Не вам казаць: з некім лёс зводзіць, з некім разводзіць, а потым, здараецца, зводзіць зноў...
У 1970-х гадах мінулага стагоддзя мы са спадарыняй Людмілай разам працавалі на Жлобіншчыне ў камсамоле, які, дарэчы, яе «малітвамі» існуе і цяпер. Больш за тое, ён нават дзейнічае, бо пра сваіх (і не толькі) у гэтай арганізацыі па-ранейшаму помняць: гуртуюць на добрыя справы, дапамагаюць чалавеку, калі той патрапіў у бяду... Вось і мяне знайшлі па газеце — зноў «залічылі ў рады», час ад часу цяпер тэлефануюць, і размаўляем мы тады, вядома ж, не пра сходы і суботнікі, не пра ўзносы ды рэйды. Цяпер можна пагутарыць пра сваё, пра «дзявочае» — шмат што расказаць, а ўжо пачуць...
Мне, напрыклад, цікава было даведацца, што спадарыня Людміла з праваслаўнага шляхецкага роду Зарэцкіх. Раней яна пра гэта ніколі не згадвала. Ды яно і зразумела: дзецям прывіваліся іншыя погляды, і ў маленстве, напрыклад, Люда апантана верыла ў камунізм. Расказвала, што ў дзень выбараў (калі можна іх так называць?) прачыналася а чацвёртай раніцы і тут жа пачынала грукаць — будзіць бацькоў ды суседзяў гучным заклікам: «Усе на выбары!», «Усе на выбары!..»
Потым ёй за гэта, вядома ж, перападала, але малая не здавалася: яе не гнулі ніякія дамашнія «рэпрэсіі»! Яе нават у камсамол прынялі раней за іншых: дамаглася — зрабілі выключэнне.
Карацей, яна шмат што расказвае. Бывае, нават з сумнага насмяешся.
Ну дык вось. Да нейкага і зусім нядаўняга часу ніякіх таблетак яна не піла — увогуле. А тут — скуль ні вазьміся — сэрца прыхапіла, падазрэнне на інфаркт. «Хуткая» прыляцела, яе на насілкі «грузяць», у машыну нясуць. Доктар, на хаду распытвае пра папярэднія сімптомы ды меры, якія прымаліся:
— Што пілі? — удакладняе, маючы на ўвазе лекі.
А хворая ж па-свойму разумее. Кажа:
— «Амарулу».
Доктар слова падобнае чуў: «Амарэта»? Лікёр? Ім, як быццам, не пахне? Таму зноў пытае:
— Калі?
— Даўнавата... На жаль.
— А якімі дозамі?
— Прычым тут дозы, — пачынае злавацца хворая. — У нас бутэлька была. Мы сабраліся з дзяўчатамі — свята адзначыць...
— Яны што — таксама «Амарэтай» лячыліся?
— Мы не лячыліся, а святкавалі, — Людміла кажа, бо яна ж чалавек прынцыповы. — І не «Амарэтай», а «Амарулай». Гэта расліна такая — паўднёваафрыканская. З яе лікёр там робяць. Сын прывёз.
— Ах вось яно што! — засмяяўся доктар.
І Людміла з палёгкай, што ўсё ж растлумачыла, справу зрабіла, «адплыла» — страціла прытомнасць.
...Як вядома, добра ўсё, што добра канчаецца. Жанчына, дзякаваць богу і дактарам, выкараскалася, далей жыве. І ведае цяпер, што піць можна не толькі чай ды — пакрысе — «Амарэту» з «Амарулай», а яшчэ і таблеткі.
Соф'я Кусянкова, в. Лучын, Рагачоўскі раён
...Бабулі ноччу
дрэнна спіцца,
Бо многа спраў
на заўтра ёсць:
Прыедзе ўнучка
са сталіцы —
Найдаражэйшы
ў хаце госць!
Здаецца,
«учора» калыхала,
Любіла кніжкі з ёй чытаць,
Спявала,
нешта майстравала,
У парк вадзіла пагуляць...
А сёння
ўжо чакай сустрэчы,
Пячы аладкі — частаваць...
І пацяплее зімні вечар,
Калі былое ўспамінаць.
Унучка здымкі ёй пакажа
З чужых паездак і сваіх,
Пра свет далёкі
штось раскажа,
Які бабуля помніць з кніг...
Адкрыта госця гаварыла,
І дзе была, і што піла...
(А роднай мовы —
не забыла,
Хоць доўга
між чужых жыла!)
Бабуля слухае і чуе:
Пра светлы Рым
і Ватыкан...
Ды ціха нешта маракуе —
На ноч складае
ўласны план.
Унучка спаць,
яна за іголку,
Бо новы клопат захапіў:
Тканіны моцнай
кроіць полку,
Што на спадніцу
дзед купіў...
Да джынсаў
латкі прымярала —
Падбіць калені трэба ёй:
І дзеўка, бачыш,
а парвала...
Хадзіць нядобра
так зімой...
Старанна, спрытна
бабця шыла,
Бо звычка гэтая здаўна:
Хадзіць
у лапленым вучыла
Яе праклятая вайна.
Гадамі новага не знала:
Ў сям'і малодшаю была,
Ёй маці
штось перашывала,
Пакуль на хлеб свой
не пайшла...
Закончыла
ў поўнач працу —
Паклала госці на вачах:
Прачнецца ранкам —
тут жа ўбачыць,
І скажа: «Ой!..»,
ці, можа, «Ах!»
Сама ўстала... Пазірае...
А там — не радасць,
ледзь не плач!..
Майстрыху
ўнучка абдымае:
— Бабулька,
дзякуй і... прабач.
Леанарда Аляшкевіч, г. Смаргонь
Некалі ў гады перабудовы накіравалі мяне на практыку ў РАПА — раённае аграпрамысловае аб'яднанне. Там, на месцы, сталі паціху знаёміць са справамі і людзьмі, а нешта я і сам ужо прыкмячаў...
Помню, што адразу і вельмі здзівіла — дзверы ў кабінет намесніка дырэктара заўсёды былі насцеж. Ён і сам іх ніколі не зачыняў, і іншым не даваў. «Вось гэта, думаю, адкрытасць! Вось гэта галоснасць... Усё навідавоку...»
З часам мой новы калега расказаў, чаму.
Многія раённыя начальнікі па калгасных палях ды лугах «рассякалі» тады на «Масквічах-пікапах». Іх называлі яшчэ то «каблучкамі», то «піражкамі», то «бабавозкамі»... Вельмі зручны быў транспарт. Па-першае, на ім можна было нікога не падбіраць, не падвозіць, бо ў кабіне адно толькі месца для пасажыра, а па-другое, фургон вялікі, у ім што заўгодна можна схаваць.
Дык вось як выйшла. Ездзіў той намеснік дырэктара па нейкіх справах і па дарозе сустрэў свайго прыяцеля, трохі падвёз яго, пагаварылі — захацелі выпіць. Збочылі недзе ў краму, купілі, што трэба, і на прыроду, у лес...
Ад'ехалі ад чужых вачэй, аднак пасядзець там не выпала: нейкі вецер узняўся, дождж зацерушыў...
У кабіне «Масквіча» — удвух ды з пляшкай-закускай — таксама не спадручна было. Таму прыяцелі перайшлі ў кузаў, знайшлі там на што сесці, з чаго зрабіць столік і... Выпілі па першай, па другой, па трэцяй, закусілі, вядуць гамонку.
А тым часам міма іх калгасны статак гоняць, пастух за ім следам ідзе, пугай кветкі збівае. Бачыць, што ў машыне пуста — нікога няма, а гутарка аднекуль даносіцца. Чалавеку цікава стала. Ён, што называецца, нос у будку:
— Добры дзень! — людзям кажа.
А начальніку здалося, што гэта ж ён у сваім кабінеце сядзіць... І да яго высокасці хтосьці без стуку без груку...
— Дзверы з тога боку зачыні! — гаркнуў ён.
Ну а пастух нічога такога, відаць, не чакаў і дзвярыма сапраўды як ляснуў...
Прычым ляснуў і тут жа сышоў — свой статак даганяць. А ручка ў дзверцах была толькі знадворку. Так што запёр ён двух прыяцеляў. І запёр надзейна...
Што яны там рабілі, колькі гадзін у «засценках» правялі і што адчувалі (тэлефонаў мабільных і ў паміне тады не было), гісторыя замоўчвае. Але ж, падобна, што ліха аж па горла хапілі, бо знайшлі іх толькі назаўтра.
Вось таму і не дзіва, што той намеснік дзвярэй не зачыняў. Нават праз гады.
Віталь Жураўскі, г. Жодзіна
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
Што за таемнымі дзвярыма?