Дзякуючы выдатнай зімаўстойлівасць, непераборлівасці, багатаму плоданашэнню, ўстойлівасці да шкоднікаў і хвароб, ды і проста дэкаратыўнасці ў любую пару года ірга вартая ўвагі садаводаў, асабліва ў халодных кліматычных зонах.
Яна здольная без праблем пераносіць маразы да мінус 50 °С, а кветкі лёгка вытрымліваюць паніжэнне тэмпературы да мінус 7 °С і пры гэтым завязваюць плады! Акрамя таго, ірга валодае хуткім ростам і дзіўнай непераборлівасцю. Калі нават вырошчваць яе проста так, аддаючы ўраджай птушынай браціі і цалкам не даглядаючы, то яна сама выдатна справіцца з жыццёвымі цяжкасцямі і ўсё роўна будзе расці, цвісці і даваць ураджай.
Ірга ў маі пакрываецца белай пенай кветкавых гронак, якія нагадваюць чаромху. Кветкі самаапыляльныя, што спрыяе штогадоваму атрыманню выдатных ураджаяў ягад незалежна ад умоў надвор'я. Улетку куст абчэплены гронкамі ягад зялёнай, чырвонай і амаль чорнай афарбоўкі адначасова. Добрая ірга і восеньскай парой, калі яе лістота афарбоўваецца ў аранжава-чырвоныя і пурпурныя тоны.
Ірга — сапраўдны доўгажыхар саду. Жыве 60—70 гадоў. Практычна не хварэе і не баіцца шкоднікаў. Найбольш у нашай кліматычнай зоне распаўсюджана ірга звычайная (або буйналісная), трохі радзей сустракаецца ірга канадская.
Ягады іргі звычайнай памерам з буйную гарошыну, цёмна-фіялетавыя, амаль чорныя, пакрытыя васковым налётам. Вельмі смачныя, салодкія, сабраны ў гронкі прыкладна па 8—12 штук. Пачынаюць спець у канцы чэрвеня, прычым не адначасова, а паступова, калі на адной гронцы ёсць і амаль чорныя, і зусім зялёныя ягадкі.
Такое расцягнутае плоданашэнне дазваляе ласавацца імі ледзь не да самай восені. Асляпляльныя блікі такіх прадметаў добра адпужваюць птушак.
Ірга канадская вылучаецца высакаросласцю, расліны дасягаюць 6-7 метраў у вышыню. Парасткі тонкія, злёгку нікнуць, утвараюць прыгожую крону. Плады сакавітыя, далікатныя і салодкія, вельмі высокіх смакавых якасцяў.
Ірга зусім непераборлівая да складу глебы і амаль не мае патрэбы ў доглядзе. Але, як і любая расліна, цудоўна адгукнецца на рыхлую, угноеную перагноем глебу. Пры пасадцы варта памятаць, што яна святлолюбівая і ў цені практычна не будзе пладаносіць. Маладыя саджанцы пачынаюць даваць плады ўжо ў 3-4-гадовым узросце. Ірга штогод дае шмат прыкаранёвых парасткаў, якія можна выкарыстоўваць для размнажэння. Маладыя саджанцы высаджваюць вясной ці восенню. Нягледзячы на іх сціплыя пакуль яшчэ памеры, трэба выкапаць вялікую ямку (60х60 сантыметраў), добра заправіць яе арганікай, дадаць попелу. Можна проста ўнесці мінеральныя ўгнаенні: прыкладна 150 грамаў калійных і 300 грамаў фосфарных. Высадак лепш абрэзаць прыкладна на адну траціну вышыні, гэта паспрыяе хуткаму прыросту і лепшай прыжывальнасці.
Каб не ўтварыўся велізарны высокі куст, трэба перыядычна выразаць старыя дарослыя галіны. Гэтая працэдура спрыяе пастаяннаму амаладжэнню куста і стабільнаму прыросту маладых парасткаў, бо багата пладаносяць менавіта парасткі мінулага года. Ірга наогул лёгка пераносіць стрыжку і дзякуючы хуткаму ўтварэнню новых парасткаў можа выкарыстоўвацца нават у якасці жывой загарадзі.
З-за шчодрага штогадовага плоданашэння іргі адбываецца інтэнсіўны вынас пажыўных рэчываў з глебы. Таму зусім нялішнім будзе ўнясенне перагною ў глебу ў прыкаранёвай зоне. Летам пасля плоданашэння вельмі дарэчы будуць вадкія падкормкі растворам дзіванны ці птушынага памёту. Пры адсутнасці такіх можна выкарыстоўваць і мінеральныя ўгнаенні.
Ягады іргі не толькі маюць своеасаблівы цудоўны смак, яны багатыя на вітаміны, цукар, арганічныя кіслоты і іншыя карысныя рэчывы. Напрыклад, па колькасці вітаміну С яны перасягаюць вінаград, яблыкі, грушы, абрыкосы і персікі. Дзякуючы гэтаму з'яўляюцца эфектыўным сродкам супраць гіпавітамінозу.
Ягады іргі выкарыстоўваюцца як ласунак не толькі ў свежым выглядзе. З іх вараць варэнне, джэм, павідла, узвары, іх замарожваюць, сушаць. Прычым дзякуючы дастатковай колькасці ў складзе ягад прыродных цукроў для варэння трэба ўсяго толькі 300 грамаў цукру на кілаграм іргі. Можна адціснуць смачны сок, але ёсць адзін нюанс. Са свежасабраных ягад сок практычна не адціскаецца, але праз 7—10 дзён пасля збору яго выхад дасягае 70 %. Добра вядома, што многія ягады пасля замарозкі становяцца кіслымі, толькі не ірга! Пасля размарожвання яе плады не губляюць формы і смаку і выглядаюць так, быццам іх нядаўна знялі з галінак.
Ірына Тамковіч
Сумесныя праекты ядзерных тэхналогій.
У парадку дня — зацвярджэнне Канцэпцыі нацбяспекі і Ваеннай дактрыны.
