Хто казаў, што за грошы нельга купіць сабе шчасце?
Ды ён проста не ведаў, па-першае, куды ісці па пакупкі, а па-другое, куды ў іх прыбірацца.
Не верыце? Дарэмна.
...Я тады працаваў у вясковай школе, выконваў абавязкі завуча. Пасада, як вы разумееце, так сабе: з яе можна і некуды наверх — у тыя ж завучы, у дырэктары, а можна і назад у настаўнікі.
Сярод іх, нашых добра знаёмых, была ў той год і адна незнаёмая: Віка-Вікторыя, маладзенькая гарадская дзяўчына — заўжды прыбраная, нафарбаваная, з манікюрам-педыкюрам, на высокіх абцасах... Яна па размеркаванні прыехала, а значыць, хоць-нехаць мусіла жыць у вёсцы, два гады — працаваць у школе пад кантролем старэйшых калег і РАНА.
Загадчык яго ў той дзень зранку завітаў у школу, вырашыў схадзіць на ўрок да маладога спецыяліста, мяне таксама з сабой прыхапіў.
І вось мы сядзім за апошняй партай, назіраем: урок як урок — ідзе сваім ходам. Настаўніца, відавочна, хвалюецца, але ж дае дзецям заданне, а сама, павярнуўшыся спінай да класа, хоча прымацаваць да дошкі табліцу... Прычым — як найвышэй, каб відаць было ўсім, а росту настаўніцы яўна не хапае.
Вікторыя падымае рукі, становіцца на дыбачкі, і я ў тыя імгненні... развітваюся з кар’ерай, бо сукенка ў Вікусі (і без таго кароткая) задзіраецца ўверх, агаляе не толькі ногі, але і тое месца, адкуль растуць…
Загадчык РАНА барвавее і рашуча ідзе да дзвярэй. Я — трохі пачакаўшы — следам, прычым у поўнай цішыні: дзеці, атрымаўшы заданне, дружна глядзелі ў сшыткі — працягвалі працаваць. Ніхто нават не хіхікнуў!
...Што далей было? Загадчык РАНА, маючы сувязі ў міністэрстве, пахадайнічаў, каб Вікторыі далі так званае адмацаванне.
І таму ў хуткім часе дзяўчына ўжо напісала заяву на звальненне і шчаслівая, як на крылах, ляцела назад, да сябе ў горад.
М. Іваноўскі
г. Орша
У далёкія ўжо савецкія часы дзе толькі не працавалі нашы студэнцкія будаўнічыя атрады: Беларусь, Якуція, Цюмень, Казахстан…
Але найперш — студэнты здавалі залікі і экзамены, рабілі прышчэпкі, вывучалі тэхніку бяспекі, рыхтавалі канцэрты, каб можна было выступаць перад тамтэйшымі жыхарамі, загадзя рыхтавалі валізкі ды слухалі парады бывалых.
У нашым інтэрнацкім пакоі з такіх быў Жора. Ён — «разумнейшы за ўвесь свет» — вельмі ж любіў падзяліцца досведам!
І нават меў яго, бо не толькі адслужыў у войску, а ўжо двойчы з’ездзіў на цаліну.
Якраз гэтыя дзве паездкі і сталі ягоным «каньком»: Жорык садзіўся за стол, закідваў нагу за нагу і пачынаў вучыць, як там правільна вітацца і з кім спачатку, як папрасіць кумыс і бішбармак, як ужываць іх, як садзіцца за нізенькія сталы, вакол якіх ні лавак, ні крэслаў, як важна ўзяць з сабой усё патрэбнае…
Тым, хто ў будатрад не ехаў альбо ехаў не туды, тая Жорава «навука» ўжо даўно сядзела ў пячонках, нервавала, замінала рыхтавацца да экзаменаў, і таму не дзіва, што мы, «аднапакойнікі», прыдумалі спосаб яго правучыць. Непадалёк ад нашага інтэрната знайшлі ладны камень і, абклеіўшы яго назвамі гарадоў ды вартымі смеху загалоўкамі з газет, паклалі хлопцу на дно заплечніка. У выніку той — вялікі і без таго цяжкі — зрабіўся яшчэ цяжэйшы. Аднак бывалага цалінніка гэта не насцярожыла: Жора прымерыўся, узваліў сваю ношу на плечы і падаўся на чыгуначны вакзал, на цягнік, які павёз яго ў Казахстан.
Што было далей, потым расказалі яго аднакурснікі. Жора давёз заплечнік да месца дыслакацыі, нешта зверху (у яго ж прадумана!) тут жа дастаў і скарыстаўся, нешта (ды такое ж цяжкое) выцягнуў пазней — разгарнуў газету…
Крычаў, казалі, так, што скалануўся стэп, пагражаў «разборкай» і страшнай карай!.. Але з кім разбірацца, каго караць? Мы трымаліся, як партызаны!
...Маўчым і цяпер, хіба я вось прызнаўся, каб іншым нагадаць, што як ты ні старайся, а разумнейшы за ўвесь свет ніколі не будзеш.
Алесь Сачанка
г. Мінск
Пад канец жніўня ў нашай сям’і заўсёды свята: дзень нараджэння мужа. Вось і сёлета госці сабраліся, прапусцілі па чарцы-другой, аж глядзяць — да весніц машына пад’ехала, Лёнік з Мішам вылазяць, Лёнева жонка Валя... Усе трое паважна, перавальваючыся (бо ў кожным вагі сем пудоў... «сама меней»), ідуць да стала, вітаюцца. Міша працягвае імянінніку падарунак — невялічкі карабок са шпулькай да спінінга:
— Вось гэта рэч! — радуецца муж. — Дзякуй!.. Умееш дагадзіць! Ляшчы цяпер самі чапляцца будуць!
— Рыба ў рацэ, а не ў руцэ, — хацела напомніць я, але ж тут ужо і Лёня з падарункам. Ды якім?! Як той казаў, атракцыён нечуванай шчодрасці: дзве бутэлькі «Мартэля», французскага каньяку!..
Праўда — нейкіх падазроных: у адной бутэльцы нешта як бы ляжыць, у другой — быццам плавае.
— Што гэта? — пытаюся ў Валянціны.
— Ой, гэта ж мой Лёнічак розныя эксперыменты праводзіць, — стала расказваць яго палавіна. — І — ведаеце — з выгадай: купляе ў суседа звычайнай самагонкі і пачынае настойваць. Вось гэта — на дубовай кары і на трэсачках... Бачыце, колер які?! Ад сапраўднага каньяку не адрозніш.
— Асабліва на смак! — хмыкнуў нехта з гасцей.
— То здымем жа пробу?! — прапанаваў імяніннік і ўзяўся наліваць. Вось толькі вока яго трохі падвяло: напою з першай бутэлькі хіба на траіх хапіла, таму з другой муж стаў «эканоміць» — наліваць пакрысе.
Пакаштавалі мужчыны, крэкнулі — ад задавальнення ці так сабе, я не зразумела, бо слухала Валянціну.
— Вы не паверыце, — расказвала яна, — але ўчора запяршыла, забалела мне штосьці ў горле, дык Лёня сам мяне і лячыў! Наліў паўчарачкі настою з лісічак, выпіла, і во: як рукою зняло!
— А я ж потым грыбы з бутэлькі не выкінуў (грэх дабру прападаць), — уступіў у размову «лекар». — Узяў патэльню, наліў на яе алею, разагрэў і вытрас лісічкі... Полымя, праўда, як шугане!.. Ведама, настой на спірце — ледзьве патушыў.
— Трэ было ў школе фізіку вучыць, — пачулася з правага боку.
— А лісічкі хоць з’елі? — засмяяўся нехта з левага.
Адказу мы не атрымалі. Але ж назаўтра раніцай з бутэлькі ад «Мартэля» я вытрасла на падаконне трохі дубовых трэсак ды кажу свайму гаспадару:
— Няхай паляжаць: потым падсохнуць — у печцы прапалім... Не прападаць жа дабру?!
Ірына Савіна
Гродзенскі раён
Некалі ў нас досыць цікавая гульня была — у сапсаваны тэлефон. Для яе дзятва станавілася ці садзілася радком, першы ў ім — выдумляў слова ці цэлую фразу і шаптаў на вушка другому, другі — тое, што пачуў, — трэцяму, трэці — чацвёртаму... А нарэшце — апошні агучваў, што да яго дайшло, першы, — што прамаўляў на самым пачатку, і ўсе рагаталі, бо ў словах, як правіла, не было нічога агульнага. Ну ці амаль... Як і ў нашай сваячкі Дар’і.
У тую зіму запрасіла яна двух шваграў (Васіля з Антосем, жанатых на родных сёстрах) забіць кабанчыка. Для мужчын гэта справа звычная: нават на Дар’іным падворку штогод рабілі... А таму з ахвотай згадзіліся: у прызначаны час прыйшлі, па чарцы «для смеласці» выпілі, бласлаўленне атрымалі, — рушылі ў хлеў.
Гаспадыня ў гэты час па хаце патапталася: посуд яшчэ раз агледзела, каб свежыну парадкаваць, вады паналівала, каб потым пагрэць, — ад работнічкаў — ні гуку, ні руху... Не вытрымала, бедная — выйшла на двор і тут жа чуе:
— Дар’я, нясі малаток!
«На нешта ж ён спатрэбіўся?», — не разумее гаспадыня, але не перапытвае:
Хапае свой — абы-які (ведама, удава), у суседа пазычае лепшы і адразу ж назад. Падае шваграм па малатку, а тыя хіба вачыма лыпаюць, кажуць:
— Во, глухі не пачуе, дык прыдумае! Мы ж прасілі павадок прынесці... Ды цябе толькі па смерць пасылаць!.. І яго ўжо не трэба: абышліся…
У жанчыны як камень з душы: рада, што малатка не трэба. І павадка…
У лепшы свет — і даўно ўжо — сышла бабуля Дар’я. На мясцовых могілках, непадалёк ад яе, спачываюць і Васіль з Антосем. Руплівыя былі гаспадары — некалі. Цяпер на ўсю вялікую вёску хіба два-тры падворкі, дзе яшчэ трымаюць свіней. Як зімой іх будуць забіваць — з павадком ці з малатком — не скажу, бо не ведаю.
Святлана Міхайлоўская
Уздзенскі раён
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
