Нягледзячы на даўнюю, яшчэ школьную мару стаць праграмістам, Паліне гэта ўдалося не адразу. Была засвоеная не адна прафесія, перш чым у яе працоўнай кніжцы з’явіўся запіс «распрацоўшчыца вэб-дадаткаў». Аб пошуку свайго «я», гендэрных стэрэатыпах і складанасцях у працы праграміста мы гутарым з супрацоўніцай EPAM Палінай ПЯТКОЎСКАЙ.
«Праца ў IT-кампаніі прывабней, чым на заводзе, і гэта зусім не грошы»
— Менавіта з марай стаць праграмістам я паступіла ў Мінскі радыётэхнічны каледж, атрымала там вышэйшую адукацыю па спецыяльнасці «Педагог-праграміст». Чамусьці ўсе лічылі, што першае слова ў кваліфікацыі важней, і мне аказалася складана знайсці працу ў IT-сферы. У нейкі момант мама прапанавала паспрабаваць ўладкавацца на Мінскі электратэхнічны завод, дзе яна працуе і дзе прапрацавала больш за 35 гадоў мая бабуля.
Думаеце, завадская дынастыя — гэта проста? Я прайшла цэлых шэсць гутарак з кіраўнікамі розных аддзелаў, перш чым мяне ўзялі на завод. Першы час я была шчаслівая. Цяпер, аналізуючы той перыяд, адчуваю перш за ўсё ўдзячнасць да людзей, якія працавалі побач. Але ёсць шмат нюансаў, з-за якіх праца ў IT-кампаніі выйграе ў адносінах да вытворчасцяў, і гэта не грошы, а іншыя перспектывы.
Мой працоўны дзень на заводзе пачынаўся а 7:30 раніцы. Калі на электроннай прахадной прыкласці пропуск пазней, чым 7:20, — лічыцца, што ты спазніўся. Бо відавочна: прыйшоў у 7:25 — адразу не прыступіш да працы, бо будзеш ўключаць кампутар, здымаць верхнюю вопратку...
Але да ранніх пад'ёмаў я хутка прывыкла. Самае складанае — калі ў цябе аб'ектыўна няма задач. Табе даручылі, ты стараешся, рупліва з раніцы да вечара вырашаеш, і вось усё зрабіў — а новай працы няма. І нельга пайсці дадому крыху раней. І няма ніякіх бонусаў за тое, што выканаў хутка і якасна. Калегі жартавалі: «Паліна, спяшайся павольна!». За пяць гадоў працы на заводзе гэта «сядзець ад званка да званка» ператварылася для мяне ў праблему. Усё часцей адкладала выкананне задачы на апошні момант, разумеючы, што мая кваліфікацыя губляецца (цяпер усё наадварот: заказчык шчаслівы, калі я зраблю працу раней, і нават даплаціць за гэта).
Але наяўнасць вольнага «працоўнага» часу таксама можна выкарыстоўваць з карысцю для сябе. Напрыклад, я падрыхтавалася да здачы на правы кіроўцы, пайшла вучыцца на другую вышэйшую і пачала вывучаць прагрэсавальныя мовы праграмавання. У будучыні гэта мне вельмі дапамагло, бо на заводзе мы працавалі з састарэлай інфармацыяй і праграмамі. Наогул, там было шмат абмежаванняў, якія замінаюць прафесійнаму развіццю, — хацелася разарваць гэтыя ланцугі і рухацца далей.
Многія калегі і знаёмыя круцілі ля скроні, калі чулі, што я сабралася звальняцца з завода, дзе «цалкам прыстойная зарплата». Але я сыходзіла не «куды», а «адкуль». Хацелася паспрабаваць жыць у іншым рытме. Тады я купіла квіткі і паляцела па праграме Aupair ў Данію.
«Быў перыяд, калі я хадзіла на спатканні, каб паесці»
— Асталявацца ў Даніі як праграміст я не магла: мова праграмавання, якой я карысталася на заводзе, тут нідзе не быў запатрабаваная. Але праграма Aupair нацэлена на тое, каб маладыя людзі вывучалі замежныя мовы і культуру, заводзілі кантакты, вучыліся быць карыснымі грамадству. Я жыла ў дацкай сям'і, з якой заключыла кантракт. У мае абавязкі ўваходзіла дапамога з дзецьмі і па хаце, у сваю чаргу я мела жыллё, харчаванне і грошы на кішэнныя выдаткі. І ўдасканальвалася ў англійскай.
Калі вярнулася ў Беларусь, выразна разумела, што мая кваліфікацыя праграміста вельмі далёкая ад патрабаванняў часу. Вырашыла стаць барыста — па шчаслівай выпадковасці: адна кавярня шукала работніка і гатовая была бясплатна мяне навучыць. Гэта яркі перыяд майго жыцця, вясёлы час: я пазнаёмілася з многімі цікавымі людзьмі. У наша кафэ часта заходзіла дзяўчына, якая працавала адміністратарам у фітнэс-клубе. Мы падоўгу гутарылі пра ўсё. Аднойчы яна сказала, што хутка з'язджае, і прапанавала ўладкаваць мяне на сваё месца. Усё складвалася нядрэнна, але мне хацелася зарабіць грошай для навучання на курсах праграмавання.
І тады я вырашыла зноў паехаць у Данію. На гэты раз я ехала як турыст і магла разлічваць у фінансах толькі на сябе. З усмешкай успамінаю такі перыяд, калі я хадзіла на спатканні, каб паесці. Трэба сказаць, што я шчыра казала хлопцам, што я іншаземка і трапіла ў няпростую сітуацыю — не хацелася нікога падманваць. Самае цікавае, што маладыя людзі, якія запрашалі мяне на спатканні, успрымалі ўсё гэта лёгка і з гумарам. Як правіла, гэта былі пацешныя і добрыя сустрэчы.
У Даніі я падзарабляла як бэбі-сітэр, дапамагала розным сем'ям з уборкай. Там інакш ставяцца да працы, паважаюць любыя прафесіі, таму праз час мне ўдалося назапасіць грошай. Акрамя таго, я добра падцягнула англійская і пачала вучыць мову праграмавання Java. Калі вярнулася ў Мінск, адкладзеныя грошы выкарыстала, каб аплаціць курсы праграмавання пры Парку высокіх тэхналогій.
«Усяго адзін няправільны сімвал — і ў кагосьці знікне вялікая сума грошай»
— Пасля курсаў праграмавання для мяне зноў пачаўся пошук працы. Я склала сабе спіс ІТ-кампаний і кожны дзень ўставала раніцай крыху раней, каб адправіць рекрутеры свае дадзеныя. Паставіла задачу: адсылаць не менш трох рэзюмэ ў дзень.
Наогул, для вучня курсаў без вопыту лічыцца поспехам, калі запросяць на сумоўе. Нават гэтага трэба дамагчыся. Пасля доўгіх пошукаў я атрымала водгук ад адной з кампаній, куды мяне ўзялі. Нягледзячы на тое, што праца тут у мяне не склалася, яна падарыла мне мужа і сяброўку.
Айцішнікам плацяць добра, але больш радуе тое, як да цябе ставіцца наймальнік. Ты адчуваеш павагу, клопат і падтрымку. Цяпер я працую ў EPAM, гэта велізарная карпарацыя. Супрацоўнікам падаюць шмат бонусаў: трэнажорныя залы, медыцынскія цэнтры, курсы, салоны прыгажосці... Амаль па любому запыце можна атрымаць зніжку. На нешта і зусім можна не марнавацца. У моманты адчаю гэта вельмі матывуе (смяецца).
Бываюць цяжкія моманты, калі хочацца ўсё кінуць. Прафесія нялёгкая, а адказнасць вялікая. Асабліва калі працуеш з базамі дадзеных. Напрыклад, праект звязаны з банкаўскай сферай: усяго адзін няправільны сімвал — і ў кагосьці на рахунку знікне вялікая сума грошай. Часам рашэнне задачы ляжыць на паверхні, а часам патрабуецца шмат намаганняў і цярпення.
IT-індустрыя — гэта сфера, якая расце ў геаметрычнай прагрэсіі. Калі не расці разам з ёй, не сачыць за навінкамі, не быць зацікаўленым у сваім прафесіяналізме, ёсць рызыка стаць незапатрабаваным. Памылка можа каштаваць дорага, таму часам трэба пераварыць вялікая колькасць інфармацыі, каб знайсці аптымальнае рашэнне. У моманты, калі я пачынаю сумнявацца, ці патрэбна мне гэтая няпростая праца, успамінаю, якія магчымасці перада мной адкрываюцца і колькі цікавых рэчаў я тут даведаюся.
— Ваш муж таксама праграміст, вы абодва працуеце ў адным напрамку. Гэта перашкаджае ці дапамагае?
— Мы працуем не толькі ў розных кампаніях, але і ў розных частках прыкладання. Ёсць «фронтэнд» — частка прыкладання, якую бачыць карыстальнік, і «бэкэнд» — частка, якая застаецца для яго схаванай. Муж піша першую, я — другую. Часта мы не разумеем адзін аднаго, калі дзелімся працоўнымі момантамі, але ўсё роўна ўважліва слухаем (усміхаецца). Хто яшчэ выслухае, калі з-за ковіда не ходзім у офіс? Хто яшчэ скажа: «Давай, дзейнічай!»
Часам мы спрачаемся, хто з распрацоўшчыкаў павінен рабіць тую ці іншую частку. Але ў выніку вельмі добра, што мы дапаўняем адзін аднаго. Таму што здараецца па працы закрануць чужую вобласць, і тады ёсць з кім параіцца. Калі вы абодва айцішнікі, то думаеце на адной хвалі. Ня трэба нешта доўга тлумачыць. Не ведаю, якое быць замужам за чалавекам іншай прафесіі, не спрабавала (усміхаецца).
— Ці шмат дзяўчат у IT-сферы? Ці сутыкаліся вы з гендэрнымі прадузятасцямі?
— Дзяўчат і хлопцаў, як мне здаецца, прыкладна пароўну. Я сутыкалася з забабонамі, але не ў IT-кампаніях. Раней здаралася на сумоўі атрымліваць адмову праз тое, што я «маладая дзяўчына»: пыталіся, ці ёсць хлопец, ці не збіраюся я замуж і ў дэкрэт... На гэтыя пытанні ніколі няма правільных адказаў.
— Ці ёсць «жаночыя» і «мужчынскія» спецыялізацыі ў IT-кампаніях?
— Думаю, не. Усё залежыць ад таго, каму што падабаецца. Я працую ў досыць складаным кірунку. Серверная распрацоўка — не тое, што некаторыя чакаюць пачуць ад дзяўчыны. У «бэкэнд», па маіх назіраннях, працуе прыкладна 40 % дзяўчат і 60 % хлопцаў. У тэсціроўшчыкаў, напрыклад, суадносіны наадварот.
— З чаго б парэкамендавалі пачаць шлях у IT-супольнасць?
— З курсаў, якія маюць высокі рэйтынг. Не важна, якая ў вас адукацыя, колькі вам гадоў і дзе вы цяпер працуеце. Са мной у групе вучыліся самыя розныя людзі. Была дзяўчына, якая заўсёды казала, што яна найчысты гуманітарый. А цяпер яна — выдатны Java-распрацоўшчык. Добрыя курсы каштуюць нятанна, будзьце да гэтага гатовыя, але потым гэта акупіцца. Не адразу ўсё атрымаецца, не варта адчайвацца — трэба праявіць упартасць.
— Падзяліцеся планамі і марамі: чаго хочаце дасягнуць на працы і ў жыцці?
— Хачу прафесійна расці і стаць на праектах чалавекам, да якога будуць прыслухоўвацца, пытацца савета. Таму імкнуся напрацаваць больш вопыту ў гэтым кірунку. Цяпер мы з мужам знаходзімся ў працэсе рэлакацыі — пераязджаем у польскі офіс. Планы грандыёзныя: палепшыць англійскую, пачаць вучыць польскую і бліжэй даведацца культуру іншай краіны. Не ведаю, наколькі мы там затрымаемся, але хацелася б хутчэй вярнуцца ў Беларусь. А пакуль я стараюся не зацыклівацца толькі на працы, надаваць час хобі — яно абавязкова павінна быць у кожнага чалавека. У мяне гэта фатаграфія.
Віталіна БАНДАРОВІЧ
Фота з архіва гераіні
Друкуецца ў часопісе «Алеся»
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
