Таксама падчас сумеснага пасяджэння дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў і членаў Савета Рэспублікі Павел Калаур адказаў на пытанні парламентарыяў. Такая форма работы закладзена абноўленай Канстытуцыяй.
Старшыня праўлення Нацбанка падкрэсліў, што дзейнасць Нацыянальнага банка, як і любога іншага інстытута эканамічнай улады, накіравана на дасягненне ключавой мэты сацыяльна-эканамічнага развіцця нашай краіны — забеспячэнне ўстойлівага росту дабрабыту і павышэння якасці жыцця грамадзян. Асноўны ўклад Нацыянальнага банка ў яе дасягненне, па словах Паўла Калаура, заключаецца ў фарміраванні належных умоў развіцця нацыянальнай эканомікі.
Старшыня Праўлення абазначыў асноўныя кірункі дзейнасці Нацыянальнага банка. «Першае — падтрыманне цэнавай і фінансавай стабільнасці, — канкрэтызаваў ён. — Гэта ўклад Нацыянальнага банка ў забеспячэнне макраэканамічнай стабільнасці і збалансаванасці і базіс для захавання пакупной здольнасці даходаў насельніцтва, фарміравання ўстойлівых і прадказальных умоў для планавання бізнесу. Другое — фарміраванне празрыстага і камфортнага дзелавога асяроддзя як асновы для запуску эфектыўных механізмаў трансфармацыі зберажэнняў у інвестыцыі і рацыянальнага размеркавання грашовых рэсурсаў у эканоміцы».
Кажучы аб забеспячэнні цэнавой стабільнасці, Павел Калаур адзначыў, што ўзгодненыя дзеянні Нацыянальнага банка і ўрада Беларусі забяспечылі выкананне мэтавага параметра па інфляцыі. «Прырост спажывецкіх цэн за 2023 год склаў 5,8% пры мэтавым арыенціры 7-8%, — канкрэтызаваў ён. — Пры гэтым цэны і тарыфы, якія ўваходзяць у разлік базавай інфляцыі, за год прыраслі на 3,8%. Аператыўнае выкарыстанне нестандартных інструментаў і настроек, нароўні з класічнымі, дало магчымасць абмежаваць націск праінфляцыйных фактараў і павысіць эфектыўнасць рэагавання на знешнія выклікі. Замаруджванню інфляцыі таксама садзейнічала сістэма рэгулявання цэн, укаранёная ўрадам Беларусі ў кастрычніку 2022 года. Яна абмежавала практыку ўліку ў цэнаўтварэнні неапраўдана завышаных рызык і выдаткаў».
У бягучым годзе пераемнасць грашова-крэдытнай палітыкі захоўваецца. Гадавы прырост спажывецкіх цэн у маі бягучага года склаў 5,7%, базавай інфляцыі — 4,5%.
У 2023 годзе зменшыўся кошт крэдытных рэсурсаў. Сярэдняя працэнтная стаўка па новых крэдытах банкаў, прадастаўленых юрыдычным асобам у беларускіх рублях, зменшылася з 14,3% гадавых у сярэднім за 2022 год да 8,5% гадавых у 2023 годзе. «Рэалізацыя мер па адаптацыі эканомікі да санкцыйных абмежаванняў і фарміравання спрыяльных умоў для падтрымання дзелавой актыўнасці садзейнічалі росту банкаўскіх крэдытаў, — паведаміў старшыня Праўлення Нацбанка. — Аб’ём крэдытаў, выдадзеных банкаўскай сістэмай у 2023 годзе, у рублёвым эквіваленце дасягнуў Br153,7 мільярдаў, што на 28,5%, чым за 2022 год. У нацыянальнай валюце ён склаў Br126,4 мільярды — павелічэнне на 55,4%».
У бягучым годзе высокія тэмпы крэдытавання эканомікі захоўваюцца. Нароўні з крэдытнай падтрымкай рэальнага сектара эканомікі банкі актыўна фінансава падтрымліваюць насельніцтва.
Адной з ключавых задач, якія стаяць перад банкаўскай сферай, з’яўляецца суправаджэнне знешнегандлёвай дзейнасці. Работа ў гэтай галіне вядзецца ў цесным узаемадзеянні з урадам, банкамі і прадпрыемствамі. На ўзроўні банкаў і Нацыянальнага банка створаны рабочыя групы, якія даюць магчымасць сумесна з прадпрыемствамі аператыўна вырашаць пытанні па ажыццяўленні знешнеэканамічнай дзейнасці. Паралельна вядзецца работа на міждзяржаўным узроўні, у рамках якой адпрацоўваецца шырокі спектр пытанняў знешнеэканамічнага супрацоўніцтва.
У мэтах садзейнічання экспарту Нацыянальным банкам рэалізаваны пілотны праект па ўдзеле гарантый беларускіх банкаў у працэдуры дзяржаўных (муніцыпальных) закупак у Расійскай Федэрацыі. У яго рамках у 2023 годзе беларускімі банкамі было выдадзена 67 гарантый на суму больш за 1 мільярд расійскіх рублёў. З улікам станоўчага вопыту ад яго ўкаранення было заключана міжурадавае пагадненне. Яго рэалізацыя дасць магчымасць беларускім банкам выпускаць электронныя банкаўскія гарантыі не толькі на адрас 8 федэральных электронных пляцовак, якія ажыццяўляюць таргі па дзяржаўных закупках у Расійскай Федэрацыі, але і на адрас больш як 370 расійскіх электронных пляцовак, якія праводзяць закупкі, конкурсы, тэндэры. Гэта істотна пашырае магчымасці па экспарце айчыннай прадукцыі ў Расійскую Федэрацыю.
Як звярнуў увагу Павел Калаур, умераная інтэнсіўнасць інфляцыйных працэсаў, а таксама ўстойлівасць абменнага курсу садзейнічалі ўмацаванню даверу да нацыянальнай валюты як да сродку зберажэння. «За пяць месяцаў 2024 года тэрміновыя рублёвыя дэпазіты насельніцтва павялічыліся на 12,2%, — паведаміў ён. — Пры гэтым захоўваецца цікавасць насельніцтва да рублёвых зберажэнняў на працяглыя тэрміны. Доля доўгатэрміновых дэпазітаў на 1 чэрвеня склала 60%. Такая дынаміка павышае ўстойлівасць банкаў, іх рэсурсны патэнцыял і пашырае магчымасці па фінансаванні эканомікі».
Актыўнае ўкараненне інавацый дае магчымасць беларускім банкам адпавядаць сучасным патрабаванням, падтрымліваць сваю канкурэнтаздольнасць на знешніх рынках і пашырае магчымасці па ўзаемадзеянні з банкамі-партнёрамі з дружалюбных краін. Адначасова гэта садзейнічае павышэнню якасці паслуг, прадастаўленню новых сэрвісаў і прадуктаў, у тым ліку праз дыстанцыйнае абслугоўванне.
Працягваецца развіццё рынку плацежных паслуг. На працягу 2023 года ў рэестр пастаўшчыкоў плацежных паслуг уключаны 30 арганізацый, уключаючы 9 нерэзідэнтаў. На 10 чэрвеня 2024 года гэты рэестр уключае 78 пастаўшчыкоў плацежных паслуг. Актыўна развіваецца і сістэма безнаяўных разлікаў. «Па выніках 2023 года доля безнаяўнага грашовага абароту ў рознічным тавараабароце прырасла на 10% у параўнанні з паказчыкам за 2022 год і дасягнула 56,1%, — расказаў Павел Калаур. — За першы квартал 2024 года гэты паказчык склаў 59,4%. У 2014 годзе яна складала менш як 19%».
На 1 студзеня 2024 года колькасць выпушчаных у абарачэнне банкаўскіх плацежных картак перавысіла 19 мільёнаў адзінак. Пры гэтым колькасць картак БЕЛКАРТ у абарачэнні павялічылася за год на 23%. Актуальнасць і запатрабаванасць паказаў інстытут базавых рахункаў, які дае набор бясплатных аперацый нашым грамадзянам. З мэтай зніжэння выдаткаў арганізацый гандлю на прыём безнаяўных плацяжоў большасць банкаў прапануюць кліентам магчымасць іх ажыццяўлення з дапамогай мабільнага дадатку з выкарыстаннем QR-кодаў. Правядзенне такіх плацяжоў не патрабуе наяўнасці банкаўскай плацежнай карткі. Пры гэтым у аснове выкарыстоўваюцца тэхналогій ляжаць айчынныя распрацоўкі. У 2023 годзе забяспечана далейшае развіццё сістэмы імгненных плацяжоў. Цяпер фізічным асобам сталі даступны пераводы па нумару тэлефона, у тым ліку трансгранічныя.
Вялікую ўвагу Нацбанк удзяляе пытанню абароны насельніцтва ў фінансавай сферы. «Замацаванне ў профільных заканадаўчых актах і Банкаўскім кодэксе норм, накіраваных на павышэнне сацыяльнай абароненасці нашых грамадзян, выводзіць на якасна новы ўзровень работу па абароне правоў спажыўцоў фінансавых паслуг», — заўважыў Павел Калаур.
Нароўні з гэтым Нацыянальным банкам ажыццяўляецца аналіз новых і дзеючых фінансавых паслуг і прадуктаў на прадмет наяўнасці рызык для спажыўцоў і адпаведнасці дзеючаму заканадаўству. Як падкрэсліў старшыня Праўлення Нацбанка, гэта істотна пашырае магчымасці па выяўленні нядобрасумленных практык у фінансавай сферы, своечасовым рэагаванні і прыняцці мер па іх прадухіленні.
Значная ўвага Нацбанкам надаецца пытанням кібербяспекі. Істотна пашырыла магчымасці па забеспячэнні кібербяспекі прыняцце ў 2023 годзе шэрагу нарматыўна-прававых актаў.
Павел Калаур канстатаваў, што павышэнне інавацыйнасці фінансавага сектара суправаджаецца ростам кіберзлачынстваў. «Асноўная іх частка звязана з сацыяльнай інжынерыяй, калі грамадзяне самі прадастаўляюць зламыснікам інфармацыю для доступу да сваіх рахункаў, — удакладніў ён. — У сувязі з гэтым на працягу мінулага года Нацыянальным банкам сумесна з праваахоўнымі органамі працягнута шырокамаштабнае інфармаванне насельніцтва аб сучасных метадах і спосабах учынення кіберзлачынстваў, мерах па іх прафілактыцы. Уступленне ў сілу Указа Прэзідэнта «Аб кібербяспецы» і загада Аператыўна-аналітычнага цэнтра аб мерах па яго рэалізацыі рэгламентавалі стварэнне нацыянальнай сістэмы кібербяспекі. Па ініцыятыве Нацыянальнага банка прыняты Указ Прэзідэнта «Аб мерах па процідзеянні несанкцыянаваным плацежным аперацыям». Указ вызначае парадак узаемадзеяння Нацыянальнага банка з праваахоўнымі органамі і пастаўшчыкамі плацежных паслуг па абмене інфармацыяй аб інцыдэнтах, што заклікана аператыўна і дзейсна рэагаваць на злачынствы, якія здзяйсняюцца, і кіберпагрозы ў фінансавай сферы, якія ўзнікаюць».
У яго развіццё Нацыянальным банкам былі прыняты рашэнні, якія вызначаюць крытэрыі падазроных аперацый і дзеянняў для іх прыпынення. У выніку запуску названага механізма за перыяд з сакавіка па май 2024 года беларускімі банкамі прыпынена пераводаў грашовых сродкаў на суму Br2,7 мільёнаў, тым самым прадухіліўшы іх крадзеж.
Кажучы аб задачах, якія стаяць перад банкаўскай сістэмай, Павел Калаур падкрэсліў, што ў бліжэйшыя гады грашова-крэдытная палітыка захавае сваю пераемнасць. «Ключавой задачай бачыцца выхад на параметры па інфляцыі, прадугледжаныя пяцігадовай праграмай, і іх устойлівае замацаванне ў далейшай перспектыве на больш нізкім узроўні, — канкрэтызаваў ён. — Нагадаю, што на бягучую пяцігодку быў вызначаны арыенцір па інфляцыі на ўзроўні 5%. У бягучым годзе прырост спажывецкіх цэн не павінен перасягнуць 6%. Забеспячэнне цэнавай і фінансавай стабільнасці ў сярэднетэрміновай і доўгатэрміновай перспектыве з’яўляецца найважнейшай умовай для ўстойлівага развіцця краіны, што дае магчымасць забяспечыць стабільнасць пакупной здольнасці даходаў і зберажэнняў грамадзян, устойлівасць абменнага курсу беларускага рубля, нізкія працэнтныя стаўкі ў эканоміцы, давер да нацыянальнай валюты і больш высокую схільнасць да зберажэнняў у беларускіх рублях, рост доўгатэрміновых рэсурсаў у эканоміцы і ўзрастанне іх ролі ў інвестыцыйных працэсах».
Працэнтная палітыка захавае накіраванасць на забеспячэнне прывабнасці зберажэнняў у нацыянальнай валюце, будуць прыняты меры па развіцці доўгатэрміновага дэпазітнага рынку, а таксама па павелічэнні долі рублёвых зберажэнняў. Працягнецца рэалізацыя мер па рэсурснай падтрымцы эканомікі і дзелавой актыўнасці ў краіне. Прыярытэт будзе аддавацца эфектыўным праектам, а таксама стымуляванню экспарту і імпартазамяшчэння. У сферы рэгулявання дзейнасці банкаў і нябанкаўскіх арганізацый па-ранейшаму будзе весціся сістэмная работа па ўдасканаленні заканадаўства.
«Адным са значных напрамкаў развіцця стане праект па ўкараненні ў эканоміку лічбавага беларускага рубля, — дадаў старшыня Праўлення Нацбанка. — Павышаная ўвага будзе ўдзелена пытанням тэхналагічнага забеспячэння і інфармацыйнай бяспекі. У 2024 годзе працягнецца ўдасканаленне сістэмы абароны правоў спажыўцоў фінансавых паслуг, у тым ліку яе прававога рэгулявання. са спажыўцамі. Лічу, што паспяховая рэалізацыя Нацыянальным банкам усіх запланаваных мер будзе садзейнічаць фарміраванню ўмоў для ўстойлівага росту дабрабыту і павышэння якасці жыцця насельніцтва».
Вераніка КАНЮТА
Фота БелТА
Супрацоўнікі Мінпрыроды расказалі, якая карысць ад дрэў у горадзе.
Восень для спецыялістаў аграрнай галіны — час падводзіць вынікі, і сёлета яны годныя.
У поўным аб’ёме задаволена патрэба краіны ў калійных і каменных солях, торфе, сапрапелі, будаўнічым камені, падземных водах.
