Выставачны праект фатографа Вадзіма Качана

Нацыянальны цэнтр сучасных мастацтваў на вуліцы Някрасава зноў чакае наведвальнікаў. У двух яго залах праходзіць выдатны выставачны праект фатографа Вадзіма Качана «Ад піктарыялізму да канцэптуалізму». Ажно 71 фатаграфія размешчана на сценах і 147 здамкаў дэманструюцца на экране. Куратарам экспазіцыі, якая будзе дзейнічаць да 11 лютага, выступае Дзіна Даніловіч. 

Выстаўка «Ад піктарыялізму да канцэптуалізму» складаецца з дзвюх частак. Першая прысвечана зімняй пары: тут прадстаўлены фатаграфіі, у якіх аўтар звяртаецца ў тым ліку да традыцыі піктарыялізму. Здымкі, зробленыя ў асноўным у 1980-я гады ў Мінску і яго ваколіцах, апавядаюць аб падзеях мінулага, захоўваюць імгненне, зачароўваюць злоўленым момантам. Сюжэты звычайныя і адначасова казачныя, будзённыя і няўлоўныя ў сваёй прыгажосці. Другая ж частка знаёміць з канцэптуальнымі пошукамі фотамастака. Работы, у тым ліку з серыі «Успаміны, што знікаюць, ці малюнкі часу і святла, ці фатаграфія як прадчуванне», прымушаюць паразважаць пра сувязь мінулага і сучаснасці, інтэрпрэтацыі даўніх і не зусім падзей, уласцівасці памяці... Зменлівасці любых успамінаў нібыта і процістаіць фатаграфія, якая паўстае сведчаннем, дакументам. Між тым і яе ўспрыманне залежыць ад шматлікіх фактараў. Раз! І ці ўспомнім мы, што адлюстравана на тым ці іншым здымку? Ці ўважлівыя да дэталяў сюжэта? Ці схапілі яго сутнасць? 

А зрабіць гэта дастаткова складана, бо і гэтая сутнасць можа змяняцца. Так, некалькі гадоў таму Вадзім Качан пачаў сканаваць плёначны фотаархіў і заўважыў, што драпіны, плямы і разрывы, якія з’явіліся на некаторых негатывах, змянілі здымкі. Аўтар успрыняў іх не як тэхнічны брак, а як вартасць, мастацкі сродак. Час надаў ім новае гучанне. 

— У 1980-я гады я засвойваў мастацтва фатаграфіі і шмат здымаў, — расказаў Вадзім Качан. — У той перыяд неяк не надаваў значнай увагі гэтым здымкам. Але мінула шмат часу, у мяне цудам ацалела 13 тысяч негатываў... Прыйшло разуменне, што такім чынам засталася памяць, захаваная ў выглядзе негатываў, плёнак, здымкаў. Фатаграфія — помнік часу. 

Фотамастак у той перыяд здымаў ледзь не ўсё навокал. Натуральна, толькі з вопытам прыходзіць майстэрства. Аднак заўважае: многае рабіў інтуітыўна. Магчыма, менавіта таму сёння і цалкам рэалістычныя фота Вадзіма Качана, і яго мастацкія сюжэты здольны выклікаць самыя розныя думкі і пачуцці. Дарэчы, як і здымкі, у якія пэўныя акалічнасці і абставіны ўнеслі свае праўкі. Яркі прыклад уяўляе сабой красамоўны кадр, які аўтар зрабіў у дзіцячым доме ў 1988 годзе. Асаблівасці кампазіцыі здымка дапоўнілі змены пры друку, і такім чынам твор набыў новыя сэнсы. З аднаго боку, перад намі — факт мінулага, з іншага — прароцтва. 

Беларуская публіка не абыходзіць увагай работы Вадзіма Качана. Напрыклад, на адным з фестываляў «Арт-Мінск» аўтар атрымаў прыз сімпатый гледачоў. Яны прыязна ставяцца да яго традыцыйных і эксперыметальных работ, адчуваюць і разумеюць, якімі развагамі і пачуццямі імкнецца падзяліцца фотамастак. Гэта, напэўна, улічылі і арганізатары выстаўкі «Ад піктарыялізму да канцэптуалізму» ў НЦСМ, якія прыйшлі менавіта да такой яе працягласці. А тым, хто па нейкіх прычынах не зможа ўбачыць экспазіцыю, раім пазнаёміцца з сайтам Вадзіма Качана — там таксама шмат цікавага. 

Яўгенія ШЫЦЬКА