Дубкi на памяць

У першым чэрвеньскiм нумары «Звязды», а дакладней у дадатку «Мясцовае самакiраванне», прачытаў публiкацыю пра старасту з вёскi Хатынiчы Ганцавiцкага раёна Андрэя Ярашэвiча. Парадаваўся за яго актыўнасць i за добрыя словы пра аднавяскоўца Аляксандра Канановiча, з якiм мне таксама пашчасцiла пазнаёмiцца. На жаль, чалавека, якога многiя лiчылi i незвычайным, i дзiваком, няма ўжо сярод нас. Затое засталiся ўспамiны. Няхай чытачы па iх мяркуюць, кiм ён быў. Мiж iншым, калi нават i дзiваком, то ў народзе кажуць, што на iх свет трымаецца. Асабiста я лiчу, што ён быў не зусiм звычайным чалавекам, доказам чаму яго ўчынкi.

З Аляксандрам Канановiчам я пазнаёмiўся ў сярэдзiне 90-х гадоў. Незнаёмы дзядок з гучным крыкам лiтаральна ўварваўся ў мой рэдакцыйны кабiнет. Крычаў пра бюракратаў, пра непавагу да людзей пажылога ўзросту, пра тое, што ён дойдзе да самога Прэзiдэнта, але справядлiвасцi даб'ецца. Сваiм крыкам ён мяне моцна здзiвiў: да гэтага нiхто з такiм лямантам у кабiнет не ўрываўся. Карацей кажучы, давялося выслухаць незнаёмца. Наведвальнiк выклаў на стол слухавы апарат: «Паўдня бадзяюся па Брэсце, нiхто не можа адрамантаваць». I тут я зразумеў, чаму гэты дзядок у вясковым адзеннi так гучна гаварыў — недачувае.

Высветлiлася, што Аляксандр Канановiч прыехаў з вёскi Хатынiчы Ганцавiцкага раёна. Па журналiсцкiх справах мне даводзiлася бываць у гэтай вёсцы, ведаю, дзе знаходзiцца. Выходзiць, да Брэста iнвалiд дабiраўся за сотнi кiламетраў! Такому чалавеку трэба было дапамагчы, i я ўзяўся за тэлефон. Праблему з рамонтам слухавога апарата ўдалося вырашыць хутка i без асаблiвага напружання. Пазванiў у абласное ўпраўленне аховы здароўя, i там падказалi адрас майстэрнi. Свайго крыклiвага суразмоўцу я накiраваў па ўказаным адрасе, спадзеючыся, што чалавеку дапамогуць i такiя далёкiя паездкi яму больш не спатрэбяцца.

Ды вельмi памылiўся. Не прайшло i двух тыдняў, як Аляксандр Iванавiч зноў стаяў на парозе майго кабiнета. Праўда, на гэты раз ужо не крычаў — наадварот, прыязна паведамiў: «Я тут чатыры дубкi прывёз, трэба пасадзiць».

— Якiя дубкi?

— У падзяку за тое, што дапамаглi слухавы апарат адрамантаваць. Папрасiў у Хатынiцкiм ляснiцтве саджанцы. Хай растуць каля будынка «Зари».

Калi пра гэта даведаўся тагачасны галоўны рэдактар газеты Пётр Суцько, то адразу загадаў сфатаграфаць Аляксандра Канановiча падчас пасадкi i напiсаць заметку пра гэты неардынарны ўчынак. Сапраўды, далёка не кожны адважыўся б везцi ў цягнiку цi аўтобусе больш чым за 300 кiламетраў трохметровыя дубкi: i самому размясцiцца неяк трэба, i пасажырам не перашкаджаць. А ён прывёз.

Дрэўцы мы пасадзiлi на самым бачным месцы, побач з дарожкай, што вядзе да парога «Зари». На жаль, пашанцавала не ўсiм саджанцам: два блiжэйшыя да Кобрынскага моста праз дзень-другi нехта ўкраў. Мне стала сорамна за суайчыннiкаў, таму не хацелася сустракацца яшчэ раз з Канановiчам i ўсё яму тлумачыць. Але ён быццам здагадаўся аб крадзяжы — праз тыдзень завiтаў у госцi. Якiя апраўданнi я мог знайсцi, каб супакоiць чалавека? Глядзеў на яго i думаў: «Ну вось зараз будзе крыку». А ён, даведаўшыся, куды падзелiся дубкi, з усмешкай сказаў: «Усё ж такi ёсць Бог на свеце!».

— Вы пра што? — здзiвiўся я.

— Хочаце — верце, хочаце — не. У Хатынiцкiм ляснiцтве я ўзяў дазвол на тое, што выкапаю ў лесе два дубкi, але... яшчэ два прыхапiў без дазволу, бо вельмi прыгожыя яны былi. Вось iх i ўкралi. Значыць, ёсць Бог на свеце...

У наступную сустрэчу Аляксандр Канановiч прывёз мне тры кнiгi «Памяць» Ганцавiцкага раёна. Я здзiвiўся: «Навошта мне тры?»

— Каму-небудзь падорыш, — адказаў суразмоўца i дадаў: — Я сто кнiжак купiў. Зайшоў у магазiн, а там iмi занятая цэлая палiца. Дарагаватыя, нiхто не бярэ. Ды хiба гэтай кнiжцы варта пылiцца? Яна павiнна быць у кожнай хаце. Падумаўшы над гэтым, я вырашыў прадаць бычка i купiць сто кнiжак «Памяць». Параздаваў iх па школах, бiблiятэках, добрым людзям. Вось i вам прывёз. Успамiнайце Саньку Канановiча!..

Менавiта згадка хатынiцкага старасты Андрэя Ярашэвiча пра сто кнiжак зноў прымусiла мяне ўспомнiць тыя сустрэчы з незвычайным палешуком. Адну кнiжку «Памяць» Ганцавiцкага раёна пакiнуў сабе, дзве абмяняў на iншыя раёны, калегам па працы яны таксама спатрэбяцца. А што датычыць двух дубкоў, што растуць побач з парогам «Зари», то ў дыяметры яны цяпер сантыметраў 15 — 20, выцягнулiся на метраў дзесяць у вышыню. Цяпер iх нiхто не ўкрадзе, як i памяць пра цудоўнага чалавека — Аляксандра Канановiча з вёскi Хатынiчы.

Адам ТАБОЛIЧ