Знайсці «свайго» аўтара

У Дзяржаўным літаратурна-мемарыяльным музеі Якуба Коласа прэзентавалі незвычайную кніжную серыю, дзякуючы якой чытач можа даведацца пра сучасную беларускую літаратуру і знайсці ў ёй любімага аўтара. Серыя так і называецца — «Сучасная беларуская літаратура», гэта сумесны праект выдавецтва «Аверсэв» і Саюза пісьменнікаў Беларусі, які прадстаўляе беларускую прозу апошніх дзесяцігоддзяў. Выйшла ўжо сем густоўна аформленых і змястоўных тамоў, з гэтай нагоды і адбылася прэзентацыя, на якую сабраліся і аўтары серыі, і выдаўцы, і прыхільнікі-чытачы.

Да кожнага зборніка напісаў прадмову ўкладальнік, старшыня Саюза пісьменнікаў Беларусі Алесь Карлюкевіч. 

— Гэты праект прапанавалі Саюзу пісьменнікаў Беларусі дырэктар выдавецтва «Аверсэв» Дзмітрый Дэмбоўскі і галоўны рэдактар выдавецтва Аляксандр Таранда, — распавёў гісторыю ўзнікнення серыі Алесь Карлюкевіч. — Нам падалася важнай такая ініцыятыва, скіраваная на прапаганду беларускай літаратуры, створанай у апошнія дзесяцігоддзі, на падтрымку пісьменнікаў, якія сёння жывуць і працуюць у нашай краіне. 

Алесь Мікалаевіч назваў прынцып адбору — гэта павінны быць лепшыя творы з тых, што друкаваліся ў дзяржаўных літаратурна-мастацкіх перыядычных выданнях. Такія творы ўжо маюць пацверджаную якасць, звярнулі на сябе ўвагу крытыкаў і чытачоў. Да таго ж прыняты крытэрый дае магчымасць складальніку заарыентавацца ў моры напісанага сучаснымі беларускімі літаратарамі. 

Дзмітрый Дэмбоўскі прызнаўся, што ганарыцца, калі бачыць кнігі гэтай серыі на паліцах кніжных крамаў — бо гэта ўнёсак у папулярызацыю сучаснай беларускай літаратуры, якую на сёння, на жаль, ведаюць незаслужана мала. А яшчэ звярнуў увагу, што серыя прадстаўляе не толькі літаратуру, але і выяўленчае мастацтва — на вокладцы кожнага выдання выкарыстана рэпрадукцыя карціны з калекцыі Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі. Так што той, хто будзе чытаць гэтыя кнігі, паглыбіцца і ў гісторыю беларускага жывапісу.

Напрыклад, на вокладцы зборніка «Цені дзікага палявання», дзе сабраныя ўзоры фальклорна-міфалагічнай і гісторыка-дэтэктыўнай прозы — ілюстрацыя з вершнікам-паляўнічым народнага мастака Васіля Шаранговіча, для зборніка літаратурных казак «Чароўная скарбніца» выбраная карціна Міколы Селешчука, можа быць, самага містычнага і казачнага беларускага мастака. А сёмую кнігу, «Планета ў падарунак», прысвечаную фантастыцы, упрыгожвае фрагмент твора яшчэ аднаго народнага мастака, Аляксандра Кішчанкі, які якраз вызначаўся «касмічнасцю» мыслення. 

Адзін з аўтараў зборніка апавяданняў «Душа твая светлая», намеснік дырэктара выдавецтва «Мастацкая літаратура» — галоўны рэдактар часопіса «Полымя» Віктар Шніп згадаў іншую серыю — «Залатую калекцыю беларускай літаратуры», якая выходзіць зараз і знаёміць з шэдэўрамі класікі. Не выключана, што ў апошнія яе тамы патрапяць і лепшыя творы аўтараў серыі «Беларуская сучасная літаратура». Віктар Анатольевіч таксама распавёў пра сваё лірычнае апавяданне «Закаханы ў Снягурку» — аказваецца, у аснове — рэальная гісторыя з яго дзяцінства, калі маленькі будучы паэт пісаў у лесе на снезе вершы для казачнай прыгажуні. Намеснік старшыні Саюза пісьменнікаў Беларусі Алена Стэльмах таксама прадставіла свае апавяданні, якія ўвайшлі ў зборнік, і таксама прыгадала іншую важную серыю, якая прадстаўляе беларускую літаратуру, на гэты раз на міжнародным полі — серыю кніг «Сугучча сэрцаў», дзе дэманструецца лепшае з літаратур краін СНД. 

Што тычыцца серыі «Сучасная беларуская літаратура», то сярод выдадзеных тамоў ёсць і тыя, што дазволяць прасачыць «гендэрны стан» сучаснай літаратуры — том «жаночых» апавяданняў «Размова з люстэркам» і том «мужчынскіх» апавяданняў «Інструкцыя па спакушэнні замужніх жанчын». Вядома, падзел літаратуры на «мужчынскую» і «жаночую» вельмі ўмоўны і даўно састарэў, тым не менш некаторыя назіранні наконт асаблівасцяў светапогляду аўтараў і аўтарак зацікаўлены чытач зрабіць можа. А галоўнае, што атрымае прыхільнік серыі — убачыць Беларусь і беларусаў з розных ракурсаў аўтарскіх паглядаў, але з аднолькавым гуманістычным і патрыятычным пасылам. Бо ва ўсіх творах, і гумарыстычных, і трагічных, і казачных, і фантастычных, і сурова рэалістычных, прысутнічае і любоў да сваёй зямлі, і спачуванне да чалавека, і зварот да гістарычнай памяці.

Аўтары — Зіновій Прыгодзіч, Сяргей Трахімёнак, Таццяна Сівец, Алена Брава, Людміла Рублеўская, Алёна Беланожка, Валянціна Драбышэўская і іншыя распавядалі гісторыю сваіх твораў, якія ўвайшлі ў зборнікі серыі, усе адзначалі высокі ўзровень выдання. Людміла Рублеўская падкрэсліла, што падобныя зборнікі карысныя яшчэ і тым, што паказваюць літаратурную панараму і даюць магчымасць знайсці свайго, любімага аўтара, каб пасля шукаць ужо менавіта яго кнігі. Вядомая казачніца Кацярына Хадасевіч-Лісавая прыйшла не адна, а з героем сваіх казак — Вухуцікам, сімпатычным іншапланетнікам з планеты Вухуція, які адгэтуль паселіцца ў сувенірнай краме музея. 

Усяго плануецца выпусціць дванаццаць зборнікаў, адзін з якіх будзе адмыслова прысвечаны рускамоўнай прозе Беларусі. Але на гэтым справа выдавецтва па папулярызацыі беларускай сучаснай літаратуры не скончыцца — з’явяцца новыя кніжныя праекты.

— Галоўнае, каб у вашых творах адлюстроўвалася жыццё ва ўсіх ягоных праявах, — звярнуўся да аўтараў на завяршэнні вечарыны Алесь Карлюкевіч. 

Людміла ІВАНОВА

Фота Кацярыны УРБАН