Сістэма Міністэрства культуры сёння налічвае 28 тэатраў, 21 канцэртную арганізацыю і 2 цыркі. За студзень–жнівень бягучага года тэатрамі краіны праведзена 6532 паказы спектакляў. І колькасць іх наведванняў склала 1 123 837 чалавек. Канцэртнымі арганізацыямі і цыркамі праведзена 3899 паказаў канцэртаў і прадстаўленняў, якія ўбачыла 1 884 994 чалавекі. Напярэдадні Дня работнікаў культуры прадстаўнікі Міністэрства культуры і шэрагу культурных арганізацый сустрэліся, каб ацаніць прамежкавыя вынікі ў прафесійнай сферы і падзяліцца планамі і поглядамі на актуальныя пытанні.
— Сёння ў сферы культуры фукцыянуе 1045 дзяржаўных арганізацый культуры з правамі юрыдычных асоб, у тым ліку 34 арганізацыі рэспубліканскай формы ўласнасці. А з улікам адасобленых структурных падраздзяленняў і філіялаў маем 5687 арганізацый. Дзяржаўная кадравая палітыка ў сферы культуры накіравана на камплектаванне арганізацый культуры кваліфікаванымі спецыялістамі, амаладжэнне кадравага складу, фарміраванне дзейнага рэзерву кадраў, забеспячэнне кадравай бяспекі і стварэнне спрыяльнага маральнага, псіхалагічнага клімату ў калектывах, — адзначыў начальнік упраўлення прафесіянальнага мастацтва Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь Раман Мамчанка. — Забяспечанасць кадрамі арганізацый у сферы культуры з 2020 года захоўваецца на ўзроўні 96 %. Запаўненне вакансій здзяйсняецца і маладымі спецыялістамі. За апошнія тры гады ў арганізацыі культуры прыбыло па размеркаванні больш за 3000 выпускнікоў устаноў адукацыі. Дзяржаўная палітыка падтрымкі нацыянальнай культуры захавала сваю сацыяльную накіраванасць, сацыяльны стандарт выдаткаў на культуру за кошт бюджэтнага фінансавання з разліку на аднаго жыхара ў сярэднім па краіне 2,1 базавай велічыні. Прагноз на 2023 год, што гэтая лічба складзе 2,3 базавай велічыні. Адной з асноўных задач з'яўляецца павышэнне заработнай платы, таму ў адпаведнасці з Праграмай дзейнасці ўраду Рэспублікі Беларусь на перыяд да 2025 года здзяйсняецца паэтапнае павышэнне памеру аплаты працы работнікаў сферы культуры. У тым ліку і за кошт увядзення новай стымуляцыйнай выплаты.
Не абмінуў прадстаўнік міністэрства і пытанні прававога рэгулявання сферы культуры. У ліпені 2022 года прыняты Закон Рэспублікі Беларусь, у якім унесены дапаўненні ў Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры. У асноўным змены закранулі пытанні аховы гісторыка-культурнай спадчыны, вывазу культурных каштоўнасцяў, правядзення культурных мерапрыемстваў. Таксама, прымаючы да ўвагі развіццё інфармацыйных тэхналогій і актуалізаваныя нормы кодэкса, якія рэгламентуюць дзейнасць бібліятэк, музеяў, клубаў, уведзена паняцце аддаленага карыстальніка, замацоўваецца магчымасць арганізацыі дзейнасці клубаў праз інтэрнэт. З 1 жніўня 2022 года ў краіне вядзецца рэестр арганізатараў культурна-відовішчных мерапрыемстваў, куды ўключаюцца арганізатары з ліку юрыдычных асоб прыватных форм маёмасці і індывідуальных прадпрымальнікаў. У снежні 2022 года была завершана работа па абнаўленні актаў кіраўніка дзяржавы, якія стасуюцца дзейнасці спецыяльных фондаў Прэзідэнта РБ. А з 1 студзеня 2023 года выдаецца гастрольнае пасведчанне для правядзення культурна-відовішчных мерапрыемстваў.
Што датычыцца пытання павышэння запаўняльнасці залаў і прыцягнення дадатковых гледачоў, здзяйсняецца тое за кошт актыўнага пракату прэм'ерных і папулярных спектакляў. Так, у чацвёртым квартале 2023 года і ў 2024 годзе нас чакае каля 200 прэм'ерных спектакляў і канцэртных праграм, прадстаўленняў. Адзначаецца таксама рост гастрольных мерапрыемстваў. Напрыклад, за студзень — жнівень бягучага года праведзена 2191 такое мерапрыемства, прычым больш за 400 з іх за мяжой. Беларускія калектывы выязджалі ў РФ, у Кітай, Казахстан, Узбекістан, Францыю, Германію, Аўстрыю, ААЭ, Польшчу, В'етнам.
У сваю чаргу, Генадзь Ходар, кансультант аддзела аховы і ўліку гісторыка-культурных каштоўнасцяў Упраўлення па ахове гісторыка-культурнай спадчыны Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, больш падрабязна спыніўся на тэме захавання дзяржавай культурнай спадчыны.
— Не ведаючы мінулага, мы і не маем будучыні. Нашы ўнікальныя аб'екты — гарадзішчы, замкі, сядзібы, цэрквы — адкрываюць перад намі шматвяковую гісторыю беларускай дзяржаўнасці. На сёння ў нашай краіне ўлік аб'ектаў, якія ахоўваюцца дзяржавай, вядзецца ў выглядзе такога дакумента, як Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў, куды ўнесены 5671 аб'ект, — кажа Генадзь Ходар. — У 2023 годзе ў заканадаўстве аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны таксама адбылося паляпшэнне некаторых норм, якія дазваляюць спрашчаць работы на гісторыка-культурных каштоўнасцях. Адным з такіх новаўвядзенняў, напрыклад, з'яўляецца перадача паўнамоцтваў па ўзгадненні работ на аб'ектах трэцяй катэгорыі на мясцовыя выканаўчыя органы абласнога ўзроўню. Такіх аб'ектаў у нас амаль 87 % ад агульнай колькасці гісторыка-культурных каштоўнасцяў. Дадзеная працэдура дазваляе па адной заяўцы Міністэрству культуры праводзіць патрэбныя работы. І гэтая норма, як мы бачым на практыцы справаздачнага перыяду, вельмі актывізавала тыя работы, якія не патрабуюць распрацоўкі дарагой праектнай дакументацыі. Сёлета ўведзена ў эксплуатацыю 38 помнікаў архітэктуры. Сярод найбольш значымых аб'ектаў можна назваць палацава-паркавы комплекс у Свяцку Гродзенскага раёна, палац Булгакаў у Жылічах, Любавіцкую сінагогу ў Віцебску і іншыя аб'екты.
Таксама спецыяліст распавёў пра такое новаўвядзенне ў законе аб культуры, як паняцце «рэгіянальны комплекс мерапрыемстваў па ахове гісторыка-культурнай спадчыны». Яно спрыяе таму, каб у кожнай вобласці, раёне распрацавалі і зацвердзілі свой рэгіянальны комплекс мерапрыемстваў па ахове культурнай спадчыны. На бягучы момант у краіне, напрыклад, ёсць парадку 280 помнікаў архітэктуры, якія знаходзяцца ў нездавальняльным стане. І па кожным з гэтых аб'ектаў распрацаваны пакрокавы план мерапрыемстваў да 2025 года на ўзроўні аблвыканкамаў, дзе прадугледжаны мерапрыемствы па першачарговых супрацьаварыйных кансервацыйных мерапрыемствах. Летась з ліку такіх аб'ектаў 14 залучаны ў зварот. І ў планах міністэрства — што і сёлета будзе яшчэ такая ж колькасць.
— Важнае значэнне мае і папулярызацыя гісторыка-культурнай спадчыны, у тым ліку на міжнароднай арэне. Так, усім вядомая арганізацыя ЮНЕСКА вядзе спіс важных сусветных гісторыка-культурных каштоўнасцяў, куды ўжо занесены ад нашай краіны 4 матэрыяльныя аб'екты і 5 элементаў нематэрыяльнай культурнай спадчыны. Летась туды было ўключана саломапляценне Беларусі. Сёлета яшчэ падаліся ў дзвюх намінацыях — «Неглюбская тэкстыльная традыцыя ў Гомельскай вобласці» і «Беларускае мастацтва выцінанкі». Апошняе, напрыклад, пастаўлена ў план на разгляд на 2024 год, — распавядае Генадзь Ходар. — Таксама ў гэтым годзе мы папоўнілі і дзяржаўны спіс 12 новымі элементамі. Адзін з іх — беларуская дуда. Адпаведна ў нашых планах — унесці ў наступным годзе культуру беларускай дуды таксама на разгляд ЮНЕСКА для ўключэння яе ў спіс каштоўнасцяў.
Алена ДРАПКО
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
