Нацыянальны цэнтр сучасных мастацтваў запрашае на выстаўку «Моры рэальныя і выдуманыя. Беларускія літаратары на вакацыях». У цэнтры праекта — фотаздымкі класікаў беларускай літаратуры Эдзі Агняцвет, Янкі Брыля, Уладзіміра Дубоўкі, Уладзіміра Караткевіча, Якуба Коласа, Янкі Купалы і Максіма Танка падчас летняга адпачынку. Фотакарткі, якія глядач мае магчымасць убачыць, з фондаў Беларускага дзяржаўнага архіва-музея літаратуры і мастацтва. «Мы запрашаем разглядаць архіўныя дакументы не толькі як сведчанні эпохі, жыцця канкрэтных творцаў. Упісаныя ў экспазіцыю, яны становяцца творам фатаграфічнага, так званага „актуальнага“ мастацтва і праз гэта набываюць дадатковую каштоўнасць», — адзначаюць у НЦСМ.
Лейтматыў выстаўкі — тэма мора. Гледачу прапануюць уявіць мора як рэальны аб’ект з яго колерам, велічынёй, глыбінёй, прытым падштурхоўваюць і да роздумаў аб уражаннях, псіхалагічным успрыманні мора, яго сімволіцы. Тры залы НЦСМ на Някрасава, 3 знаёмяць з разнастайнымі фотаздымкамі з адпачынкаў пісьменнікаў, а таксама з творамі жывапісу і скульптуры са сховішчаў НЦСМ. Яны выдатна дапаўняюць канцэпцыю праекта, прызначанага нагадаць пра безліч варыяцый ды інтэрпрэтацый такога паняцця, як мора.
Насуперак чаканням выстаўка «Моры рэальныя і выдуманыя. Беларускія літаратары на вакацыях» атрымалася надзвычай яркай і дынамічнай, у тым ліку дзякуючы таму, што ў арганізацыі прасторы быў зроблены акцэнт на колер. Чорна-белыя здымкі толькі выйграюць на фоне насычана жоўтых і блакітных сцен залаў. Яркі жывапіс, між іншым, не забірае на сябе шмат увагі — ён удала ўпісаўся ў экспазіцыю. Да таго ж большасць выбраных карцін напоўнены знакамі, сімваламі, метафарамі, якія толькі ўзбагачаюць яе змест.
Намеснік дырэктара НЦСМ Алеся Іназемцава адзначае:
— Праекты, якія цяпер прадстаўлены на Някрасава, вельмі розныя. Наогул, Цэнтр сучасных мастацтваў — не проста выставачная пляцоўка, не проста галерэя — мы валодаем цудоўнымі фондамі. Дэманстраваць творы з іх — прыемна і прэстыжна. Між тым заўсёды не хапае месца для экспанавання, бо імкнёмся паказваць творчасць сучасных мастакоў. Гэта наш асноўны кірунак. А яшчэ нам важна арганізоўваць праекты, у якіх можна назіраць спалучэнне розных відаў мастацтва. Напрыклад, гэтым разам візуальнае мастацтва, архіўныя матэрыялы дапаўняюцца гукам, музыкай. Відавочная сувязь з літаратурай. Гэты сінтэз дазваляе па-іншаму раскрыць кожны экспанат, які як частка экспазіцыі набывае самастойную мастацкую каштоўнасць.
Натуральна, у падобнай выстаўцы нельга было не выкарыстаць самі творы, дзе так ці іначай згадваецца мора, таму змясцілі, напрыклад, некаторыя вершы... «Люблю я прыволле // Шырокіх палёў, // Зялёнае мора // Ржаных каласоў...» (Якуб Колас). Ці: «...А калі рассыпаліся зоры, // што звіваліся ў небе і моры калісьці, // даляведныя вочы праменілі шчасце і гордасць: // у нязмерных глыбінях нязмерныя высі» (Уладзімір Дубоўка). І нарэшце: «У кожнага мора свая глыбіня. // У кожнага сэрца свая таямніца. // Крыло і хмурынка — // Нябёсам радня. Спякоце крыніца сцюдзёная сніцца» (Рыгор Барадулін)...
Дырэктар Беларускага дзяржаўнага архіва-музея літаратуры і мастацтва Алена Макаранка, якая паспрыяла стварэнню выстаўкі, лічыць, што экспанаванне фотаздымкаў з архіва-музея робіць пісьменнікаў бліжэйшымі да чытача:
— Калі мы знаёмімся з партрэтамі пісьменнікаў? У школе: звычайна ў падручніку побач з творам ці біяграфіяй змешчана фотакартка. Звыкла афіцыйная. Такой жа яна паўстае перад намі пазней, калі ў больш усвядомленым узросце зазіраем у энцыклапедыі. І нідзе не можам убачыць такіх здымкаў, як прадстаўленыя сёння. І ў архіве-музеі падобных шмат! З аднаго боку, гэта зразумелыя звычайныя кадры. З іншага — дзякуючы ім знакамітыя літаратары, дзеячы культуры раскрываюцца перад намі зусім іначай. Удзячная арганізатарам за адметны падыход да архіўных матэрыялаў. Не чакала, што яны могуць так цікава выглядаць у экспазіцыі. Спадзяюся на далейшае супрацоўніцтва!
Між тым Алена Макарава расказала, што архіў-музей літаратуры і мастацтва апошнім часам стаў надаваць увагу фондам сучасных беларускіх мастакоў, таму перспектывы партнёрства з НЦСМ, іншымі галерэямі відавочыя.
Выстаўка «Моры рэальныя і выдуманыя. Беларускія літаратары на вакацыях» працягнецца да 18 лютага.
Яўгенія ШЫЦЬКА
Фота аўтара
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
