На парламенцкіх слуханнях, прысвечаных тэме інвестыцый, сярод іншых выступіў і кіраўнік прадстаўніцтва ЕБРР у Беларусі Аляксандр ПІВАВАРСКІ. На прыкладзе работы Еўрапейскага банка рэканструкцыі і развіцця ў нашай краіне ён расказаў, як міжнародныя арганізацыі садзейнічаюць паляпшэнню ўмоў для вядзення бізнесу.
Беларусь вылучаецца сярод іншых пераходных эканомік тым, што пазбегла рэформаў накшталт «шокавай тэрапіі», звярнуў увагу Аляксандр Піваварскі. Разам з тым эксперт прызнаў, што за апошнія 15—20 гадоў у краіне адбылося арганічнае развіццё прыватнага сектара. Зараз самы буйны работадаўца ў краіне — прыватныя кампаніі. Пра наяўнасць умоў для росту прыватнага сектара сведчаць і выпадкі пераходу малых і сярэдніх кампаній у катэгорыю буйных. Праз зліцці і паглынанні ў краіну ўваходзяць міжнародныя кампаніі. некаторыя прадпрыемствы пачынаюць размяшчаць свае каштоўныя паперы на міжнародных рынках.
«Вельмі важна, што ў Беларусі рэпутацыя краіны з нізкім узроўнем карупцыі», — падкрэсліў Аляксандр Піваварскі.
Жаданне ўрада садзейнічаць развіццю прыватнага сектара мае вялікае значэнне, але гэтага мала, лічыць прадстаўнік міжнароднай фінансавай арганізацыі. У краіне трэба ствараць больш добразычлівыя ўмовы для бізнесу. У прыватнасці, неабходна дабівацца роўных умоў дзейнасці для прыватных інвестараў і дзяржаўных прадпрыемстваў. Неабходны роўны доступ да фінансаў. Інвестары павінны адчуваць, што іх правы будуць абароненыя ў канфліктных сітуацыях. «І важна, каб пакаранне ў адносінах інвестараў адпавядала цяжкасці іх правапарушэння», — дадаў Аляксандр Піваварскі.
Другі кірунак, дзе можна дабіцца значнага эфекту, — кіраванне дзяржаўнай уласнасцю. У гэтай сферы ЕБРР узаемадзейнічае разам з іншымі міжнароднымі арганізацыямі і беларускім урадам. «Ідэя ў тым, каб арганізаваць кіраванне дзяржаўнымі прадпрыемствамі гэтак жа якасна, як яно арганізавана ў самых лепшых прыватных кампаніях, — растлумачыў прадстаўнік ЕБРР. — Ставіцца да іх, як да кампаній, якія каціруюцца на міжнародных біржах».
Два буйныя пілотныя праекты ў гэтым кірунку — Белінвестбанк і «Белаўтадар». У першым выпадку была зменена сістэма карпарацыйнага кіравання ў рамках перадпрыватызацыйнай падтрымкі. «Вынік ужо бачны — банк нарошчвае прыбытак», — паведаміў дакладчык на парламенцкіх слуханнях. Дасягненні «Белаўтадара» ў перспектыве могуць транслявацца на іншыя дзяржаўныя прадпрыемствы, мяркуе Аляксандр Піваварскі.
«Наша мэта — паказаць, што карпарацыйнае кіраванне сапраўды дае вынік і дазваляе трансфармаваць дзяржаўныя кампаніі такім чынам, каб яны не чакалі дапамогі ад дзяржавы, а самі дапамагалі ёй, — падкрэсліў выступоўца. — Мы разлічваем стварыць прыклады, якія можна будзе тыражаваць на буйныя беларускія прадпрыемствы, і лічым, што змяніць філасофію кіравання на 20—30 такіх прадпрыемствах на працягу двух-трох гадоў цалкам магчыма».
Паралельна з рэформамі дзяржсектара ЕБРР прапануе павысіць намаганні па прыцягненні якасных прыватных інвестараў на дзяржпрадпрыемствы.
Досыць перспектыўным эксперты банка лічаць і прыцягненне прыватных інвестараў да фінансавання інфраструктуры Беларусі. ЕБРР разам з урадам і міжнароднымі партнёрамі плануе знайсці сродкі на рэканструкцыю дарогі М-10. «У падобнага роду праектах замежны інвестар здымае з бюджэту частку абавязацельстваў, бо бярэ на сябе выдаткі па ўтрыманні аб'екта інфраструктуры на дзесяцігоддзі», — звярнуў увагу кіраўнік мінскага офіса ЕБРР.
Сярод мер, якія могуць палепшыць інвестыцыйную прывабнасць краіны, эксперты ЕБРР назвалі таксама папулярызацыю бізнесу і ўцягванне насельніцтва ў заняцце прадпрымальніцтвам, аслабленне ў гэтай сферы дзяржаўнага рэгулявання і кантролю, падтрымку малога і сярэдняга бізнесу ў вытворчасці.
Вельмі важныя таксама павышэнне фінансавай стабільнасці і развіццё нацыянальнага фінансавага рынку, у прыватнасці стварэнне ўмоў для рашэння праблемных крэдытаў, нарошчванне выпуску суверэнных фінансавых інструментаў у нацыянальнай валюце, камерцыялізацыя і павышэнне эфектыўнасці банкаў з дзяржаўнай формай уласнасці і рэгуляванне небанкаўскага фінансавага сектара.
Кіраўнік прадстаўніцтва ЕБРР у Беларусі таксама акцэнтаваў увагу на неабходнасці аптымізацыі чалавечага патэнцыялу: развіццё навыкаў і кваліфікацый у адпаведнасці з патрабаваннем рынку працы, стварэнне ўмоў для бесперапыннай адукацыі і павышэння кваліфікацыі, устойлівая гендарная палітыка ў галіне працаўладкавання — даванне роўных магчымасцяў у працаўладкаванні мужчынам і жанчынам, і развіццё сістэмы дзіцячых дашкольных устаноў.
Сам ЕБРР гатовы аказаць дапамогу ва ўкараненні эфектыўнага карпарацыйнага кіравання, у рэалізацыі функцыі ўласніка дзяржаўных прадпрыемстваў, падтрымцы падыходаў дзяржаўна-прыватнага партнёрства і развіцці зялёнай эканомікі.
* * *
Еўрапейскі банк рэканструкцыі і развіцця — міжнародная арганізацыя, у якой Беларусь удзельнічае з пачатку 90-х гадоў. Першапачаткова банк быў створаны для падтрымкі трансфармацыі былых сацыялістычных краін, пазней набыў новых членаў і пашырыў рэгіёны аперацый. Цяпер працуе амаль у 40 краінах свету, мае капітал каля 30 мільярдаў еўра. На сённяшні дзень 2,3 мільярда еўра інвеставаў у Беларусь.
Сёлета ЕБРР заключыў у нашай краіне здзелкі на суму 240 мільёнаў еўра. Аднак 2018 год можа стаць рэкордным, калі адбудзецца падпісанне буйной здзелкі па інфраструктурным праекце — тады паказчык гадавых інвестыцый перавысіць 300 мільёнаў еўра.
Прыярытэты ЕБРР у Беларусі доўгі час уключалі развіццё выключна прыватнага сектара, галоўным чынам гэта захоўваецца і зараз. Але з 2016 года банк таксама актыўна працуе над павышэннем устойлівасці і якасці паслуг у дзяржаўнай інфраструктуры, над рэгулятыўнымі рэформамі, укараненнем камерцыйных рашэнняў на дзяржаўных прадпрыемствах. Арганізацыя працуе шляхам фінансавання праз банкі-партнёры і напрамую, уключаючы ў акцыянерны капітал, аказвае тэхдапамогу, вядзе дыялог і кансультацыі з урадам, праводзіць канферэнцыі, робіць эканамічныя агляды. Зараз ЕБРР працуе па новай працэдуры дзяржаўна-прыватнага партнёрства.
Вольга МЯДЗВЕДЗЕВА
Сумесныя праекты ядзерных тэхналогій.
У парадку дня — зацвярджэнне Канцэпцыі нацбяспекі і Ваеннай дактрыны.
