Крымінальныя схемы кіберзлачынцаў дапамагаюць ускрыць судэксперты Гомельшчыны

Спецыялісты ўпраўлення Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз па Гомельскай вобласці аказваюць дапамогу ў раскрыцці кіберзлачынстваў.

Сярод іх правапарушэнні, непасрэдна звязаныя з выкарыстаннем кампьютарных тэхналогій і сеткі Інтэрнэт, што ўключаюць у сябе распаўсюджванне вірусаў, нелегальную загрузку файлаў, крадзеж асабістых дадзеных, звестак па банкаўскіх картках і рахунках і іншай канфідэнцыйнай інфармацыі. У асаблівасцях службы разбіраемся разам з начальнікам упраўлення ДКСЭ па Гомельскай вобласці Іванам СЫСАМ:

— Доля кіберзлачынстваў значна вырасла асабліва ў апошнія дні. Таму забеспячэнне бяспекі ў інфармацыйнай сферы сёння патрабуе ўважлівага аналізу новых рызык і пагроз, пастаяннага пошуку механізмаў процідзеяння, выпрацоўкі рэкамендацый для насельніцтва па абароне персанальных дадзеных, — звяртае ўвагу кіраўнік упраўлення ДКСЭ па Гомельскай вобласці.

Так, адзін з нядаўніх прыкладаў выкарыстання падобных крымінальных схемаў — пасля зносін з незнаёмцамі, якія прадставіліся «банкаўскімі работнікіамі», жыхары Мазыра пазбавіліся 17 тысяч рублёў. Званок на Viber паступіў жыхару райцэнтра з паведамленнем пра тое, што банк праводзіць праверку сваіх спецыялістаў, таму просяць аказаць садзейнічанне - аформіць на сябе крэдыт, які адразу ж вернуць. Узятыя 8 з паловай тысяч рублёў мужчына праз інфакіёск пералічыў па двух прадастаўленых рахунках. Яшчэ адзін грамадзянін ў працэсе размовы паведаміў рэквізіты свайго інтэрнэт-банкінгу. Неўзабаве на тэлефон прыйшло паведамленне, што на карт-рахунак паступілі 7800 рублёў. Як аказалася, ашуканцы самастойна аформілі анлайн-крэдыт. Таксама другому мазыраніну патэлефанавалі з патрабаваннем тэрмінова заблакаваць картку каб пазбегнуць несанкцыянаванага спісання сродкаў. Грошы папрасілі тэрмінова перавесці на часовы рахунак, што мужчына і зрабіў — у выніку ён пазбавіўся тысячы рублёў. Спецыялісты дзяржкамітэта судовых экспертыз звяртаюць увагу, што існуе яшчэ некалькі схем адабрання грошай у даверлівых грамадзян з дапамогай высокіх тэхналогій.

Спецыялісты ўпраўлення Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз па Гомельскай вобласці актыўна асвойваюць шэраг новых відаў экспертыз. Сярод іх — судовыя культуралагічныя і лінгвістычныя экспертызы. 

Так, прынамсі, у кампетэнцыі экспертаў — заключэнне аб утрыманні ў тэксце заклікаў да экстрэмісцкіх дзеянняў, абразы; наяўнасці на малюнаку або ў відэа-кантэнце элементаў парнаграфіі, магчымасці дэманстрацыі ў такіх выпадках асобаў, якія маюць прыкметы непаўналетніх. Над гэтым і не толькі працуе судовая культуралагічная экспертыза. 

— Перад судовай лінгвістычнай экспертызай, акрамя шэрагу іншых, могуць быць пастаўлены задачы — высветліць, ці ёсць у прадмеце даследавання — прамове, друкаваным ці электронным тэксце — наяўнасць прыкмет абразаў і экстрэмісцкіх выказванняў. У сваю чаргу, магчымасцю адстойваць гонар і годнасць у адміністрацыйным, грамадзянскім і крымінальным працэсе, выкарыстоўваючы заключэнне культуралагічнай і лінгвістычнай экспертызы можа скарыстацца кожны грамадзянін. 

Вядома, кампетэнцыі судовых экспертаў-крыміналістаў Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз досыць складаныя і вельмі шматгранная. Акрамя правядзення экспертыз яны ўдзельнічаюць у аглядах месцаў здарэнняў і іншых следчых дзеяннях. Кіраўнік упраўлення ДКСЭ па Гомельскай вобласці распавядае аб новай і вельмі важнай практыцы ў рабоце экспертаў Гомельшчыны:

— Сёння судэксперты Гомельскай вобласці ў сваёй рабоце могуць выкарыстоўваць абароненыя каналы мабільнай сувязі для перадачы неабходных дадзеных для ідэнтыфікацыі чалавека, — звяртае ўвагу Іван Сыса і дадае, што такая практыка дазваляе аператыўна перадаваць у тым ліку выявы слядоў рук з месцаў здарэнняў. — Асабліва актуальная падобная схема работы ў буйных раёнах, дзе ад месца здарэння да райцэнтра можа быць 70 кіламетраў і больш. Раней для перадачы дадзеных эксперту трэба было вярнуцца ў аддзел. Цяпер няма ў гэтым неабходнасці. Выязджаючы на месца са следча-аператыўнай групай, наш спецыяліст выяўляе сляды пальцаў рук і адразу ж адпраўляе дадзеныя ва ўпраўленне ДКСЭ па Гомельскай вобласці для іх ідэнтыфікацыі.

Такім чынам у праваахоўнікаў з'яўляецца аператыўная інфармацыя, якая дапамагае ўсталяваць асобы пацярпелых ці зламыснікаў, а ў некаторых выпадках — раскрыць злачынства па гарачых слядах, адзначае Іван Сцяпанавіч. Час ідэнтыфікацыі канфіскаваных слядоў, па дадзеных спецыялістаў, скарачаецца ў некалькі разоў. 

— Адзін з нядаўніх пракладаў: на чыгунцы ля аднаго з райцэнтраў невядомы мужчына трапіў пад цягнік, чалавек быў траўмаваны, — распавёў Іван Сыса. — На момант агляду пацярпелы быў без прытомнасці, дакументы адсутнічалі, яго адбітак пальца накіравалі для праверкі па базе АДІС ва ўпраўленне ДКСЭ па Гомельскай вобласці і, пакуль следча-аператыўная група са спецыялістам міжраённага аддзела працавала на месцы здарэння, судовымі экспертамі была ўстаноўлена асоба мужчыны. У падобных выпадках такая сістэма работы таксама дазваляе аператыўна знайсці родных і сваякоў пацярпелых і паведаміць аб здарэнні. Удасканальваюць сваю работу судовыя эксперты Гомельшчыны і па генатыпаскапічнай экспертызе, якая дазваляе па знойдзеных на месцы здарэння біялагічных аб'ектах устанавіць асобу або вызначыць біялагічнае сваяцтва людзей.

Між тым, лепшыя судэксперты ўпраўлення ДКСЭ па Гомельскай вобласці з гэтага года сталі выкладчыкамі кафедры судовай медыцыны Гомельскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта. Акрамя выкладання ў ВНУ яны праводзяць практычныя заняткі для студэнтаў, якія абралі гэтую спецыяльнасць, на базе ўпраўлення. Ёсць англамоўны эксперт, што выкладае для замежных студэнтаў. 

— Такая форма работы з выкладчыкамі, якія непасрэдна з’яўляюцца спецыялістамі Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз, дазваляе маладым людзям пераняць вопыт ад прафесіяналаў. На свае вочы пабачыць судмедэкспертаў за іх работай. Акрамя таго, студэнты могуць больш дэталёва паглыбіцца ў прафесію, у тым ліку праверыць: ці змагу я працаваць, — звяртае ўвагу начальнік упраўлення ДКСЭ па Гомельскай вобласці Іван Сыса. — Так і вызначаюцца студэнты, у якіх сапраўды талент да гэтага гэтай адказнай і складанай службы.

У сваю чаргу Іван Сцяпанавіч падкрэслівае, што сёння ў краіне Камітэтам забяспечана сістэма выключна якасных даследаванняў з трайным-чацвярным кантролем спецыялістаў. Між тым за 2020 год экспертамі вобласці было праведзена звыш 38 тысяч экспертыз. Як і ў мінулыя гады, найбольшая колькасць выкананых экспертыз прыпадае на судова-медыцынскія і крыміналістычныя, найменшая — на тэхнічныя. За мінулы год спецыялістамі ўпраўлення і тэрытарыяльных органаў вобласці праведзена звыш 12 тысяч аглядаў месцаў здарэнняў. Таксама летась упраўленнем і падначаленымі структурнымі падраздзяленнямі праведзена каля тысячы экспертыз на платнай аснове. 

Наталля КАПРЫЛЕНКА

Фота аўтара і ДКСЭ па Гомельскай вобласці