Страчанае мастацтва ліставання можна пабачыць на выставе ў Гістарычным музеі

Узгадайце, калі апошні раз вы пісалі ліст – не электронны, а звычайнай ручкай на паперы? А калі дасылалі каму-небудзь паштоўку па пошце, а не праз мэсенджар? Безумоўна, развіццё інтэрнэта дазволіла нам у любы момант хутка кантактаваць з кім заўгодна, і цяпер звычайнае ліставанне можна назваць страчанай часткай жыцця. Ці нават страчаным мастацтвам, бо ў лістах – і красамоўства, і разнастайнасць почыркаў, і сапраўдныя, выкрышталізаваныя думкі і пачуцці. Пра гэта задумваешся падчас наведвання часовай выставы «Я Вам пишу...» у Нацыянальным гістарычным музеі.

На часовай экспазіцыі «Я Вам пишу...» можна разгледзець старадаўнія лісты і паштоўкі, пісьмовыя прылады – усяго 1000 рарытэтаў XIX–XX стагоддзяў. Пачынаецца агляд з вітрын, дзе выстаўлены пісьмовыя прылады сярэдзіны-канца ХІХ стагоддзя: металічныя наканечнікі і пер'евыя ручкі, нажы для разразання паперы, чарнільніцы, прэс-папье і прыгожыя арганайзеры для ўладкавання стала. З метала, дрэва ці шкла, з эмаллю, упрыгожаныя розным чынам, гэтыя комплексы прылад для пісьмовага стала выглядаюць прывабна, салідна і нават неяк арыстакратычна. Такую ж прыгажосць і разнастайнасць можна ўбачыць, разглядаючы пер'е і ножычкі для паперы, многія з якіх адразу ў наборы. Яны ўпрыгожаныя разьбой, малюнкамі ці гравіроўкай, некаторыя ў цудоўных футлярчыках. Верагодна, такія рэчы не проста былі зручнымі ў карыстанні, але і дэманстравалі статус уладальніка, і натхнялі яго сваім выглядам.
Тут жа прыцягваюць увагу шчыльна запісаныя паперы: лісты і невялічкія паштоўкі. Не дарма настаўнікі ў школах кажуць, што раней почыркі ў людзей былі лепш: прыгожыя завіткі і хвосцікі, аднолькавы ўхіл і памер літар, роўныя радкі, а калі ўзгадаць, што ўсё гэта яшчэ і пер'ем з чарніламі, якія запроста могуць пакінуць кляксу, відавочна, што такое паведамленне – ужо сапраўдная праца.

Ідзем далей і адкрываем для сябе адны з першых беларускіх паштовак-сувеніраў. Іх дызайн і разнастайнасць, думаю, не моцна саступае сённяшнім. Некаторыя – лаканічныя, нават чорна-белыя, іншыя – каляровыя, а ёсць і такія, дзе гармонікам складзеныя фотаздымкі як быццам ляжаць у заплечніку ці выпадаюць з фотаапарата! На адваротным баку зноў шчыльненькія радкі прывітанняў, апісанне ўражанняў ад горада. Ці часта сустрэнеш гэта сёння?...
Апроч усяго, падчас паступовага агляду экспазіцыі можна прасачыць эвалюцыю пісьмовых прылад: спачатку проста металічныя наканечнікі на птушынае пер'е ці металічныя пер'евыя ручкі, пасля зьяўляюцца ручкі з ёмістасцю для чарніл, яшчэ пазней – аўтаручкі.

Асобную ўвагу заслугоўваюць экспанаты, якія нагадваюць нам пра школу: дзённікі і сшыткі вучняў, а таксама алоўкі і ручкі, якімі яны карысталіся. У тым ліку адносна нядаўняе вынаходніцтва – каляровыя алоўкі (ці можам мы сапраўды ўявіць, якое гэта было шчасце для дзяцей пачатку ХХ ст атрымаць адны з першых каляровых алоўкаў?! Заўважаем і дагэтуль вядомыя маркі, напрыклад, Columbus. Акрамя дзённікаў і сшыткаў, ёсць тут і іншая друкаваная прадукцыя: календары, запісныя кніжкі.

У зале таксама пастаўлена мэбля: пісьмовыя сталы, крэслы і канапы, якія дапамагаюць уявіць сабе кабінет, дзе маглі б выкарыстоўвацца ўсе гэтыя прыналежнасці. Размешчаны тут манекены ў рэпліках касцюмаў мінулых стагоддзяў, аднак яны не надта спрыяюць успрыманню экспазіцыі, да і прыгажосць касцюма адлюстравана недастаткова.

А ў другой зале часовай экспазіцыі можна пагрузіцца ў пераднавагоднюю атмасферу: тут можна паглядзець на святочныя паштоўкі XX стагоддзя. Выстава падрыхтаваная сумесна з РУП «Белпошта». Таму адразу ў зале музея можна набыць рэтра-паштоўку, канверт і марку і даслаць свае віншаванні каму-небудзь, закінуць у спецыяльна ўладкаваны паштовы яшчык. Акрамя таго, усім наведвальнікам выставы адна паштоўка з серыі «Бацькаўшчына» даецца ў якасці невялікага падарунка.

Завітаць на выставу «Я Вам пишу...» у Нацыянальным гістарычным музеі Рэспублікі Беларусь можна да 31 студзеня!

Ганна РОВІНА,
фота аўтара