Фестываль да 210-годзя вызвалення Полацка ад напалеонаўскіх войскаў пройдзе ў кастрычніку

У кастрычніку 2022 года спаўняецца 210 год са дня вызвалення Полацка ад напалеонаўскіх войскаў, Менавіта да гэтай даты будзе прымеркаваны фестываль, які адбудзецца 8 кастрычніка ў Полацку. У праграме — рэканструкцыя эпізоду бою з удзелам клубаў з Беларусі і Расіі. Мы пагутарылі з кіраўніком клуба гістарычнай рэканструкцыі Дзмітрыем Ракавым і даведаліся таямніцы аднаўлення гісторыі. 

— Раскажыце, калі ласка, у рэканструкцыі якіх бітваў ўжо паўдзельнічаў ваш клуб? 

— За час свайго існавання, а ў гэтым годзе нашаму клубу спаўняецца 5 гадоў, мы прынялі удзел у многіх рэканструкцыях бітваў, ваенна-гістарычных фестывалях і паходах, а таксама манеўрах. Гэта мерапрыемствы ў Беларусі, напрыклад, на Брылеўскім полі (бітва на Бярэзіне ў Барысаўскім раёне) і на «Батарэях» у самім Барысаве («Батарэі» — рэшткі перадмоставага ўмацавання на правым беразе Бярэзіны, дзе восенню 1812 года разгарнулася бітва паміж авангардам Дунайскай арміі адмірала Чычагава і часткамі арміі Напалеона). 

Таксама бралі ўдзел у фестывалі ў Міры, дзе адбылася бітва летам 1812 года. Таксама мы ладзім (у тым ліку з іншымі клубамі) трэніровачныя палявыя зборы і манеўры, памятныя паходы па месцах, звязанымі з падзеямі вайны 1812 года. 

Кожная паездка, кожны фестываль — гэта не толькі падарожжа, але і буйная падзея, да якой мы старанна рыхтуемся, паколькі трэба будзе некалькі дзён жыць ва ўмовах гістарычнага лагера разам з аднадумцамі з іншых краін. Дзень запоўнены трэніроўкамі, вартай, падрыхтоўкай ежы, прывядзеннем у парадак уніформы і рыштунку — жыццём салдата той эпохі.

— Наколькі баі рэальныя? Ці атрымліваеце вы траўмы, або ўсе рухі адточаныя, бо з боку глядзіцца як сапраўдны бой? 

— Абстаноўка на поле рэканструюемай бітвы, асабліва маштабнай, досыць рэалістычная: вядзецца масавая стральба са стрэльбаў і гармат, скачуць коннікі і сякуцца на шаблях або палашах, паўсюль раздаюцца выбухі піратэхнікі. Усе гэта патэнцыйна небяспечна. Збоку, сапраўды, усё нагадвае рэальную бітву, якая вядзецца з прымяненнем тактычных прыёмаў, перамяшчэнняў падраздзяленняў, атакамі ды адыходамі.

Траўмы бываюць, але рэдка і, як правіла, назначныя, у асноўным сярод кавалерыстаў. Усе ўдзельнікі імкнуцца выконваць пэўныя правілы бяспекі пры правядзенні такіх мерапрыемстваў. 

— Аматараў рэканструкцый, упэўнена, цікавіць пытанне амуніцыі. Якім чынам вы набываеце гістарычныя ваенныя касцюмы?

— Аднаўленне гістарычнага ваеннага касцюма любой эпохі — гэта нятанна, паколькі рэканструюецца мноства рэчаў, з натуральных матэрыялаў і якія ўяўляюць сабой не бутафорыю, а функцыянальна паўнацэнныя копіі прадметаў, што існавалі ў пэўную эпоху. Часцей за ўсё мы заказваем прадметы ў майстроў, якія вырабляюць дакладныя копіі старадаўніх сапраўдных рэчаў, выкарыстоўваючы пры аднаўленні арыгіналы з музеяў, архіўныя дакументы і іншыя гістарычныя крыніцы. Часам мы нават самастойна спрабуем зрабіць дробныя дэталі касцюма або амуніцыі. Зразумела, нейкія дэталі рыштунку або касцюма каштуюць танней, а нейкія — даражэй, усё залежыць ад матэрыялаў, аб’ёму замовы і складанасці вырабу. Але ўсё гэта акупляецца глыбокім далучэннем да ваеннай гісторыі, эмоцыямі ад удзелу ў «жывой гісторыі».Але рэканструююцца ж не толькі рэчы. Мы на практыцы вывучаем страявую падрыхтоўку, аднаўляем лагер і побыт у ім, стараемся абысціся без выкарыстання сучасных рэчаў. Усё гэта дазваляе яшчэ лепш акунуцца ў эпоху і адчуць яе на сабе.

Акрамя ваеннай рэканструкцыі, мы яшчэ займаемся і мірнай тэматыкай — гістарычнымі бальнымі танцамі, папулярнымі ў тую эпоху: паланэзы, вальсы, мазуркі, кадрылі і кантрдансы. Сумесна з іншымі аб’яднаннямі праводзім балі і пікнікі ў сядзібах і замках. Актыўна ўдзельнічаем у паказальных мерапрыемствах, праводзім лекцыі па ваеннай гісторыі, медыцыне, гісторыі касцюма, мастацтву ў музеях і бібліятэках.

— Удзельнічаючы ў рэканструкцыях, што вы адчуваеце? Ці адкрыліся вам нейкія «таямніцы», калі вы сталі ўдзельнікам рэканструкцыі і пабывалі ў ролі воінаў напалеонаўскай арміі?

— У дакладна створаных камплектах ваеннага касцюма ўдзельнікі гістарычных клубаў з розных краін, асвоіўшы страявую падрыхтоўку і мудрасці жыцця ў лагеры, узнаўляюць эпізоды вядомых бітваў, пра якія іншыя толькі чыталі ў кнігах або бачылі на карцінах. Ідуць у паход, з наборам правіянту і бытавых рэчаў, якія выкарыстоўваліся ў той, напалеонаўскі, час. Дзякуючы такому пагружэнню, якое нагадвае гістарычны эксперымент, прыходзіць адчуванне духу эпохі, становіцца зразумелай штодзённасць простага салдата. 

Успаміны аб праведзеных паходах і ўдзелу ў рэканструкцыі бітваў застаюцца надоўга. Падчас мерапрыемстваў нярэдка губляецца адчуванне рэальнага, нашага часу, асабліва калі мерапрыемствы праходзяць у месцах, дзе кожны кавалак зямлі звязаны з вялікімі бітвамі, гістарычнымі асобамі. Усё вакол максімальна падобна на тое, як яно было ў тую эпоху, адноўлена захопленымі людзьмі дакладна, дэталёва. Гэты эфект ствараецца тады, калі рэканструкцыя (касцюма, лагера, бітвы) выканана на высокім узроўні, да чаго імкнуцца ўсе ўдзельнікі. 

— Раскажыце, дзе вы знаходзіце аднадумцаў для рэканструкцыі? 

— Наш клуб ужо досыць вялікі, нас ужо каля 20 чалавек, у асноўным ва ўзросце 20-35 гадоў. Мы добра вядомыЯ сярод іншых клубаў і іншых аб’яднанняў, якія займаюцца рэканструкцыяй. Бывае, што працуе механізм «сарафаннага радыё». Частка пачаткоўцаў прыходзіць у клуб пасля таго, як убачылі нас на нейкім мерапрыемстве і захацелі даведацца падрабязнасці таго, хто мы і чым займаемся. Часам да нас звяртаюцца мэтанакіравана — людзі, якія даўно цікавяцца гэтай эпохай і жадаюць хутчэй заняцца рэканструкцыяй. Таксама людзі даведваюцца пра нас з навін або пасля знаёмства з матэрыяламі па гісторыі і фотасправаздачамі аб паездках і мерапрыемствах, якія мы публікуем у сацыяльных сетках. 

— Як вы лічыце, чаму людзям падабаецца акунацца ў мінулае і арганізоўваць разнастайныя мерапрыемствы ў стылі розных эпох? 

— Мне здаецца, што гэта жаданне глыбей спазнаць мінулае і імкненне на практыцы паспрабаваць яго на смак. Для кагосьці мінулае — гэта прыгожы свет, рэканструюючы які можна ўцячы ад паўсядзённых клопатаў. Хтосьці бачыць у гэтым эксперыменце магчымасць атрымаць адказы на пэўныя пытанні па гісторыі. Для некаторых — гэта проста хобі, захапленне выхаднога дня, зносіны з аднадумцамі і займальныя падарожжЫ. А для кагосьці гэта стала ўжо часткай стылю жыцця, асабліва сярод даследчыкаў і арганізатараў мерапрыемстваў. Але ўсіх іх аб’ядноўвае адно — вялікая цікавасць да гісторыі. 

Алеся ЧАЧУРА

Фота: асабісты архіў Дзмітрыя Ракава