Прымірыцца. Пакуль не позна

На родных нам ці варта крыўдаваць? Развагі пра тое, як пераадолець адчужэнне паміж блізкімі людзьмі ды знайсці паразуменне.

Усе чулі пра хрысціянскі запавет “Палюбі бліжняга твайго, як самога сябе”, аднак далёка не ва ўсіх атрымліваецца так жыць. У кола бліжніх уваходзяць, мне падаецца, найперш родныя па крыві людзі. Такіх і ў нашым родзе па лініі таты, маці было шмат: родныя, стрыечныя, траюрадныя... Калі збіраліся разам, было адчуванне вялікай адзінай сям’і, нават нягледзячы на тое, што жылі ў розных рэспубліках СССР. Былі сустрэчы, перапіска, віншаванні, у кожнага – свой сямейны альбом. І любая значная падзея ў жыцці бліжняга-роднага ператваралася ў сумеснае свята.

З часам сыходзілі старэйшыя блізкія, нараджаліся-падрасталі маладзейшыя. Мае бацькі перажылі калектывізацыю, вайну, да таго ж у першыя пасляваенныя гады з жыцця пайшлі мае брат і сястра: зусім яшчэ малымі. З гадамі не стала бацькоў маіх, і адышла сястра. Калі я даведаўся пра яе смерць, то доўга блукаў па вуліцах горада. Я застаўся адзін... Пачуццё гэтае прыйшло зусім нечакана. Вось жывём – і не задумваемся, што бадай што кожнаму з нас наканавана перажыць адзіноту. Я ў тыя імгненні адчуў, што – адзін: без родных-блізкіх, сярод якіх вырас. А ў свеце нібыта нічога і не адбылося, калі я асірацеў.

Лёс раскідаў сваякоў па вялікай краіне, і той вялікай нашай сям’і не стала. На вялікі жаль. Балюча мне было ўсведамляць, што пляменніцы Алена і Таня аказаліся пасля параду суверэнітэтаў далёка ў Расіі, за тысячы кіламетраў. Нашыя зносіны, а з імі повязь часоў і пакаленняў – перарваліся. Чаму? Часам цяжка разабрацца, як прыходзіць адчужэнне… Можа, таму, што забываем хрысціянскі запавет? На пахаванні таты – а ён быў патрыярхам роду нашага – я паабяцаў зрабіць усё, каб аднавіліся ранейшыя дачыненні. Але добрыя намеры азмрочвала нейкая незразумелая ўзаемная крыўда. І сабрацца для шчырай размовы не выпадала. Свая сям’я для кожнага з нас аказалася бліжэй, радней, чым род, і дробязныя клопаты вымагалі сіл і часу. Тыя абставіны пераважылі нашы роднасныя пачуцці, выканаць абяцанне ўдалося мне толькі часткова. Мы старэлі, не задумваючыся: можам адысці ў кожнае імгненне, так і не пабачыўшы больш адзін аднаго – ніколі! А бацькі нашыя тое разумелі, таму зберагалі, умацоўвалі як маглі “пачуццё роду”. Мы ж яго паціху развеялі, адсунулі ў паўсядзённых клопатах “на задні план”, таму і не сагрэлі бліжніх цяплом сваёй любові.

Выраслі дзеці, з’явіліся ўнукі... Былі кароткачасовыя, вельмі рэдкія зносіны, сустрэчы. Але да болю пранізлівага пачуцця роду – яркага, як у дзяцінстве – не ўзнікала ў мяне. Прыжылася адзінота ў новым сямейным коле, хоць мы тое яшчэ да канца і не разумелі. Знешне ўсё нібыта добра, дзённая мітусня адцягвае ад глыбокіх роздумаў, але ж ёсць і бяссонныя ночы. У адну з такіх з усёй вастрынёй я адчуў: трэба нешта мяняць. Бо я ж абяцаў... Жыць у адзіноце, нават калі побач твае жонка, дзеці, унукі, далей немагчыма. Мне для паўнаты жыцця патрэбныя ўсе мае родныя – і тыя, што адышлі назусім, і тыя, што яшчэ ў гэтым свеце, але далёка. Ну як жа так: сувязь пакаленняў з-за нейкіх дробных крыўдаў перарвалася! І мая ў тым была немалая віна.То трэба зрабіць крок: падняць тэлефонную трубку, набраць нумар – які, дарэчы, ніколі не сыходзіў з памяці!

Раніцай я пазваніў пляменніцы Таццяне ў Салігорск. На той час яна вярнулася ў Беларусь.

І ўсё змянілася. Колькі болю я пачуў на тым канцы дроту! Чакаць і даганяць – гэта цяжка, заўсёды вельмі цяжка. Таня чакала. Я зразумеў адразу, колькі было нецярпення, трывожнага чакання званка, такіх маіх дзеянняў. Выгаварыўшыся, дала мне расійскі нумар тэлефона, якога ў мяне ніколі не было. Пляменніцы, перад якой я на падсвядомым узроўні заўсёды адчуваў віну. У той жа дзень выйшаў на сувязь з Усць-Ілімскам, з маёй пляменніцай Аленай. Нягледзячы на розніцу ў гадзінных паясах, мы не маглі нагаварыцца, супыніцца. Я выслухаў яе шчырыя споведзі: пра развод, распад сям’і... Што засталася адна яна, хоць і з дзецьмі ды ўнукамі. Гэта вельмі цяжка, прызнаваліся мы адзін аднаму, калі няма побач таго, у кім цячэ родная кроў. І мы, родныя людзі, ужо і не пра мінулыя крыўды гаварылі – абодва шкадавалі, што так доўга маўчалі. Як старэйшы ў родзе, я пакаяўся: мала рабіў, каб яго ўмацоўваць. А трэба! І мне здавалася, што мінулае вярнулася! Што зноў я ў коле нашага вялікага Роду. Яшчэ трошкі – адчыняцца дзверы, і ў дом увойдуць мама, тата, сёстры, брат… І дом будзе – той самы, наш стары дом, у якім я нарадзіўся, у якім прайшло маё дзяцінства, юнацтва.

У тую ноч не спалі мы ўсе: я, Таня, Лена, і нашы сем’і таксама. Гэтулькі пачуццяў выхліснулася раптоўна ў прастору паміж Мінскам, Салігорскам і Усць-Ілімскам! І мы ўсе радаваліся, што – паспелі! Былі паасобку, а сталі разам! Няхай можа і запозна, але ж мы гэта зрабілі! І жыццё набыло новыя фарбы.

Магчыма, некаму такія мае роздумы пададуцца сентыментальнымі. Хай сабе. Адно магу сказаць: людзі, пакуль не позна, шукайце адзін аднаго – і мірыцеся, і вучыцеся любіць бліжняга свайго, як самога сябе. Нават калі зрабіць гэта няпроста… Але ж без гэтага няма паўнаты жыцця. І няхай Раство Хрыстовае будзе для нас штогод вялікім святам Нараджэння Любові.

Віктар Пракаповіч, афіцэр запасу

Нумар у фармаце PDF