Злучанае Каралеўства Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірландыі з'яўляецца вельмі важнай у дынаміцы міжнародных адносін дзяржавай.
Перш за ўсё, трэба памятаць пра некалькі вельмі важных фактаў, якія падкрэсліваюць значнасць гэтай краіны. Нельга забываць, што Вялікабрытанія аж да 1960-х гадоў мінулага стагоддзя была адной з найбуйнейшых імперый на планеце. Цяпер гэта ўжо не так, але спадчына не магла не застацца. Для Вялікабрытаніі гэта актывы па ўсім свеце ў былых калоніях, якія робяць эканоміку краіны інтэрнацыянальнай. Вялізная тэрыторыя і гандлёвыя інтарэсы выклікалі да жыцця з'яўленне першай у свеце транснацыянальнай карпарацыі — Брытанскай Ост-Індскай кампаніі ў 1600 годзе. Наколькі гэтая ініцыятыва аказалася значнай, можна меркаваць па тым, што цяпер у свеце ўжо больш як сто тысяч транснацыянальных карпарацый, і многія з іх маюць брытанскую юрысдыкцыю.
Для ролі Лондана на сусветнай арэне таксама важна створаная з былымі калоніямі Брытанская садружнасць нацый. У яе ўваходзіць больш за пяцьдзясят краін з насельніцтвам, якое хутка наблізіцца да двух мільярдаў чалавек. Нарэшце, стагоддзі валодання велізарнай імперыяй дазволілі сфарміраваць гіганцкую фінансавую сістэму. У дадзены момант яна з'яўляецца другой у свеце па актывах пасля ЗША. Не варта забываць і пра лонданскую біржу, якая стала месцам выхаду ў свет многіх найбуйнейшых кампаній сучаснасці.
Беларуска-брытанскія адносіны не назавеш узорнымі, але не з-за адсутнасці ініцыятыў з беларускага боку. Проста так складвалася сітуацыя ў першыя дзесяцігоддзі нашых стасункаў.
Найважнейшая асаблівасць знешняй палітыкі Вялікабрытаніі — апора на супрацоўніцтва з ЗША. Гэта не менш цеснае супрацоўніцтва, чым у Беларусі з Расіяй. Блізкасці адносін спрыяе агульная англійская мова і той факт, што ў ЗША, як у былой брытанскай калоніі, многія ўплывовыя грамадзяне маюць сваяцкія сувязі з Вялікабрытаніяй. Акрамя гэтага, вялізныя актывы, якія належаць Вялікабрытаніі па ўсім свеце, больш не суправаджаюцца ўласнай вялізнай арміяй. Тэрыторыя Вялікабрытаніі на гэты момант толькі на трыццаць працэнтаў большая за беларускую, а насельніцтва перавышае беларускае ў шэсць з паловай разоў. У гэтай сітуацыі гарантам бяспекі брытанскіх актываў выступае адна з найбуйнейшых у свеце армій — армія ЗША. У выніку дрэнныя адносіны з Вашынгтонам, якія не па сваёй волі склаліся ў Мінска ў другой палове 1990-х, трансфармаваліся і ў дрэнныя адносіны з Лонданам. Не спрыяла паляпшэнню адносін і падобная дынаміка адносін з Еўрасаюзам, часткай якога з'яўляецца Вялікабрытанія.
У апошнія гады сітуацыя мяняецца да лепшага. Цікавасць да Беларусі з'явілася ў Вялікабрытаніі разам са стартам Усходняга партнёрства ў 2009 годзе, у якім краіна прымала значны ўдзел. У апошнія гады назіраецца і сур'ёзная разрадка ў стасунках Беларусі з ЗША і ЕС. Ды і сама Вялікабрытанія ўжо не тая. Пасля прынятага ў 2016 годзе рашэння аб выхадзе з ЕС назіраюцца адчувальныя супярэчнасці Лондана і Бруселя, якія знаходзяцца ў шлюбаразводным працэсе, што падахвочвае Вялікабрытанію актывізаваць сваю дзейнасць на новых напрамках.
Злучанае Каралеўства з'яўляецца адным з найважнейшых гандлёвых партнёраў Беларусі. За першыя сем месяцаў 2017 года дынаміка тавараабароту з Вялікабрытаніі не тое што проста станоўчая, а выдатная. Беларускі экспарт вырас у два з лішнім разы ў параўнанні з тым жа перыядам мінулага года — да 1 мільярда 378 мільёнаў долараў. Пры ўмове захавання такой жа дынамікі да канца года ёсць шанц наблізіцца да паказчыкаў 2015 года, якія складалі 2 мільярды 941 мільён. Сальда знешняга гандлю ў 2017 годзе дадатнае — 1 мільярд 250 мільёнаў. Недахопам з'яўляецца апора ў беларускім экспарце на нафтапрадукты, што робіць яго залежным ад кан'юнктуры рынку.
У наступныя гады нам неабходна зрабіць многае. У якасці яўнага прыярытэту выступае інвестыцыйнае супрацоўніцтва. Найбуйнейшыя ў Еўропе фінансавыя актывы пад кантролем Лондана могуць паслужыць развіццю беларускай эканомікі. У дадзены момант у Беларусі ажыццяўляюць дзейнасць больш як 400 кампаній з брытанскім капіталам. Здавалася б, нядрэнны паказчык, але такі ж у Беларусі маюць Латвія і Літва, магчымасці якіх не супастаўныя з брытанскімі.
Не варта забываць і пра супрацоўніцтва ў сферы адукацыі. Брытанская адукацыйная сістэма з'яўляецца вельмі магутнай, і сотні беларусаў ужо атрымалі адукацыю ў яе рамках. Больш цеснае супрацоўніцтва беларускіх і брытанскіх універсітэтаў можа адыграць важную ролю для далейшага ўмацавання адукацыйнай сістэмы Беларусі.
Сяргей КІЗІМА, доктар палітычных навук
Што за таемнымі дзвярыма?
