Нежаночая гэта справа — маўчаць. Такім чынам… Было гэта даўным-даўно: людзі на валах яшчэ ездзілі. Адзін чалавеча іх запрог, сеў у павозку; далёка ці блізка ад’ехаў, — убачыў кабету, што ў двары мітусілася, запыніўся — папрасіў, каб паказала дарогу. «Ага, зараз, — замахала рукамі тая. — У мяне гаршкі ў печы, дзеці не дагледжаны, свінні галодныя. Няма калі балачкі разводзіць. Едзь куды хочаш». Што заставалася чалавеку? А нічога: ён пагнаў валоў сваіх далей: па дарозе яшчэ мужчыну сустрэў, у яго папытаўся дарогу. Той адклаў сваю працу, пагутарыў, расказаў, як праехаць ды яшчэ і правёў… Думаў — што звычайнага чалавека, а напраўду гэта сам Бог аказаўся! У тыя часы ён, здаралася, хадзіў альбо ездзіў па зямлі, глядзеў, як людзі жывуць. І, напэўна ж, рабіў высновы, бо з тых самых пор мужчына, хоць і цяжка працуе, але мае час адпачыць. А вось жанчына адпачынку не мае: працуе з раніцы да ночы і ўсіх спраў ніколі не пераробіць.
...Во дзе сабака закапаны! А мы яго ў іншым месцы шукалі.
І памыляліся.
Ці толькі ў гэтым?
З дому на работу, з работы дамоў хвілін 40 язды. Можна — з перасадкамі, можна — без, зрэдку — у штурханіне ды натоўпе, найчасцей — спакойна седзячы з кнігай, пакуль...
— Ты на татку вочкі паставіў, — кажа нехта некаму ззаду (азірацца няёмка). — Хочаш да яго? Ну, ідзі, ідзі, мой харошы — пасядзі на каленях... Што — ужо надакучыла? Хочаш назад да мамы? Вось малайчынка! Дай я цябе пацалую!
...На пад’ездзе да свайго прыпынку закрываю кнігу, асцярожна, каб не парушыць гэту ідылію, кірую да дзвярэй трамвая і толькі адтуль азіраюся на сямейку: на «тату» з «мамай» і... рыжага кудлатага сабачку.
Восенню і верабей багаты: цётачка Іра насаліла агуркоў, наварыла варэнняў і аджыкі, наскладала ў скрынкі яблыкаў, а ўжо насушыла...
Яны ў трохлітровіках на буфеце стаяць — у тры рады. Ды такія прыгожыя, светлыя — залатыя, можна сказаць!
— Во-во, гэтае слова — самае дакладнае, — смяецца гаспадыня. — Бо я ж на іх столькі электрычнасці спаліла, столькі часу...
Прыпеўка з нагоды:
Горад кажа: вёсцы лёгка,
У людзей — усё сваё...
Ды пакуль тая палёгка,
Укладзешся — ё-маё…
Малюнак з натуры (паводле Брыля):
Вёска. Вуліца. Жанчынка. А ўжо ж прыбраная...
— Куды ты ідзеш? — пытаецца нехта з суседзяў.
— Ды ў горад...
— Чаго?
— Па сваёй патрэбе.
— Слухай, а навошта гэтак далёка?
...Ды, кажуць, сёння ёсць сэнс: у многіх гарадах побач з платнымі прыбіральнямі крамкі паадкрывалі. І прадаецца там столькі рознай драбязы... Заходзь, карацей, з любою патрэбай.
«Усмешка» мастака (першае слова ў двукоссі, бо смяяцца няма з чаго — хутчэй наадварот).
На малюнку — нейчы кабінет, даўгаваты стол, за ім — з дзясятак «белых каўнерыкаў». У тарцЫ, трэба разумець, начальнік, і злосці ў яго — поўны косці: стаіць, адкручвае галаву бліжняму з падначаленых. Астатнія сядзяць, назіраюць, магчыма, чакаюць сваёй чаргі. «Хіба Пятровіча пранясе, — шэпча адзін мужчына другому. — Яго на хуткай забралі — з інфарктам....»
І сапраўды, мо пашчасціла чалавеку: сэрца, дасць бог, падлечаць, а вось з галавою — пакуль бяда: няма чарадзеяў, здольных «прыкруціць». Затое ахвотных зняць...
На могілкі Люба заязджае часта, бо там яе бацькі і бабуля, бо гэта зусім недалёка і сама за рулём, а таму ў вольную хвілінку можа збочыць — праведаць сваіх і чужых.
Побач з бабуляй яе равесніца пахавана: у адзін год нарадзіліся, у адзін памерлі. На магіле не бывае ніхто... Люба прыбірае абедзве. Ёй, кажа, няцяжка: могілкі старыя і ў лесе — травой не дужа зарастаюць.
З бацькоўскімі горш, бо ў чыстым полі і да магіл, што справа хоць нехта ды прыходзіць, да тых, што злева, — не, прычым гадамі. Не дзіва, што першае, найбліжэйшае надмагілле, асела і зраўнялася з зямлёй, крыж паваліўся і з часам знік (замест яго Люба камень падкаціла). Дзве крыху далейшыя магілы зараслі кустоўем і сумнікам: як здавалася, таксама безнадзейна.
Аж не! Адшукалася-такі радня: за нейкі месяц паставіла помнік, аздобіла яго пліткай, скасіла траву (яшчэ і на... «нічыйнай» магіле), некуды знесла камень — то-бок, захапіла зямлю, каб некага свайго пахаваць альбо лавачку паставіць. На касцях...
(Румі: «Я сустракаў шмат людзей, у якіх не было адзення. Я сустракаў шмат адзення, унутры якога не было людзей».)
Пасля ўсяго, што паказвае тэлебачанне, забароненых тэм няма.
Першы ліфчык (найменшы, «нулёвачку») Наташы купілі ў восьмым класе, другі («адзіначку») — у дзявятым. У дзясятым яна «спала і бачыла» сябе з «двоечкай» ці нават «тройкай», але... Нібы сурочыў хто: сама расла, а грудзі — чамусьці не!
Зрэшты, потым, пасля 20-і, гэта яе амаль не хвалявала, бо выйшла замуж, нарадзіла і аж да года сваім малачком карміла дзвюх маленькіх дачушак.
...Ім па 15 было, калі маці захварэла на анкалогію, калі стойка перанесла і аперацыю па выдаленні абедзвюх малочных залоз, і «хімію» з усімі наступствамі, калі пасля яе схадзіла ў спецыяльную краму, каб падабраць сабе новыя ліфчыкі.
Спраўдзіла мару: першай памерала «троечку». Паглядзела ў люстэрка — жах жахлівы!..
А вось «адзіначка» — самае тое! Можна жыць...
Свіння, кажуць, зусім не разбіраецца ў апельсінах, а вось кот у каўбасах — ды яшчэ і як! У асобных дамах ён экспертам працуе...
Можа, таму і мышэй не ловіць: па хаце шастаюць, надоечы цукеркі ў шафцы знайшлі. Ладны быў пакуначак, розных...
Што здзівіла, мышы паспыталі «Вішанькі» — навінкі ад «Спартака» і цукеркі без цукру ад «Камунаркі». Губа не дура, як той казаў, знае, што прымае.
(Дарэчы: «Конфеты без сахара — это я понимаю», — кажа знаёмы хлопчык, а вось цукеркі без цукру — не.)
Раніца, электрычка, на лаўцы цераз праход дзве харашухі ўзросту «ягад»: па модзе прыбраныя, прычасаныя, з макіяжам-манікюрам: пад дзевак косяць ды такіх дзелавых...
За іх бы і сышлі, калі б...
Калі б на чарговай станцыі ў вагон не зайшла маладзіца з маленькім, не прысела побач; калі б тое дзіця не спаўзло з матуліных каленяў і не затупала паміж чужых, дорачы на хаду такія ўсмешкі...
— А колькі ж яму?
— А як завуць?.. Яшчэ не гаворыць?
— Мой унук у такім узросце...
— А мая ўнучка...
З твараў (ужо бабуль, як высвятляецца?!), мігам «змываецца ўвесь макіяж» — застаецца нешта сапраўднае і, дарэчы, — куды прыгажэйшае!
У пісьменніцы Лідзіі Арабей (светлай памяці!) быў адмысловы сшытак, які так і называўся — «Мае сны».
У мяне сшытка няма, а вось сны...
Доўгі змрочны калідор — без вокнаў і дзвярэй, без магчымасці збочыць. Прасвет — толькі ў канцы, у нейкім вялікім, няўтульным памяшканні.
Зрэшты, разглядацца там няма калі, бо насустрач хуткім крокам ідзе Захаравіч — як заўжды, бездакорна прыбраны, як перад... смерцю схуднелы. Ветла абдымае (чаго ў жыцці ніколі не рабіў), туліць да сябе, кажа, як жа рады пабачыць! А ўжо я... Што ён жывы... (Ці гэта я — ужо не...?):
— Ну як вы? — пытаю. — Дзе ваша Каця?
Адказу не чую, але ж вакол нас вазоны — жывыя, засохлыя, шмат. Значыць, Каця тут (яна любіць нешта пасадзіць, — не любіць даглядаць). А кветак шкада: паліць бы... І вокны памыць, адшараваць падлогу.
З гэтымі намерамі «выходжу з абдымкаў», кірую да крана з вадой, знаходжу анучку...
Думала, дзіўны сон.
— Не, — прызнала сяброўка, — ён лёгка тлумачыцца. Ну, па-першае, дурань усюды знойдзе сабе работу. Па-другое, у яго заўсёды праблемы з часам: на гэтым свеце яго бракуе, каб падумаць пра той, на тым — не будзе, каб успомніць пра гэты... А «калідор» — проста для пераходу, у некага — светлы, кароткі, у некага — цёмны і доўгі. Але прайсці яго трэба кожнаму.
Хто б спрачаўся?
На тым даўнім здымку ў часопісе дзве прыгажунькі былі: старэнькая папраўляла хустку маленькай. Подпіс уразіў: «Былая дзяўчынка і будучыя бабуля».
Якраз яны ўдзвюх часнок нядаўна садзілі. Градка ўжо гатовая была. Ім заставалася радкі «намаляваць» ды зубчыкі ў іх раскласці.
Бабуля ўсё да толку рабіла: роўненька, акуратна... Унучка (ёй тры з паловай) тыкала як папала: гусценька, дужкай, вакол сябе.
— Ты няправільна робіш, — паспрабавала спыніць бабуля. — Паглядзі, як трэба.
— Табе — трэба так, — адказала дзіця, — а мне — вось гэтак. Як умею, так і саджу. Вырасце!
І сапраўды: нідзе ж не дзенецца. Галоўнае — паспець пасадзіць.
Цяпер, каб аформіць дачу, не трэба ехаць туды, дзе яна знаходзіцца.
Узмацненне адраснасці дзяржпадтрымкі і садзейнічання занятасці
Карэкціроўкі па аплаце жыллёва-камунальных паслуг закрануць чатыры катэгорыі жыхароў.
