Гэта — перадсвяточнае: вечар, дом, дзеці за сталом пішуць лісты Дзеду Марозу, а бацька побач ціха вар’яцее, бо ёсць ад чаго: у малых — сярод чаканых падарункаў пад ёлку — электрасамакаты, гаджэты, веласіпеды, іншыя дарагія цацкі. Яно і зразумела: якія часы — такія пажаданні. Гэта некалі хацелася толькі прысмакаў, ніводны Новы год не абыходзіўся без прафсаюзнага кулька цукерак.
...Перад тым, чарговым, на дзядзьку Арсеньевіча — калгаснага брыгадзіра — усклалі ганаровую місію Дзеда Мароза: даручылі развезці падарункі дзецям калгаснікаў ды пажылым людзям — ветэранам працы.
Адпаведнага касцюма той дзядзька не меў, а вось аўтарытэту было не пазычаць: яго ў будны дзень, калі заходзіў у хату, стараліся прывеціць, пачаставаць, а калі ж напярэдадні свят, дык і з падарункамі... Чарка ды скварка знаходзіліся ўсюды.
Факт, што пакуль чарга дайшла да нашай хаты, Арсеньевіч быў не проста вясёлым... Нам з сяброўкай ён нават падміргнуў, сказаў: «А паехалі са мной, дзяўчаткі! Папрацуеце трохі Снягуркамі. Згодны?»
Ён яшчэ пытаўся, а мы ўжо на хаду апраналіся і беглі да вазка.
У яго, праўда, не садзіліся, бо гэта ж нецікава: сталі на прыступку ззаду. А далей…
Вёска была зусім немаленькая, дзяцей ды ветэранаў шмат, а зіма — і снежная, і марозная…
Вось гэта мы адчувалі таксама, бо пакуль брыгадзір ішоў у чарговую хату ды адтуль назад, мы, Снягуркі, заставаліся на варце: сінелі ад холаду, але ж (форс марозу не баіцца!) пільнавалі вазок! Потым — ехалі далей…
А ўрэшце прыпыніліся каля хаты, дзе жыла цётка Шура — наша сваячка. Яна прывеціла Дзеда Мароза, выйшла праводзіць яго да весніц, убачыла нас і як не жахнулася: «А дзетачкі! Вы ж пахварэеце!.. Пачакайце, я цёплае што прынясу!»
Цётка мігам крутнулася ў хату, вынесла адтуль дзве вялізныя суконныя хусткі, нас абедзвюх абвязала пад пахі.
Вось такімі прыгожымі лялькамі мы прыехалі на калгасны двор. Там Дзед Мароз развязаў свой чароўны мех — дастаў бліскучы пакунак з цукеркамі, сказаў: «Гэта вам, Снягурачкі, за работу! Дома падзеліце».
Без аглядкі, як на пажар, мы панесліся па вуліцы…
Даўно гэта было, але смак — і нават колер фанцікаў! — ад тых першых заробленых (!) цукерак мне помніцца і цяпер.
Святлана МІХАЙЛОЎСКАЯ
Уздзенскі раён
Людзі старэйшыя гэта зразумеюць, бо помняць тыя часы, калі ў крамах стаялі чэргі, калі там, здаралася, «выкідвалі» ў продаж два віды шпалер, адзін фасон чаравікаў ці шапак... Пра нейкі асартымент нават размовы не ішлі!..
Гэта ў нас было, а вось недзе за межамі... Ну, скажыце, як не звар’яцець, калі там (рыбакі мяне зразумеюць) адных спінінгаў цэлы стэлаж!
Не ў памяці, колькі часу ля яго я прабавіў, але ж выбраў такі! «Спін» быў як лялечка: тоненькі, зграбны, з коркавым дзяржаннем, з колцамі... За яго я ўсе грошы аддаў! Прычым (бывалы рыбак!) нават не падумаў пра тэсты для вудзільнаў ды пра новыя абмежаванні на вываз тавараў. (Тое ж «лішняе» адзенне нашы жанчыны правозілі на сабе: тры кофтачкі, тры спадніцы, пяцёра калгот...)
Я ж усю ноч перад ад’ездам прадумваў свае заклікі да мытні. Умольнае «Брат памірае, юшкі просіць!» было не ў першым маім дзясятку, але яно, як ні дзіўна, мне зусім не прыдалося: мытнік проста пакруціў мой спін у руках, спытаў, што буду лавіць?
Я з форсам: «Шчупака, судака...» — «Ну-ну», — хмыкнуў той, даючы дабро.
...А ў паездцы я пасябраваў з адным мастаком, дакладней — фатографам-дызайнерам, які вёз добры дзясятак розных фігурных бутэлек. «Прапусціце! — прасіўся ў мытнікаў. — Я ж не на прапой сабе вязу, гэта — у мастацкіх мэтах!» — «Не, — як адрэзала мытня, — хіба адпіўшы». — «А колькі, — пытаемся, — трэба адпіць?» — «Не менш чым паўбутэлькі. Так што пару штук выбірайце, астатнія — застаюцца».
Мытнікі, як выглядала, іх ужо «прысабечылі»?!
Ды не на тых напалі! Мы, мастакі (рыбаловы ж з гэтага племені?!), народ стойкі. Палову — не палову, але працэс пайшоў.
На пятай бутэльцы адзін з мытнікаў захваляваўся: «Вы што — паміраць тут сабраліся?» — «Мастацтва, — прамовілі мы, — патрабуе ахвяр».
Мытня, відавочна іх не хацела, таму нас завялі ў аўтобус, і дарогу дамоў я потым помніў дрэнна.
А самае крыўднае, што на першай жа рыбалцы мой прыгажунчык спін моцна сагнуўся над грузілам у 25 грамаў і блешняй лыжкай... Потым адмовіўся ляцець, калі я закінуў... А паспрабаваў з разваротам — і верхняе «калена» звісла, як... немаведама што!
Вось тут я ўспомніў першага мытніка з яго пытаннем, што буду лавіць: на бланку спіна красавалася 5-15, і вярнуць яго да жыцця мне, на жаль, не ўдалося.
Цяпер стаіць на лецішчы побач з пустой бутэлькай ад лікёрнага віна. Першае — як напамін пра шкоду саманадзейнасці, другое — як сімвал стойкасці і салідарнасці рыбаловаў, якія ўсё ж мастакі — у душы.
Алег ІВАНОЎ
г. Масква
«Танцуюць усе!» — казаў вядомы кінагерой і, здаецца, памыляўся, бо цяпер ці не ўсе... мацюкаюцца — прылюдна, бессаромна. Што найбольш абурае, гэта робяць многія дзяўчынкі, у тым ліку школьніцы... Чаго ўжо хацець, здавалася б, ад дарослых цётак, ад тых жа даярак?
І дарэмна: сярод нашых — жанчыны прыстойныя, а цётачка Роза — дык нават інтэлігентная, можна сказаць. Яна не кароў на ферме даіла — каровак. Апроч таго, мела звычку кожную пагладзіць, пачухаць за рожкамі, за вушкамі (звярнулі ўвагу: не рагамі, не вушамі?).
Дык вось чарговая дойка (тады яшчэ ўручную). Цётачка Роза падаіла першую кароўку, з няпоўным вядром стала масціцца пад другую, пад Лыску. Ды яна, мусіць, нешта не тое з’ела ці не з той нагі ўстала — не падпускае даярку, розныя конікі выкідвае.
Цётачка да яе па-харошаму: «Лысачка, ножку!», «Лысачка, стой!», а яна і вушкам не вядзе! Горш за тое — нагой па вядры як дасць!
Вядро — вобзем, малако на гной... Даярка — з той неспадзеўкі — у крык: «Лыска...» І матам на яе…
Карова (як потым расказвалі даяркі) аж дыхаць перастала: уздрыгнула ад здзіўлення, паглядзела на Розу... Але ж раней слова такое чула — ад мужчын (падвозчыкаў кармоў).
Ад іх яшчэ і хварасцінай магло перапасці. Таму Лыска на ўсякі выпадак тут жа стала па стойцы «смірна»!
...Гэта была перадгісторыя — з даўніх часін.
З цяперашніх.
Неяк раз прыйшла я на пошту. Перад акенцам у «чарзе» бачу, толькі Лена, вядомая тым, што мацюкі не проста ўжывае, яна размаўляе імі.
У той раз паштавічцы штосьці расказвае. Амаль даслоўна (прабачце!): «Я, б..., кажу, б..., ты што, б..., а яна, б..., мне, б...»
Ну я і не сцярпела — перапыніла гэты «змястоўны» маналог, па магчымасці спакойна сказала:
— Лена, ты ж культурная дзяўчына…
(Яна, бачу, уздрыгнула, як Лыска на Розін мат).
— ...І раптам, — працягвала я, — такія словы!.. Адкуль?.. Яны ж табе зусім не пасуюць!
Нічога падобнага Лена, мусіць, ніколі не чула і таму вінавата пачырванела:
— Дык жа даводзяць!..
— А ты, — параіла, — не вядзіся! Ты ж можаш, Лена?!
Дзяўчына трохі памаўчала: мабыць, узважвала, можа ці не? А потым культурна так адступіла ад акенца, сказала:
— Вы ж, пэўна, спяшаецеся, вам часу няма? Дык я саступаю сваю чаргу: купляйце, што трэба, а я і пачакаць магу.
Заўважылі, колькі слоў? І ніводнага мата! Бо культурная ж дзяўчына (прызналі, — значыць, трэба адпавядаць!).
Як доўга Лена пратрымаецца, сказаць не бяруся.
Можа, сустрэнемся калі, — абавязкова папытаюся, як жыццё, як справы.
Цікава, што пачую ў адказ.
Соф’я КУСЯНКОВА
Рагачоўскі раён
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Ад яе ж, рэзананс, так бы мовіць.
«Тыдзень таму, — піша спадарыня Т. Кісялёва з Мінска, — вясковыя сваякі прыслалі нам да свята розных гасцінцаў: слоічкаў са сваімі закаткамі, бульбы, капусты і два такія прыгожыя гарбузы... Ну, проста цуд!
З аднаго — меншага (кілаграмаў на сем) я адразу ж захацела зварыць кашы: узяла найбольшы нож, ледзь не па ручку загнала ў сярэдзіну, паспрабавала паварушыць, — марна. Лязо — ні наперад, ні назад, ні ўніз, ні ўверх... І мужчыны няма — ні ў нашай сям’і, ні ў суседак. Падумала: ну не на вуліцу ж мне ісці з гэтым гарбузом? Не адтуль жа некага ў кватэру прыводзіць?
Занесла гарбуз на канапу, заціснула там у кут (нож — ні з месца!), «наступіла» на «цуд» каленямі — тузала ручку нажа і так, і вось гэтак... Усё «па нулях».
Прынесла з аптэчкі бінт і перакіс вадароду — перавязала парэзаны палец. Узяла на балконе малаток і…
І (ці паверыце?) я такі свайго дабілася: разрэзала гарбуз! Праўда, ні бачыць яго, ні кашу варыць у дзень ужо не магла.
А вечарам разгарнула «Звязду» (за 15 снежня), прачытала праўдзівую гісторыю з жыцця жанчын. Адна з іх бедавала, што муж п’яніца, другая, — што гультай, трэцяя казала — бабнік... Які ж найгоршы? — спыталі ў сяброўкі, што тройчы «схадзіла» замуж. І тая адказала: «Найгорш? Калі ніякага няма».
Гэта, мусіць, чыстая праўда? Але — каб пераканацца, — трэба, мусіць, самой зарэзаць гарбуз?
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
