Жывапіс расколін, вытанчанасць зломаў, тайна згубленых дэталяў... Ва ўласным музейным фондзе Гомельскага палацава-паркавага ансамбля мноства ўнікальных прадметаў, якія ці ніколі, ці адзін-два разы дагэтуль «выходзілі ў свет». На выставах, як правіла, у цэнтры ўвагі — рарытэты з добрай захаванасцю: яркія, запамінальныя, з цікавым гістарычным шляхам. Выставачны праект «Прыгажосць, народжаная часам» дае прастору і адкрывае ў свеце сафітаў музейныя рэчы, якія дайшлі да нашага часу не ў самым добрым стане. У расколінах на глазуры, кракелюры, паціне, адбітых элементах — іх кранальная прыгажосць.
Адна з ідэй — наўмысна не рабіць акцэнты на самыя дарагія ці самыя рарытэтныя экспанаты. На выстаўцы сабрана больш за 130 прадметаў. Кожны па-свойму цікавы, а галоўнае кожны можа выклікаць розныя, але шчырыя эмоцыі ў наведвальнікаў.
Ад зброі да посуду, ад прадметаў рэлігійнага культу да графічных работ... Усе прадстаўленыя прадметы выдатна дэманструюць, як час «бярэ ў абдымкі» дрэва, метал, паперу, шкло. Можна ўбачыць сапраўдную паціну на бронзе, ці заўважыць як праз дзесяцігоддзі мяняецца скура, тканіна.
— У цэнтральнай вітрыне — гадзіннікі часоў князёў Паскевічаў. Яны з аднаго боку — сімвал часу, а з другога, як прадметы у жыцці чалавека, самі падпарадкаваны законам старэння, — перадае адну з ідэй экспазіцыі куратар выстаўкі, навуковы супрацоўнік музея Гомельскага палацава-паркавага ансамбля Вольга Шурпач. — Можна ўбачыць тут і жырандоль, якая ў свой час стала адным з першых экспанатаў музея. Трапіла ў фонды ўжо ў зусім плачэўным стане, але вось у гэтай экспазіцыі сапраўды вельмі прыгожа загучала.
Можна пабачыць рарытэтныя газавыя лямпы: з металу і практычна цалкам са шкла. Цікава раскрываецца тэма адбіткаў часу на розных рэчах з фарфору.
— У Гомельскага палацава-паркавага ансамбля багатая калекцыя фарфоравага посуду. Фарфор, прадстаўлены на выставе, захаваўся з канца XIX — пачатку XX стагоддзяў. Вядома, у калекцыі музея ёсць фарфор добрай захаванасці. Прадстаўленыя ж прадметы больш пацярпелі ад часу. Але яны таксама заслугоўваюць увагі нашых наведвальнікаў. Тым больш што многія з гэтых рэчаў увогуле ніколі не былі паказаны на выстаўках, — зазначае старшы навуковы супрацоўнік Гомельскага палацава-паркавага ансамбля Вольга Гвоздзь.
Знаўца звяртае ўвагу, што на ўсіх музейных прадметах час заўсёды пакідае ўнікальныя меткі.
— І нават калі ў калекцыю трапляюць зусім аднолькавыя прадметы, то за свой гістарычны шлях, яны набываюць розныя сляды часу, а іх дэфекты ператвараюць у эфекты, — пераконвае Вольга Гвоздзь. — У экспазіцыі мы прадставілі нават зусім невялікія рэшткі посуду. Такія рэчы таксама прымаюцца ў фонды. Яны, як правіла, не знаходзяць сабе месца на вялікіх тэматычных выстаўках, але ў гэтым праекце выдатна дапамаглі перадаць феномен часу у жыцці музейнага аб’екта. Бо нават па такіх рэштках музейных прадметаў можна аднавіць іх гісторыю, а калі нешта не ўдаецца аднавіць, то гэта надае рэчы дадатковую загадкавасць. Цікавасць выстаўкі яшчэ і ў тым, што на ёй прадстаўлены прадметы, якія паступалі ў музей некалькі дзясяткаў гадоў ці нават больш як паўстагоддзе таму. Тады ў спецыялістаў не заўсёды атрымлівалася атрыбутаваць — прасачыць гісторыю, вызначыць дзе і калі былі выраблены прадметы, з якіх матэрыялаў. Таму яшчэ адзін плюс нашага праекта ў тым, што рэчы, якія вельмі рэдка экспанаваліся ці ўвогуле ніколі раней не былі прадстаўлены, мы пачынаем больш старанна вывучаць, — дзеліцца Вольга Гвоздзь.
Усе экспанаты ў вітрынах дапаўняюць сухацветы. Так, праз кветкі перадаецца хуткаплыннасці жыцця, цвіцення, маладосці.
— Кветкі застаюцца прыгожымі нават пасля таго, як аддалі ўсе свае сокі, высахлі. Мы хацелі паказаць, што і нашы прадметы, нават калі выканалі сваю ўтылітарную функцыю, усё роўна нясуць эмацыянальную каштоўнасць. Важна, што ўсе гэтыя прадметы калісьці былі вельмі дарогі камусьці, і калі састарэлі, страцілі свой знешні выгляд, сталі нямоднымі, то не былі выкінуты, а перададзены ў музей, — звяртае ўвагу куратар выставы Вольга Шурпач.
Часткай экспазіцыі з’яўляюцца і вершы паэтаў Сярэбранага веку, дзе ў паэтычным слове перададзены настрой і філасофія часу, зменлівасць жыцця, прыгажосці і непаўторнасці старэння.
Упершыню на выстаўцы можна пабачыць акварэлі і графіку Аляксандра Шаўчэнка. Работы мастака, выкананыя больш паўстагоддзя таму, дапамагаюць прасачыць, як рэагуе на час папера, слаі фарбаў, графіту. На выставе можна ўбачыць і ўнікальную сваёй захавальнасцю вышыўку і шыццё часткі богаслужэбнага ўбору архірэя — паліцы.
— Так, цяпер існуе велізарная колькасць тэхналогій, якія штучна ствараюць бачнасць старэння прадмета. Выставачны праект «Прыгажосць, народжаная часам» дае магчымасць ацаніць прыгажосць натуральнага старэння, прасачыць, як час адбірае ў прадметаў першародны бляск, сакавітасць фарбаў, цэласнасць і аднастайнасць матэрыялу, але ў той жа момант час надзяляе рэчы ўнікальнымі меткамі, якія вылучаюць іх з мноства аналагічных рэчаў, — зацікаўліваюць супрацоўнікі Гомельскага палацава-паркавага ансамбля.
Наталля КАПРЫЛЕНКА
Фота аўтара
Летась зафіксавана зніжэнне колькасці выпадкаў гібелі на вытворчасці.
Карэспандэнты «Звязды» пабачылі, як праходзяць рэпетыцыі.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
