Што зменіцца ў Крымінальным кодэксе і як гэта паўплывае на правапарушальнікаў, што збеглі за мяжу

Адзін з іх — «Аб змяненні Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь» (па пытаннях апеляцыйнай і нагляднай вытворчасці) — датычыцца ўдасканалення судовай сістэмы. Палажэнні праекта адпавядаюць прынцыпам законнасці, абгрунтаванасці і справядлівасці судовых пастанаўленняў па крымінальных справах, накіраваны на забеспячэнне празрыстасці судовых працэдур, фарміраванне аднастайнай судовай практыкі, павышэнне аператыўнасці і эканамічнасці судовай дзейнасці.

Як расказаў старшыня Вярхоўнага суда Валянцін Сукала, які прадстаўляў законапраект, дакумент падрыхтаваны Вярхоўным судом сумесна з зацікаўленымі дзяржаўнымі органамі па даручэнні кіраўніка дзяржавы і накіраваны на павышэнне якасці крымінальнага правасуддзя на ўсіх яго стадыях. Па яго словах, дагэтуль якасці крымінальнага правасуддзя на заключных стадыях крымінальнай судавытворчасці не ўдзялялася дастатковай увагі.    

У першым чытанні быў разгледжаны праект Закона «Аб змяненні Крымінальна-працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь» (па пытаннях спецыяльнай вытворчасці). Як адзначыў старшыня Следчага камітэта Дзмітрый Гара, дакумент дазволіць прыцягнуць да крымінальнай адказнасці асоб, якія хаваюцца за межамі Рэспублікі Беларусь і здзейснілі злачынствы супраць міру і бяспекі чалавецтва, ваенныя злачынствы, іншыя цяжкія злачынствы тэрарыстычнай і экстрэмісцкай накіраванасці.

«Акрамя таго, прыняцце гэтага закона дазволіць нам прадпрыняць канкрэтныя рашэнні ў дачыненні да абвінавачаных асоб аб канфіскацыі іх маёмасці, абмежаванні правоў, — заўважыў старшыня Следчага камітэта. — Мы зможам больш эфектыўна аднаўляць парушаныя правы грамадзян, адстойваць інтарэсы дзяржавы».

Дзмітрый Гара заўважыў, што спецыяльная вытворчасць не будзе мець масавага характару, і расказаў, што Польшча адмовіла Беларусі ў выдачы Сцяпана Пуцілы, а Літва — Святланы Ціханоўскай. «Яшчэ ў лістападзе 2020 года ў Рэспубліку Польшча быў накіраваны запыт аб выдачы Пуцілы для ажыццяўлення крымінальнага пераследу за распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай варожасці і розні, арганізацыю масавых беспарадкаў і іншыя злачынствы, — удакладніў ён. — Афіцыйная адмова на нашу просьбу прыйшла толькі ў лютым 2022 года. З фармулёўкай — „аказанне прававой дапамогі можа нанесці шкоду суверэнітэту і бяспецы, правам і законным інтарэсам грамадзян або супярэчыць асноўным прынцыпам дзеючага заканадаўства“. Літоўскай Рэспублікай адмоўлена ў выдачы Ціханоўскай, якая таксама абвінавачваецца ў здзяйсненні шэрагу цяжкіх злачынстваў, у тым ліку змовы з мэтай захопу дзяржаўнай улады».

— Сёння вельмі важна адаптаваць заканадаўства ў сувязі з новымі выклікамі і пагрозамі для нашай нацыянальнай бяспекі, — акцэнтавала ўвагу член Пастаяннай камісіі па нацыянальнай бяспецы Марына Лянчэўская. — І мы павінны дзейнічаць вельмі дакладна, канкрэтна і адэкватна абставінам, якія складваюцца. Сёння ёсць абвінавачаныя ў злачынствах супраць нацыянальнай бяспекі, супраць міру, бяспекі чалавецтва, ваенных злачынствах. Гэтыя злачынцы хаваюцца ў замежных дзяржавах, якія ў парушэнне ўсялякіх міжнародных норм або адмаўляюць у экстрадыцыі абвінавачаных у Рэспубліку Беларусь, або ў прынцыпе ігнаруюць нашы запыты. Таму і прапаноўваецца ў Крымінальна-працэсуальны кодэкс увесці так званую спецыяльную вытворчасць: гэта па сутнасці правядзенне ўсіх працэсуальных дзеянняў у адсутнасць абвінавачанага.

Пры гэтым, заўважыла дэпутат, інфармацыя аб тым, што спецыяльная вытворчасць вядзецца ў адносінах таго ці іншага абвінавачанага ў спецыяльным парадку будзе размяшчацца на інтэрнэт-парталах адпаведнага органа крымінальнага пераследу, абвінавачанаму будзе прадастаўляецца абаронца. Калі асоба, абвінавачаная ў злачынстве супраць нацыянальнай бяспекі, вернецца на тэрыторыю Беларусі, то такая крымінальная справа нават са стадыі судовага следства можа быць накіравана ў орган папярэдняга расследавання.   

У першым чытанні дэпутаты адобрылі законапраект «Аб урэгуляванні бяспекі пры выкарыстанні атамнай энергіі». Як паведаміў міністр па надзвычайных сітуацыях Вадзім Сіняўскі, з уводам у эксплуатацыю першага энергаблоку БелАЭС Беларусь стала краінай, якая эксплуатуе атамную станцыю. «З улікам правапрымяняльнай практыкі, новых міжнародных патрабаванняў, узнікла неабходнасць удасканальваць нацыянальнае заканадаўства ў сферы ядзернай і радыяцыйнай бяспекі», — заўважыў ён.

Дакумент накіраваны на ўмацаванне і падтрыманне належнага ўзроўню ядзернай і радыяцыйнай бяспекі пры выкарыстанні атамнай энергіі. Прыярытэт бяспекі пры выкарыстанні ядзернай энергіі, замацаваны на заканадаўчым узроўні, будзе садзейнічаць забеспячэнню абароны жыцця, здароўя, правоў і законных інтарэсаў грамадзян, а таксама ахове навакольнага асяроддзя, умацаванню іміджа Рэспублікі Беларусь на міжнароднай арэне як краіны, якая раздзяляе сучасныя міжнародныя патрабаванні да бяспекі.

Акрамя таго, у першым чытанні прынялі праект Закона «Аб змяненні Закона Рэспублікі Беларусь «Аб дзяржаўна-прыватным партнёрстве». Па меркаванні члена Пастаяннай камісіі па эканамічнай палітыцы Анатоля Насені, законапраект мае вялікае значэнне менавіта  для перспектывы адносін дзяржавы і бізнесу ў галіне рэалізацыі грамадска-значымых праектаў і ў цэлым для рашэння сацыяльна-эканамічных задач. Па яго словах, прыняцце дадзенага законапраекта знойдзе пазітыўныя водгукі ў бізнес-асяроддзі і дазволіць дадаткова прыцягнуць інвестыцыі ў эканоміку нашай краіны.

— Адным з новаўвядзенняў законапраекта з’яўляецца тое, што прадугледжаны прамыя перамовы па праектах, якія не прадугледжваюць бюджэтнага фінансавання, — расказаў парламентарый. — Другі важны момант — аптымізацыя функцый і паўнамоцтваў дзяржаўных органаў. У цэлым, дакумент накіраваны на спрашчэнне працэдуры і тэрмінаў пагаднення ў дзяржаўна-прыватным партнёрстве.

Абсалютнай большасцю парламентарыі прагаласавалі за праект Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб архітэктурнай, горадабудаўнічай і будаўнічай дзейнасці, разгледжаны ў першым чытанні. Дакумент накіраваны на абагульненне і актуалізацыю нарматыўных прававых актаў у галіне архітэктурнай, горадабудаўнічай і будаўнічай дзейнасці і забеспячэнне больш эфектыўнага прававога рэгулявання адносін у гэтай сферы.

Як заўважыў старшыня Пастаяннай камісіі па жыллёвай палітыцы і будаўніцтве Віктар Нікалайкін, дакумент стане настольнай кнігай, дарожнай картай для будаўнікоў. «Шэраг артыкулаў Кодэкса прысвечаны спрашчэнню працэсу будаўніцтва: будаўнікі павінны будаваць, а не бегаць па кабінетах чыноўнікаў, — падкрэсліў дэпутат. — У прыватнасці, мы прапаноўваем пералік аб’ектаў, пры будаўніцтве якіх не будзе патрабавацца афармленне дазвольнай дакументацыі. У асноўным, гэта датычыцца індывідуальных жылых дамоў, дачных і садовых домікаў, гаражоў. Акрамя таго, вызначаецца шэраг будаўнічых аб’ектаў, у дачыненні да якіх будзе неабавязковае правядзенне дзяржаўнага будаўнічага нагляду. Таксама прадугледжваецца пашырэнне паўнамоцтваў мясцовых органаў улады: пачынаючы ад пытанняў будаўніцтва, заканчваючы зацвярджэннем генеральных планаў гарадоў раённага падначалення». 

У першым чытанні быў адобраны і законапраект «Аб змяненні законаў па пытаннях дзяржаўнага сацыяльнага страхавання», у другім — праект Закона «Аб дзяржаўнай службе». Таксама дэпутаты ратыфікавалі Пратакол аб унясенні дапаўнення ў Пагадненне паміж урадамі Беларусі і Арменіі аб узаемных бязвізавых паездках грамадзян дзвюх краін, а таксама Пагадненне паміж урадамі Беларусі і Арменіі аб рэадмісіі.

Вераніка КАНЮТА

Фота БелТА