукалі сярод новых слоў

Свет эмоцый, чысты і высокі.

Не дзяліў нас прывідны туман

І адчуў у момант я знянацку,

Што падобны ў нечым Гаа Ман

Раптам на майго сівога бацьку

І сядзеў тады, нібыта сын

У бацькоўскім ціхім родным доме

І я ведаў, што чужым Пекін

Для мяне не будзе ўжо ніколі

* * *

Жоўты колер. Карціна. Гаген.

Прадчуванне зімы і самоты.

І чакае душа перамен,

Пра якія я мроіў употай.

На палотнах чужое жыццё

І жанчыны, якіх мне не ўбачыць.

Час бязлітасны фарбы не сцёр

І не здолеў настрой перайначыць.

І жаданне імкнецца са сцен,

Дзе чакаюць сінеча і вецер.

Жоўты колер. Карціна. Гаген —

Як маленькая кропка ў Сусвеце.

* * *

Агеньчык дрогкі у тваіх руках,

Дзе воск і ладан, дзе спакой і спевы,

Ён праз стагоддзі, морак і залевы

Не згаснуў, не змарнеў іне зачах.

У нас дзве свечкі. Я тваю здаля

Убачыў, каб аднойчы запаліцца.

Каб у імкненні радасным адкрыцца,

Каб зноў намацаць пакручасты шлях.

Гараць дзве свечкі. Быццам дзве сястры,

Два лёсы, дзве душы, і дзве пяшчоты,

Дзве зоркі ў небе і дзве адзіноты,

І дзве сасонкі ў залатым бары..

Начныя ўскраіны

Маналог гарадскіх ускраін

У асенняй начной пары...

Як дзяцінства сваё , чытаю

Я і вуліцы, і двары

Адступаюць туга і гора

І вяртаюць душу назад.

І зусім не чужы мне горад.

Што схаваўся за свой фасад.

А вакол ліхтары і цені.

І лістоты калянай тлум.

І загадкавае спляценне

Даўніх мараў і дзіўных дум.

І салодка душа згарае

На бязлітасным тым кастры

Адзінокіх начных ускраін.

Дзе і вуліцы, і двары.