Вы тут

Алена Русакевіч. Ці патрэбен гледачу тэкст?


У новай культурнай прасторы галерэі «Арт-Беларусь» «ZAL # 2» у межах праекта «Women in action» прадставілі выстаўку Настассі Колас «Пярэварацень». Мастачка падымае важныя тэмы: кажа пра сучаснасць, пра спосабы ўспрымання навакольнага свету, пра асаблівасці самаўспрымання і г. д. У экспазіцыі сышліся ready-made-аб’екты, відэаарт і інсталяцыі. Выставачная прастора выдатна арганізавана: мастачка ўмела расставіла візуальныя і гукавыя акцэнты. Яна цікава працуе з рознымі формамі і матэрыяламі, тонка адчувае суадносіны прасторы і аб’екта.


У эксплікацыі да выстаўкі сказана: «Мы разам будуем міфы, высільваемся ў анталогіі, адштурхоўваючыся часцяком ад інструкцый, субцітраў, загалоўкаў, ад атручанай намі ежы. У гэтым выпадку... мне хочацца задаць больш пытанняў: як тэкст можа дапамагчы гледачу ва ўспрыманні выстаўкі і ці павінен?» Тут узнікае сустрэчнае пытанне: а ці ёсць у гледача шанц зразумець твор? У выпадку з выстаўкай «Пярэварацень» мы маем справу з абсалютна суб’ектыўнымі аўтарскімі асацыяцыямі і асабістымі сімваламі, якія вядомыя і зразумелыя толькі стваральніку твора. Яны настолькі невыразныя і непераканаўчыя, што наведвальнік выстаўкі вымушаны ледзьве вышукваць узаемасувязі паміж убачаным і пачутым, каб хоць неяк інтэрпрэтаваць убачанае. Гэта не адзіны выпадак, калі глядач, сутыкаючыся з творам сучаснага мастацтва, інтуітыўна шукае побач з ім тлумачальны тэкст. У прымацаваным да сцяны выставачнай залы аркушы паперы з тэкстам абсалютна няма нічога ганебнага ці злачыннага ў дачыненні да мастацтва. Зусім незразумела, чаму сучасныя аўтары так яго пазбягаюць. Гэта ніколькі не пагаршае якасць твора і ўжо тым больш не перашкаджае гледачу свабодна яго інтэрпрэтаваць. Часам работа не мае патрэбы ў тлумачэннях і сама падштурхоўвае наведвальніка да развагі. Але гэта адбываецца толькі ў тым выпадку, калі твор размаўляе з гледачом на ўніверсальным мове — пры дапамозе сімвалаў, знакаў або выразных вобразаў.

Пагаршаюць сітуацыю тыя аўтары, якія слепа пераймаюць у папулярных сучасных мастакоў манеру выказвацца і выкарыстоўваюць яе для ўласнага прасоўвання. Часам такая практыка прымае настолькі ўтрыраваную форму, што становіцца падобнай на гульню ў даганялкі, дзе мастак з усіх сіл спрабуе прыцягнуць увагу гледача да сэнсу пры дапамозе вычварнай формы, а глядач — за гэтай формай разглядзець сэнс, які заклаў аўтар.

Нельга адмаўляць той факт, што твор сучаснага мастацтва можа казаць як аб самых надзённых, так і даўно вядомых паняццях. Але калі творца карыстаецца сучаснымі сродкамі мастацкай выразнасці, ён павінен клапаціцца, як іх успрыме глядач. Так, кожны наведвальнік выстаўкі можа ўбачыць свае сэнсы і падтэксты ў творы (і трэба адзначыць, што многія з-за таго іх і наведваюць), але задаваць вектар для развіцця думкі ў гэтай сітуацыі павінен мастак. Складанае візуальнае ўвасабленне павінна быць дапоўнена тлумачальным тэкстам. У адваротным выпадку наведванне выстаўкі ператвараецца ў няпростую шараду, дзе глядач, абапіраючыся на невыразны візуальны шэраг, вымушаны адгадваць, што ён павінен зразумець. Інакш нават самае глыбокае аўтарскае выказванне ператвараецца ў няскладны набор формаў і сэнсаў.

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.