Пунш, заморскі дзядзька крупніку

Па­коль­кі са­праўд­ны арак быў до­сыць да­ра­гім, а па­хва­ліц­ца змес­ці­вам «пры­ем­най ап­тэч­кі» ха­це­ла­ся кож­на­му са­ма­ві­та­му гас­па­да­ру, іс­на­ва­ла ма­са спо­са­баў імі­та­ваць штось­ці больш або менш па­доб­нае да яго з пад­руч­ных кам­па­не­нтаў. Па­няц­ця «кант­ра­факт» у тыя ча­сы яшчэ не іс­на­ва­ла, і та­му адзін з та­кіх спо­са­баў без згры­зот сум­лен­ня пры­во­дзіц­ца на­ват у сла­ву­тай «Лі­тоў­скай гас­па­ды­ні». Лі­тоў­ска-бе­ла­рус­кі кант­ра­факт­ны арак рэ­ка­мен­да­ва­ла­ся ра­біць з якас­най жыт­няй га­рэл­кі, якую пе­ра­га­ня­лі з він­ным ка­ме­нем, ра­зы­нка­мі, раз­ма­ры­нам, чай­ным ліс­цем і ін­шы­мі кам­па­не­нта­мі і пад­фар­боў­ва­лі ка­ра­мел­лю.

Вы­ка­рыс­таць для фаль­сі­фі­ка­цыі ара­ку буль­бя­ную га­рэл­ку ка­тэ­га­рыч­на не рэ­ка­мен­да­ва­ла­ся: у літ­ві­наў улас­ны го­нар!

Пунш лі­чыў­ся на­по­ем не для са­мот­ных ал­ка­го­лі­каў (за­над­та до­ра­га і пра­ца­ёміс­та), але для кам­па­ній вя­лі­кіх і шум­ных, пе­ра­важ­на ма­ла­дых, вя­сё­лых, з пры­го­жы­мі па­нен­ка­мі. У эпа­пеі Ада­ма Міц­ке­ві­ча «Пан Та­дэ­вуш» ме­на­ві­та пунш пад­во­дзіць да куль­мі­на­цый­на­га мо­ман­ту паэ­мы — біт­вы па­тры­ё­таў з рус­кі­мі вой­ска­мі. Спа­чат­ку рус­кіх афі­цэ­раў — ка­пі­та­на Ры­ка­ва і ма­ё­ра Плу­та — спра­бу­юць за­ла­го­дзіць па­час­тун­кам:

Суд­дзя даў ку­ха­ру па­трэб­ныя на­ка­зы:

Уміг бу­тэль­кі ўнес­лі, ва­зу, цу­кар, зра­зы.

Плут з Ры­ка­вым так спрыт­на па­ча­лі

                                    ўві­хац­ца,

Піць час­та і ста­ран­на ежай ма­ца­вац­ца,

Што ў паў­га­дзі­ны з'е­лі двац­цаць

                                    і тры зра­зы

І пун­шу вы­хі­лі­лі не ма­лой паў­ва­зы.

Але Плут, па­ляк-здрад­нік на рус­кай служ­бе, пе­ра­браў­шы пун­шу, па­чаў на­хаб­на за­ля­цац­ца да дам, за го­нар якіх да­вя­ло­ся ўсту­піц­ца... А да­лей у ма­ёнт­ку Сап­лі­цо­ва ра­зы­гра­ла­ся са­праўд­ная біт­ва, пас­ля якой па­дзеі ў паэ­ме раз­ві­ва­лі­ся ўжо са­мым не­зва­рот­ным чы­нам. Ры­каў, да­рэ­чы, быў вя­лі­кім ама­та­рам пун­шу, як і лад­ная част­ка рус­ка­га, і не толь­кі, афі­цэр­ства яго ча­су. Ка­лі яму пра­па­на­ва­лі не­ма­лы ха­бар, каб за­мяць кры­ва­вы ін­цы­дэнт у Сап­лі­цо­ве, ён з год­нас­цю ад­мо­віў­ся, за­зна­чыў­шы:

Я маю грош мой сціп­лы цар­ска­га слу­жа­кі,

І хо­піць мне на пунш і лю­леч­ку та­ба­кі.

А вас люб­лю, вось з ва­мі вы­п'ю, па­гу­ляю.

Па­ем, па­гу­та­ру і гэ­так пра­жы­ваю.

[caption id="attachment_63663" align="alignnone" width="400"] У ва­зах для пун­шу,
якія прый­шлі з За­ха­ду, га­та­ва­лі так­са­ма
і ай­чын­ны круп­нік.[/caption]

Тра­піў­шы на поль­скую і лі­тоў­ска-бе­ла­рус­кую гле­бу, пунш знай­шоў тут моц­на­га мяс­цо­ва­га кан­ку­рэн­та — круп­нік. «Ідэа­ло­гія» абод­вух на­по­яў до­сыць бліз­кая: моц­ны ал­ка­голь, цу­кар або мёд, спе­цыі... І тая ж са­мая вя­сё­лая та­ва­рыс­кая ат­мас­фе­ра пры га­та­ван­ні і спа­жы­ван­ні. Наш круп­нік на­ват ста­лі га­та­ваць у тых са­мых ва­зах для пун­шу. Да та­го ж ён быў знач­на больш да­ступ­ны па кош­це і за­сна­ва­ны на мяс­цо­вых (акра­мя спе­цый) кам­па­не­нтах. Так што, на сім­ва­ліч­ным уз­роў­ні круп­нік лі­чыў­ся як бы па­тры­я­тыч­най вер­сі­яй пун­шу. Шка­да толь­кі, што абод­ва яны ў нас ужо да­зван­ня за­бы­тыя, а са­мі гэ­тыя ста­ра­жыт­ныя на­поі са­сту­пі­лі мес­ца на­ва­мод­ным как­тэй­лям...

Пунш ста­ра­поль­скі з жаў­тка­мі

Гэ­ты пунш не змя­шчае ара­ку, але за­тое за­хоў­вае ў са­бе са­праўд­ныя гус­ты шлях­ты ўсёй Рэ­чы Па­спа­лі­тай (не толь­кі Поль­шчы) яшчэ з кан­ца ХVІІІ ст. Па­коль­кі ўсе ін­грэ­ды­ен­ты лёг­ка­да­ступ­ныя, мож­на вель­мі прос­та ра­зу­мо­ва па­глы­біц­ца ў даў­ней­шую эпо­ху....

Склад­ні­кі: бу­тэль­ка чыр­во­на­га су­хо­га ві­на, 2 жаў­ткі, 1-2 ст. лыж­кі мё­ду, 2-3 лы­жач­кі цук­ру, 4 гваз­дзі­кі.

Спо­саб пры­га­та­ван­ня: ста­ран­на ўзбіць жаў­ткі з цук­рам. Мёд, гваз­дзі­ку і кры­ху ві­на ў асоб­ным по­су­дзе пе­ра­цер­ці і пра­ца­дзіць. Па­да­грэць ас­тат­няе ві­но, да­ліў­шы ту­ды пра­цэ­джа­ную су­месь з гваз­дзі­кай і мё­дам (не да­вод­зя­чы да кі­пен­ня). Уліць га­ра­чую су­месь ва ўзбі­тыя жаў­ткі тон­кім стру­мень­чы­кам, пра­цяг­ва­ю­чы ўзбі­ваць. Ка­лі вад­касць як след ус­пе­ніц­ца, раз­лі­ваць па шклян­ках. Па­да­ваць га­ра­чым.

Кухмістр Верашчака.

Чытайце яшчэ:

Пунш, заморскі дзядзька крупніку

Змітроўскае піва