Наш саўгас з прыгожай назвай «За мір» арганізавалі ў 1966 годзе, дырэктарам паставілі маладога энергічнага камуніста: закасвай, маўляў, рукавы, будуйся, выпускай прадукцыю.
Ну, мы і ўзяліся. Людзі ў вёсцы адказныя былі, працавітыя, будавалі ўсё: фермы, збожжасховішчы, краму, клуб, лазню, кантору, жыллё... Спецыялісты ці не ўсе маладыя, жанатыя на такіх жа маладых настаўніцах. Таму дамкі сабе ставілі цэлай вуліцай, бліжэй да школы…
І потым мы ў іх дружна жылі, святы разам спраўлялі: найчасцей тады — у доме нашага завадатара, дырэктара саўгаса.
Гадоў сем-восем адпрацаваў у вёсцы гэты чалавек, — потым яго на павышэнне забралі, а нам прыслалі новага.
...Дом папярэдніка яму адразу не прыйшоўся па душы: сходу заявіў, што для дырэктара гэта не жыллё.
Яно, можа, і праўда: пакойчыкі малыя, ацяпленне пячное, выгоды на двары. Ды і кантора саўгасная праз дарогу, усё на віду: хто прыйшоў-прыехаў, што прынёс-прывёз, якія адносіны ў сям’і. А новаму дырэктару гэта, відаць, не трэба было. Месца для новага дома ён выбраў падалей — ля самага лесу. Дарога туды аб’язная, суседа ніводнага... Значыць, ніхто нічога не ўбачыць, ніхто не пачуе. Дом мураваны, вялікі, з усімі выгодамі.
Адно, здавалася, дрэнна: Зоі Міхайлаўне, жонцы дырэктара, далёка да скрыжавання, куды мы кароў прыганялі, прычым рана-раненька, бо пастух наш вельмі ж любіў скаціну — хацеў па расе напасвіць.
Мы да гэтых пастуховых «выбрыкаў» былі ўжо прывычныя: да сонца ўставалі, потым, сабраўшыся на тым самым раздарожжы, любілі пагаманіць.
А вось Зоя Міхайлаўна са сваёю рагуляй частавата спазнялася — даганяла статак, бегла ўгрунь, можна сказаць... Неяк раз дык не проста запыханая — ледзь жывая ад страху!
— Гэта ж я сёння, — кажа, — усхапілася, вочы не паспела прадраць, — адчыніла дзверы ў веранду, а там на лесвіцы, што на паддашак, нейкі звер сядзіць... Вялікі і страшны-страшны... З крыламі... Я ледзь не самлела і як зараву!
...У гэту мінуту Вацэк, наш пастух, падаспеў — пайшлі кароўкі ў поле. І мы, гаспадары ды гаспадыні, па сваіх дамах — з думкамі, што на нашай вуліцы Школьнай сярод людзей жыць усё ж такі лепей, чым недзе наводшыбе, ва ўсякім разе — нашмат смялей. Можна ж, калі што, закрычаць, і цябе пачуюць, можна паклікаць на дапамогу — ці з’есці што смачнае, ці талакою зрабіць…
За імі, штодзённымі работамі ды справамі, расповед пра невядомага звера ў доме дырэктара хутка забыўся б, але ж Зоя Міхайлаўна сама пра яго напомніла — і ўжо са смехам. Кажа:
— Убачыла тое страшыдла днём — змагла разгледзець... Мусіць, нехта ката персідскага з дому вывез... Схуднеў, бедны, поўсць у каўтуны пазбівалася. Вось мне і здалося, што гэта крылы…
А калі б не разгледзела? Мусіць, доўга баялася б дзверы адчыняць?
Л. ЧЫГРЫНАВА
г. Мінск
Хатні тэлефон у нас з’явіўся, здаецца, у 1986-м?.. Да гэтага некалькі гадоў карысталіся так званым грамадскім, праведзеным чамусьці ў... канюшню. Я часам хадзіла туды, каб пагутарыць са сваёй сваячкай. Як цяпер помню: набіраю код Бераставіцы, нумар тэлефона, вітаюся, пра нешта расказваю, а коні побач іржуць... Альбо фыркаюць, тупаюць... Зноў жа водар вакол... Рамантыка!
Навошта коням быў тэлефон — не сцямлю і сёння. Але ж людзі ім карысталіся: маглі, калі што якое, «хуткую» выклікаць.
А вось мае «рамантычныя» размовы хутка скончыліся: можа, коні здалі; можа, ім хтось тэлефанаваў, а лінія была занятая, можа, нехта палічыў, колькі разоў я ў канюшню хаджу — трохметровыя дзверы адчыняю…
Карацей, маме даручылі правесці са мной растлумачальную гутарку, і лавачка прыкрылася. Праўда, ненадоўга, бо ў хуткім часе бліскучы тэлефонны апарат — «прадмет прэстыжу і дабрабыту» — з’явіўся ў нас дома, на этажэрцы. Для мяне гэта сапраўдным святам было! Вось цяпер, лічыла, я пабалбачу: і з кім хачу, і колькі... Ці ж гэта не шчасце?
Для бацькоў — таксама, бо двое іх старэйшых дзяцей — мае брат з сястрой — ужо асталяваліся ў горадзе, мелі кватэрныя тэлефоны. Маглі б часцяком пазваніць, пагутарыць з намі... А як? Коні ж да апарата не паклічуць — стойлы зачынены. Ды і бацькам на канюшню хадзіць, там з некім размаўляць — нават калі трэба было — зусім не хацелася…
Асобныя з вяскоўцаў гэтага не разумелі. Дзядзька Эдзік сваё «знаёмства» з апаратам апісваў так:
— Падыходжу, значыць, у тое «вуха» ягонае нешта гавару, а ён маўчыць, як пень — п’яны ў дыміну!
— Слухай, а як ты гэта мог распазнаць? — здзіўляецца тата.
— Дык прасцей жа простага: слухаўку ў рукі ўзяў, да твару паднёс, а слівянкай адтуль як папрэ...
Згадзіцеся, празорлівым аказаўся дзядзька: наступілі часы, калі, набраўшы нумар, можна не толькі пачуць суразмоўцу (ці суразмоўцаў), але і пабачыць, разам «прайсціся» па кватэры і «ўнюхаць» там калі не слівянку, то гатовае мяса на пліце — напрасіцца ў госці.
У тэлефонаў цяпер шырокія магчымасці. Не ведаю, як вам, а мне дык зусім не верыцца, што ад апарата на канюшні да сённяшняга смартфона ў кішэньцы ці сумачцы прайшло нейкіх 40–50 гадоў.
Людміла БАГДАНОВІЧ
Бераставіцкі раён
У майго сына, дзякаваць богу, дружная сям’я: харошыя дзеці, жонка. Не сказаць, што яны багата жывуць, але ж і не скардзяцца, бо ёсць усё неабходнае. Кватэру пабудавалі, машыну купілі, а замест дачы ў іх — мая хата ў вёсцы. Разам яе да ладу даводзілі, усе выгоды маем. І пры ёй — 30 сотак зямлі, студню, склеп, сад... Ёсць магчымасць адпачываць, шмат што вырошчваць, пакідаць на зіму. Мы з нявесткай столькі закатак робім — аж да лета хапае рознай смакаты. Рэцэпты яна падбірае. І працуе куды спрытней. Мне за ёй не ўгнацца... Мне часам — хіба ўспамінаць, як магла некалі яе пакрыўдзіць.
Было гэта ў хуткім часе па вяселлі.
Маладыя мае на выхадныя прыехалі.
З вечара за сталом пасядзелі, спланавалі, што будзем рабіць, але ж я іх раніцай не будзіла. Сама стала ў печы паліць, есці варыць, аглядаць гаспадарку... Аж тут скуль ні вазьміся — Мар’ечка, сваячка мая: прыйшла на выправы прасіць.
Даўно не бачыліся, дык мне і пагаварыць з ёй ахвота, і пачаставаць. Стала нешта на стол збіраць, шуму нарабіла, падняла сваіх.
Нявестка адразу на кухню — падмяніла мяне: блінкоў напякла, мяса падсмажыла, каўбасы нарэзала — на стол падала. Ну ці ж не малайчына?!
Я давай хваліць яе, а сваячка, бачу, носам круціць, нічога не есць, бо ёй — як бы ўсё нясмачна. «Ты нявестцы скажы, — гэта яна мне раіць, сыходзячы, — што мяса зусім сухое атрымалася, што бліны падгарэлыя... Не ўмее гатаваць».
Хацела спытаць, ці многа яна ўмела ў свае 20 гадоў, ды прамаўчала: і на выправы не пайшла, і, шчыра кажучы, бачыць не хацела…
Але ж неяк па справах у горад ездзіла. Каб дамоў вярнуцца, прыйшла на вакзал, а там наш аўтобус адмянілі, наступны — толькі ў тры гадзіны.
Не паспела падумаць, што ж рабіць да тых трох (з дванаццаці...), як бачу, і Мар’ечка тут. «А пайшлі, — кажа, — сходзім да маіх, да сына з нявесткай, пакуль той аўтобус. Радня ж і блізка. Паглядзіш, як жывуць, пасядзім, пагамонім».
Прыйшлі. Паглядзела: у кватэры чыста, не бедна, дзіця дагледжанае, нявестка падрадзілася яблычны пірог спячы. Усё падрыхтвала, у духоўку паставіла — сядзіць з намі, чакае, пакуль спячэцца.
Праз паўгадзінкі пах — на ўсю кватэру. Час абеду.
— Есці хочацца, — кажа Мар’ечка.
— А я зараз суп звару, — абяцае нявестка.
— Ды не трэба нам ніякага супу, — баронімся мы са свякроўкай. — Давай чайку з пірагом пап’ём. Нам жа на вакзал хутка.
— Не, — пратэстуе гаспадыня. — Я вас так не адпушчу, я ўсё паспею.
Зноў на кухню пайшла, доўга там нечым ляпала, аж пакуль мы не сказалі, што пара, што аўтобус чакаць не будзе.
Вось тады гаспадыня ўжо трохі замітусілася: па кавалачку пірага нам з сабой адрэзала. У аўтобусе яго з’елі. І не скажу, што са смакам, хоць і галодныя...
Але ж я пра гэта сваячцы не сказала. Навошта? Яна ж і сама ўсё ўбачыла.
А. КАВАЛЬЧУК
Бабруйскі раён
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Цяпер, каб аформіць дачу, не трэба ехаць туды, дзе яна знаходзіцца.
Узмацненне адраснасці дзяржпадтрымкі і садзейнічання занятасці
Карэкціроўкі па аплаце жыллёва-камунальных паслуг закрануць чатыры катэгорыі жыхароў.
