Напярэдадні новага навучальнага года члены Урада, прадстаўнікі Адміністрацыі Прэзідэнта, кіраўніцтва Нацыянальнай акадэміі навук, спецыялісты ў сферы адукацыі сустрэліся ў сценах Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, каб з удзелам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі абмеркаваць асобныя пытанні дзейнасці гэтай ВНУ.
Найперш кіраўніку дзяржавы прадставілі вынікі навуковай работы, якая праводзіцца ў БДУ, унікальныя распрацоўкі і вынаходніцтвы. У прыватнасці, комплекс сродкаў аптычнага дыстанцыйнага зандавання Зямлі з МКС — сістэму арыентацыі відэаспектральнай апаратуры, відэаспектральную сістэму. «Вам не трэба спыняцца», — параіў распрацоўшчыкам Аляксандр Лукашэнка. Кіраўніку дзяржавы таксама паказалі рабочыя мадэлі і сістэмы вучэбнай лабараторыі аэракасмічных вымярэнняў, якія выкарыстоўваюцца пры падрыхтоўцы па спецыяльнасці «аэракасмічныя тэхналогіі, касмакартаграфія і геадэзія». Спецыялісты расказалі аб прымяненні лазернага сканіравання мясцовасці. Напрыклад, з такім запытам да вучоных звярталася Генпракуратура, калі праводзіла пошук пахаванняў ахвяр генацыду, ажыццяўленні археалагічных даследаванняў. У ВНУ таксама займаюцца праектаваннем спадарожнікаў, зусім нядаўна быў паспяхова запушчаны спадарожнік другога пакалення. Цяпер распрацоўваюцца сістэмы інжынернай мадэлі, якія абслугоўваюць спадарожнік на зямлі. Акрамя таго, на выставе былі паказаны ветэрынарныя прэпараты, экалагічна бяспечныя біялагічныя прэпараты для раслін. Асобную ўвагу заслугоўваюць распрацоўкі супрацьпухлінных прэпаратаў, а таксама спірометры для ацэнкі дыхальнай сістэмы. Былі паказаны і харчовыя дабаўкі. Прэзідэнту паказалі і вучэбныя матэрыялы, якія распрацоўваюць спецыялісты БДУ. У прыватнасці, падручнік па гісторыі дзяржаўнасці Беларусі. Расказалі кіраўніку дзяржавы і пра студэнцкае жыццё ў БДУ, развіцці студатрадаў і падыходах да работы са студэнцкай моладдзю.
Адкрыць нараду кіраўнік дзяржавы прапанаваў рэктару БДУ. Андрэй Кароль выказаў перакананне, што кожны з удзельнікаў мерапрыемства выйдзе з аўдыторыі крыху іншым з пункту гледжання і інфармаванасці, і мэтавага імкнення. «Добрую вы фразу сказалі, што вельмі нават пажадана, каб з гэтай сустрэчы не толькі вы, але і я сышлі некалькі іншымі ў плане інфармавання і гэтак далей. Я да гэтага вас заклікаю. Давайце, як у савецкія часы казалі, па-таварыску абмяркуем усе праблемы, якія існуюць нават у сістэме вышэйшай адукацыі», — задаў тон нарады Аляксандр Лукашэнка.
На нарадзе прысутнічалі ўсё рэктары нашых ВНУ. Таму Прэзідэнт адзначыў, што будзе вельмі ўдзячны пачуць заўвагі па адукацыі, калі яны будуць. «Для мяне гэта адна з найважнейшых тэм, якая павінна быць канчаткова і беспаваротна абазначана ў гэтым годзе», — сказаў ён, падкрэсліўшы, што адукацыя — гэта найважнейшы чалавечы фактар, рэсурс, таму ёй на вышэйшым узроўні надаецца такая ўвага. " Мы павінны ў гэтым годзе канчаткова дашліфаваць нашу сістэму адукацыі, вызначыць, у якім напрамку мы будзем развівацца, каб ні бацькі, ні наша грамадства балюча не рэагавалі на нейкія навацыі ў развіцці гэтай сістэмы«, — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Ён расказаў, што імпульс нарадзе ў БДУ быў дадзены самім рэктарам, менавіта з яго падачы было прынята рашэнне сабрацца, хоць і тэма вельмі рабочая. «Адразу скажу, што нават з тых, хто сядзеў тут у першым радзе, не ўсе былі за тое, каб я прыехаў сюды і правёў гэтую сустрэчу. Паколькі дадзенае мерапрыемства будзе звязана і з абмеркаваннем, я спадзяюся, некаторых персаналій. Магчыма, кадравымі нейкімі навацыямі і перастаноўкамі. Таму я заклікаю вас да абсалютнай адкрытасці», — падкрэсліў Прэзідэнт.
Кіраўнік дзяржавы растлумачыў, чаму прыехаў заслухаць быццам бы, унутрывузаўскія пытанні. «БДУ — не проста ўніверсітэт. Гэта гісторыя і будучыня краіны. Народжаны ў гады станаўлення беларускай савецкай дзяржавы, ён стаў увасабленнем навуковай і вытворчай моцы сучаснай Беларусі»- сказаў ён, — «тое, што вы робіце — гэта топ». Кіраўнік дзяржавы расказаў, што ведаў пра навуковыя распрацоўкі БДУ, але, як прызнаўся, не думаў, што вучоныя ўніверсітэта выйшлі на такі высокі ўзровень. На нарадзе таксама прысутнічаў і старшыня Прэзідыума НАН Уладзіміра Гусакоў. Прэзідэнт адзначыў, што ў БДУ можна скласці акадэміі канкурэнцыю ў галіне космасу, беспілотнікаў, магчыма, і электрамабіляў. «І мы гэту канкурэнцыю будзем падтрымліваць», — сказаў ён. На што Уладзімір Гусакоў падкрэсліў, што акадэміі навук працуе сумесна з універсітэтам. «Раз гаворыць „сумесна“, значыць, ён паважае вашыя напрацоўкі і распрацоўкі, ставіць нараўне з акадэмічнымі», — заўважыў на гэта кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што ў мадэрнізацыю ВНУ ўкладзены каласальныя дзяржаўныя сродкі, якія павінны працаваць на карысць айчыннай навукі, прамысловасці, сацыяльнай сферы, забяспечваць стабільнасць і развіццё нашай дзяржавы.
Аднак, па яго словах, у дзейнасці вядучага ўніверсітэта краіны назіраюцца і негатыўныя праявы. «Чаго ўтойваць, да мяне даходзіць розная інфармацыя аб працэсах, якія адбываюцца ў апошні час у ВНУ. Прызнаюся, яны мяне насцярожваюць. Тым больш, я памятаю 2020 год, дзе вы „бліскуча“ сябе паказалі. Але я вам ніякіх заўваг не рабіў. Мусіць, вы гэта заўважылі. Не крытыкаваў вас. Я лічыў, што вы ж прасунутая частка нашага грамадства і самі з часам ацэніце ўсё тое, што вы тут нарабілі, нашы дзеці перш за ўсё. Ды і выкладчыкі вызначыліся, калі ўжо адкрыта. Таму любыя негатыўныя тэндэнцыі, нават самыя маленькія, у самым пачатку свайго развіцця мяне насцярожваюць», — адзначыў Прэзідэнт.
Сітуацыю ў БДУ вывучалі спецыялісты розных ведамстваў і дзяржаўных арганізацый — Адміністрацыі Прэзідэнта, Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў, Нацыянальнай акадэмія навук і іншыя дзяржаўныя органы. Гэта была неабходна для дакладнага і ўсебаковага вывучэння сітуацыі. У дакладах на імя кіраўніка дзяржавы ўказваўся шэраг істотных праблем у функцыянаванні ўніверсітэта, асноўнай з якіх з’яўляецца непрадуманая кадравая палітыка кіраўніцтва, недастатковая ўцягнутасць рэктарата ў адміністрацыйную работу, перш за ўсё рэктара. «Гэта цытата. Гэта пакуль не маё меркаванне», — адзначыў Прэзідэнт.
«Выснова, да якой прыйшлі адказныя асобы, у тым ліку Адміністрацыя Прэзідэнта (орган, які перш за ўсё займаецца кадравымі пытаннямі): дэцэнтралізацыя кіраўніцкай вертыкалі і слабая згуртаванасць працоўнага калектыву небяспечныя стратай кіравальнасці ВНУ і стратай лідзіруючых пазіцый у навуковай і адукацыйнай сферах», — сказаў Прэзідэнт.
Таксама па даручэнні кіраўніка дзяржавы Урад правёў атэстацыю рэктараў усіх ВНУ краіны. «Вынікі, шчыра вам скажу, несуцяшальныя. Асобныя рэктары спачываюць на лаўрах, дэлегуючы свае кіраўнічыя функцыі намеснікам, займаюцца публіцыстыкай, выконваюць выключна прадстаўнічыя функцыі», — сказаў Аляксандр Лукашэнка. Ён падкрэсліў, што гэта недапушчальна. «Дазволіць гэта ў краіне я не магу. Асабліва сёння, калі адкрылася столькі магчымасцей для папулярызацыі айчыннай адукацыі сярод дружалюбных і зацікаўленых краін», — адзначыў Прэзідэнт.
Што тычыцца атэстацыі рэктара БДУ, то ўрад унёс радыкальную прапанову «ў сувязі з наяўнасцю значнай колькасці праблемных пытанняў у дзейнасці як універсітэта, так і ліцэя БДУ». Дадзеную думку падтрымлівае і Міністэрства адукацыі. «Я пакуль не схіляюся да такога рашэння. І гэта адна з найважнейшых нагод і прычын сённяшняй нашай сустрэчы», — заявіў Аляксандр Лукашэнка.
Ён заўважыў, што ў цэлым сітуацыю ў БДУ зразумелая, калі фармальна-бюракратычна да гэтага ставіцца, то, здаецца, і абмяркоўваць няма чаго. «Але я вам сказаў ужо, што ў сучасны час, наш час, калі мы шмат што зразумелі і ўсвядомілі (пераважная большасць нашага грамадства), з бухты-барахты кадравае рашэнне прымаць, асабліва ў вядучай ВНУ краіны, непрымальна», — заўважыў беларускі лідар.
Размова атрымалася шчырай, як заклікаў Прэзідэнт, і нават жорсткай. Першым аб сітуацыі ў БДУ далажыў міністр адукацыі Андрэй Іванец. Па яго словах, сістэма прафесійнай адукацыі ў Беларусі накіравана на падрыхтоўку спецыялістаў, якія адпавядаюць патрэбнасцям эканомікі. А Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт у гэтай сістэме — буйны адукацыйны, навукова-даследчы і вытворчы комплекс. Але, па словах Андрэя Іванца сярод дасягненняў у рабоце ВНУ хапае і недахопаў у навуковай, адукацыйнай, ідэалагічнай і выхаваўчай рабоце. Міністр таксама назваў адной з негатыўных тэндэнцый тое, што ў навуковай сферы разбураецца сувязь з рэальным сектарам эканомікі.
Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што ні ў адной дзяржаўнай структуры кіраўніку не дазволена мець столькі намеснікаў, як у рэктара БДУ. Ва ўніверсітэце шэсць прарэктраў. І яны, па словах кіраўніка дзяржавы, таксама нясуць адказнасць.
Па даручэнні кіраўніка дзяржавы сітуацыю ў БДУ вывучала і Адміністрацыя Прэзідэнта. Як далажыў кіраўнік Адміністрацыі Ігар Сергеенка, выявіліся значныя недахопы ў дзейнасці кіраўніцкай вертыкалі, прабелы ў рабоце з кадрамі. У прыватнасці, назіраецца вялікая колькасць звальненняў, слабая падрыхтоўка кадраў вышэйшай кваліфікацыі, праблемы з кадравым рэзервам. Работа з моладдзю і студэнцкімі арганізацыямі нярэдка мае фармальны характар. Усе гэтыя праблемы, калі іх не вырашыць, могуць прывесці да страты ВНУ статусу вядучага ўніверсітэта краіны, лічыць Ігар Сергеенка.
«У якасці першачарговых крокаў па стабілізацыі работы ўніверсітэта бачацца наступныя: выбудоўванне стратэгічнага курсу развіцця ВНУ, фарміраванне моцнага рэктарата і кіраўніцкай вертыкалі, мабілізацыя наяўнага кадравага патэнцыялу для вырашэння задач, якія стаяць у сферы адукацыі, навукі і выхавання, перафарматаванне ідэалагічнай і выхаваўчай работы праз уключэнне ўсіх катэгорый навучэнцаў з канструктыўнай ініцыятывай», — адзначыў ён.
Сітуацыю ў БДУ Аляксандр Лукашэнка абмяркоўваў і з дэканамі, і з адказнымі асобамі.
Сёння вялікае значэнне не толькі для ўніверсітэта, але і для краіны мае эканамічны факультэт. Дэкан гэтага факультэта Ганна Каралёва расказала, што за апошнія пяць гадоў эканамічна факультэт вельмі моцна змяніўся ў плане адкрыцця новых спецыяльнасцей. Напрыклад, адкрыты новыя спецыяльнасці «эканамічная бяспека» і «дзяржаўны аўдыт».
«Чалавек павінен жыць у нармальнай дзяржаве. У гэтым і сутнасць сацыяльна-арыентаванай эканомікі ліку і ў эканоміцы», — адзначыў кіраўнік дзяржавы. Ён зазначыў, што чалавек павінен быць свабодным у сваёй краіне, але падпарадкоўвацца законам. «Пераварочваць краіну палкай нельга. Гуляць, каб дагадзіць голым заходнім суседзям, нельга. Мы павінны жыць сваім розумам. Вось пад гэта трэба эканоміку падводзіць. Я ведаю, як гэта цяжка. Я ведаю, як сёння арганізаваць рыначную эканоміку. Шмат хто кажа, што трэба. але я задаю пытанне: а вы гатовыя, ці вытрымаеце вы гэтую перабудову? І ці трэба яно ўвогуле нам? Так, нашы людзі крыху распешчаныя, бясплатна тое, іншае. Але за гэта плаціць нехта іншы, бюджэт плаціць. Але калі мы даем такую льготу, дык дзяржава і спытаць павінна», — адзначыў ён.
Прэзідэнт пацікавіўся ў Ганны Каралёвай, ці здольны цяперашні склад кіраўніцтва ўніверсітэта пераадолець негатыўныя тэндэнцыі. «Мы будзем ім дапамагаць усяляк. Я думаю, што здольныя. Корпус дэканаў і корпус кіраўніцтва ўніверсітэта здольныя справіцца з тымі цяжкасцямі, якія ўзнікаюць», — адказала яна.
Не застаўся без увагі і факультэт журналістыкі, які паўгода ўзначальвае Аляксей Бяляеў. Дэкан адзначыў, праблемы, вядома, ёсць. «Я згодны, што былі недагляды па працы з моладдзю, асабліва на факультэце журналістыкі, і там яшчэ працаваць і працаваць», — сказаў ён. Аляксей Бяляеў адзначыў, што сярод дэканацкага і прарэктарскага корпуса пануе ўзаемаразуменне і падтрымка, работа пабудавана аператыўна. «Па студэнтах і выкладчыцкім складзе журфака ёсць пытанні, іх трэба вырашаць і мы вырашаем. Бачым рашэнні ў змене праграм падрыхтоўкі журналістаў, у вобласці кадраў. Нам патрэбны журналісты, якія будуць працаваць на сваю краіну», — сказаў дэкан журфака.
Прэзідэнт спытаў у міністра інфармацыі Уладзіміра Пярцова, што ён думае па сітуацыі ў БДУ. Міністр падкрэсліў, што праблемы журфака добра вядомы ўсім кіраўнікам СМІ. Ён адзначыў, што на журфаку мяняецца педагагічны склад. З гэтага года на факультэце будуць вучыцца толькі бюджэтнікі. Трымаць студэнтаў на платнай форме, якія потым з’едуць у Польшчу, па словах міністра, не мае сэнсу. З гэтага года выкладаць будуць журналісты-практыкі. Праграма зменена, з гэтага часу яна практыкарыентаваная. Міністр расказаў, што сёлета быў на размеркаванні на журфаку і ўбачыў кожнага маладога спецыяліста. «Гэта быў складаны выпуск. Наступны будзе лепшы. Нашы дзеці пойдуць у нацыянальныя СМІ, і мы зробім для гэтага ўсё магчымае», — рэзюмаваў ён.
Сваім бачаннем работы ўніверсітэта падзяліўся дэкан біялагічнага факультэта Вадзім Дзямідчык. Ён адзначыў, што з боку кіраўніцтва ўніверсітэта навуковая дзейнасць яго факультэта ўсяляк заахвочваецца, паколькі гэта павышае ўзровень самога ўніверсітэта. Дэкан біяфака падкрэсліў, што сёння БДУ спраўляецца з усімі выклікамі і цяжкасцямі. Аляксандр Лукашэнка ацаніў супрацоўніцтва біялагічнага факультэта БДУ з кітайскімі калегамі і падкрэсліў, што яго трэба развіваць. Паколькі ад Кітая можна атрымаць унікальны досвед у галіне біятэхналогій, што вельмі запатрабавана для Беларусі. Па словах Прэзідэнта, на перспектыўныя праекты для таленавітых спецыялістаў фінансавыя сродкі знойдуцца. Але трэба канкрэтна сказаць — на шо патрэбныя гэтыя сродкі.
Дырэктар Рэспубліканскага інстытута кітаязнаўства імя Канфуцыя БДУ, старшыня таварыства «Беларусь — Кітай» Анатоль Тозік падкрэсліў, што ў апошнія няпростыя гады ўніверсітэт развіваецца максімальна паспяхова. Ён звярнуў увагу, што за час кіраўніцтва Андрэя Караля ўніверсітэт у рэйтынгу падняўся на 70 пунктаў. Анатоль Тозік упэўнены, што рэктар разам са сваёй камандай здольны вырашыць усе праблемы.
Старшыня Савета Рэспублікі Наталля Качанава адзначыла, што БДУ сваіх пазіцый не страціў і яго прэстыж застаўся высокім. Але, па яе словах, ва ўсіх ВНУ трэба ўзмацніць выхаваўчую работу.
Падводзячы вынікі нарады Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што ўніверсітэт, хто б тут ні працаваў у кіраўніцтве, трэба засцерагчы ад непатрэбнага знешняга ўплыву. «Універсітэт павінен развівацца так, як ён павінен развівацца. Не толькі па законах Беларусі, але і ўнутраным сваім законам ВНУ. І залазіць сюды і спрабаваць ствараць камусьці асаблівае прывілеяванае становішча нельга», — адзначыў ён. Пры гэтым Прэзідэнт заўважыў, што ў ВНУ павінна праводзіцца дзяржаўная лінія. «Я хачу, каб вы мяне пачулі. Мы знаходзімся ў дзяржаўнай ВНУ. Таму падабаецца вам гэта ці не — дзяржаўная лінія павінна праводзіцца дакладна. Я нікога ўгаворваць не буду так, як гэта было раней. Вы людзі разумныя. Вы бачылі, што адбывалася, што адбываецца. Нам трэба мабілізавацца, каб прайсці гэты перыяд. Колькі ён працягнецца...Можа, два, можа, тры гады. Гэта ж ніхто не ведае. Ні вы, ні я — мы гэтага не ведаем. Таму трэба цяпер гэта адзінства, каб нам гэты перыяд прайсці», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Асобную ўвагу кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу на важнасць ідэалагічнай работы ва ўніверсітэце. Па яго словах, праблемы сапраўды ёсць, але і кіраўніцтва павінна само іх бачыць. Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што ролю БРСМ у гэтым трэба падцягваць не словам, а справай і гэта справа павінна закранаць інтарэсы студэнтаў. «Тады яны будуць туды ісці. Трэба выбудоўваць сістэму. Будзе сістэма — яна будзе працаваць», — канстатаваў кіраўнік дзяржавы.
Прэзідэнт заўважыў, што ў рабоце ВНУ заўсёды важна наяўнасць розных пунктаў гледжання, але спрэчныя пытанні павінны абмяркоўвацца спакойна, без наскокаў адзін на аднаго. Па яго словах, «нельга ламаць адно аднаму рэбры», прытым сваім людзям, а не ворагам.
«Таму давайце будзем акуратнейшымі. І будзем бачыць, што нам трэба зберагчы нашу краіну. Мы ж з вамі яе выбудавалі. Ці дрэнна, ці добра — яна такая, якой мы яе выбудавалі. І, паверце, такой іншай краіны ў свеце няма. Толькі знутры не трэба гэта ўсё крышыць і ламаць. Бо трапім пад бот ці пад бізун вядомых людзей...Я не прашу залішне. На сваім месцы зрабіць усё, што ты можаш. Калі кожны зробіць усё, што ён можа, у два разы багацейшым будзем», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.
«Мы маем галоўнае: мы жывём у ціхай краіне і гадуем сваіх дзяцей. Калі б у 2020 годзе мы не выстаялі, у нас было б горш, чым ва Украіне. Калі б хоць на адну ноч аб’явілі, што тут іншая ўлада, нават фэйк закінулі, яны звяртаюцца да НАТА — войскі гатовы былі выйсці да Смаленска.Хто б потым тут разбіраўся. Расіянам убачыць натаўскія войскі пад Смаленскам — гэта горш, чым пад Харкавам. І тут бы пачалася трэцяя сусветная вайна, — растлумачыў Аляксандр Лукашэнка. — Таму я замежнікам заўсёды кажу: вы павінны маліцца на беларусаў. Мы выратавалі вас ад трэцяй сусветнай вайны, выстаяўшы тут », - адзначыў Прэзідэнт.
Нарада працягвалася больш за тры гадзіны. Прэзідэнт уважліва выслухаў розныя меркаванні і ацэнкі наконт сітуацыі ў ВНУ. Ён не стаў прымаць радыкальныя рашэнні ў адносінах да рэктара БДУ. Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што ніколі не прымае рашэнняў з бухты-барахты, тым больш калі размова ідзе аб кадравых рашэннях. Ён расказаў, што і прыехаў ва ўніверсітэт, каб на свае вочы ўбачыць сітуацыю, разабрацца і тады прымаць рашэнне. Прэзідэнт заўважыў, што Беларускаму дзяржаўнаму ўніверсітэту надаецца больш увагі і даецца больш фінансавання, чым іншым ВНУ, а значыць, і попыт павінен быць адпаведны. Па словах беларускага лідара, з усёй сітуацыі і па выніках абмеркавання разумны чалавек зробіць з вывад. Андрэй Кароль захоўвае сваю пасаду, але кантроль будзе сур’ёзны, папярэдзіў Прэзідэнт.
«Я далёкі ад той думкі, што ўсе прытрымліваюцца той пазіцыі, у рэчышчы якой развівалася наша дыскусія. Але досвед мне дазваляе гэта адчуваць, што няма такога настрою ў гэтай аўдыторыі, што нам трэба рабіць тут нейкія рэвалюцыйныя кадравыя пераўтварэнні. Так, ёсць недахопы. Яны ў асноўным аб’ектыўныя, прыўнесеныя ў наша грамадства, у тым ліку і ў БДУ», — рэзюмаваў кіраўнік дзяржавы.
Аляксандр Лукашэнка мяркуе, што размова атрымалася карыснай для ўсіх. Ён папрасіў усіх зрабіць з яе адпаведныя вывады і нацэліцца на тое, каб даць вынік. Прэзідэнт настройвае ўсіх на працу.
Кіраўнік дзяржавы папярэдзіў, што прыезд у БДУ — толькі пачатак яго далейшай работы ў ВНУ. Ён даручыў Адміністрацыі Прэзідэнта на восень-зіму спланаваць працу ва ўнісверсітэтах. Рэктары, запрошаныя на нараду, убачылі, у якім якім кантэксце ў будучыні будзе размова ў іх у ВНУ. Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што Ігар Сергеенка мае рацыю, кажучы пра закасцянелась некаторых рэктараў. «Мужыкі, мы вас паварушым у бліжэйшы час вельмі моцна. Гэта недапушчальна. Адукацыю трэба весці на патрэбным узроўні і даваць нармальную адукацыю. Хтосьці там апусціўся і рукі апусціў — гэтага не будзе. У тым ліку і ў нашым Беларускім дзяржаўным універсітэце», — папярэдзіў ён.
Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што пры выбудоўванні работы ў ВНУ важна ўлічваць спецыфіку гэтых арганізацый і людзей, якія ў іх працуюць. Да асаблівых, вучоных людзей, па яго словах, не павінна быць залішніх патрабаванняў, нейкага ўшчамлення. «Я ж ваш калега — выкладчык, лектар. І вось я гляджу ў аўдыторыю, калі выступалі людзі. Хтосьці скрывіўся, хтосьці галавой махае, хтосьці не згодзен. Бачу, што нават у гэтай аўдыторыі не ўсё адназначна. Ну і не трэба. Не павінна быць адназначнасці гэтай», — сказаў ён. Па яго словах, павінны быць розныя пункты гледжання.
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што арыентуе на такі падыход і сілавыя ведамствы, бо нават апанентаў трэба ў першую чаргу паспрабаваць павярнуць да сябе.
Што датычыцца інтэлігенцыі, то Прэзідэнт таксама лічыць недапушчальным «вострыць» яе пад таго ці іншага палітычнага дзеяча: «Гэтага быць у нашым грамадстве не павінна. Ніякіх вуліц, ніякіх помнікаў, асабліва пры жыцці», — сказаў кіраўнік дзяржавы.
Пасля нарады, якая працягвалася больш за тры гадзіны, Прэзідэнт сустрэўся з журналістамі і адказаў на самыя злабадзённыя пытанні. Дарэчы, большасць журналістаў прэзідэнцкага Пула атрымлівала спецыяльнасць менавіта ў БДУ, таму лёс і будучыня альма-матар цікавіла іх не менш, чым вострыя тэмы.
«Я хачу сказаць, што гэта прыкладна такая размова павінна прайсці па ўсіх ВНУ. Мы павінны сустрэцца і паразмаўляць з кіраўнікамі ўсіх ВНУ, са студэнтамі. Данесці сваю пазіцыю. Прымуць яе, не прымуць, хтосьці адсядзіцца, прамаўчыць — гэта іх справа. Але гэта павінна прагучаць ад імя Прэзідэнта. Нават калі гэта не прэзідэнт. Наталля Іванаўна Качанава пайшла кудысьці, яна павінна пазіцыю Прэзідэнта данесці, а там няхай сядзяць і думаюць, каб непанадна было. Бо далёка не ўсё адназначна. Яно і не можа быць адназначна, гэта ж ВНУ, гэта ж вальнадумства. Вазьміце гісторыю, гэта заўсёды і ўсюды так было. Папраўкі трэба рабіць, але не дапускаць ніякіх варожых заскокаў. Краіну трэба захаваць, і мы павінны мабілізавацца», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка.
Журналісты папрасілі Прэзідэнта падзяліцца сваім бачаннем вынікаў праведзенага ў Ёханэсбургу саміту БРІКС. Як вядома, па выніках саміту колькасць членаў гэтай арганізацыі павялічыліся. Журналісты спыталі, ці не азначае гэта заканчэнне гегемоніі Захаду.
«Я думаю, што заходняя гегемонія пакуль не заканчваецца, але гэта моцны крок у гэтым напрамку. Там не толькі СМІ напружыліся і эксперты, там палітыкі самага высокага ўзроўню напружыліся. Ёсць пра што думаць і ёсць над чым задумацца. Гэта вельмі моцны крок да шматпалярнага свету», — адказаў Прэзідэнт. Ён нагадаў сваё выступленне на саміце ШАС, дзе адзначаў, што шмат хто з прагрэсіўнага чалавецтва павярнуўся ў бок ШАС і трэба не спазніцца, падцягнуць гэтыя сілы, каб зрабіць магутнай гэтую арганізацыю і стварыць цэнтр сілы. БРІКС зрабіў гэты крок, гэта першы крок. «А далей, глядзіш і разліковыя адзінкі, валюта з’явіцца. Яны ж больш за ўсё гэтага баяцца, асабліва амерыканцы, якія кіруюць. Яны разумеюць, што заўтра долар адбяруць у іх, груба кажучы, з’явіцца новая валюта і гегемонія скончыцца. На дурніцу жыць ужо не атрымаецца. Прыйдзецца не проста друкаваць гэтыя долары круглыя суткі, а іх трэба будзе зарабляць, як гэта які робім мы і ўвесь свет. Таму ў гэтым напрамку крокі зроблены», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка. Ён заўважыў, што як чалавек радыкальны чакае больш рашучых крокаў. Але ў той жа час, разумее, што з-за розных меркаванняў і падыходаў можа не атрымацца зрабіць радыкальныя крокі. «Але галоўнае, не спыніцца. Трэба рухацца ў гэтым напрамку», — упэўнены беларускі лідар. Ён адзначыў, што такія буйныя ігракі, як Кітай і Індыя, у гэтым напрамку рухаюцца. Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што многія раней баяліся гаварыць аб шматпалярнасці. І нагадаў, што больш за 20 гадоў таму, выступаючы ў Кітаі ён сказаў, што нам патрэбен шматпалярны свет. «Свет да гэтага рухаецца. І дзякуй Богу», — падкрэсліў беларускі лідар.
Журналісты пацікавіліся, як кіраўнік дзяржавы ацэньвае крокі нашых суседзяў па поўным закрыцці граніц і, каму, на яго думку, гэта можа нашкодзіць больш за ўсё. Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што Літву і Латвію ён не разумее. Паводле яго слоў, яны проста ў трэндзе бягуць наперадзе паравоза. Каб не патрапілі пад яго, перасцярог Прэзідэнт. «Хочуць яны закрыць — няхай зачыняюцца. Мы ж усё роўна ў Літву, Латвію не ездзім, праз іх таксама не працуем. Каму яны горш зробяць? Яны зробяць горш самім сабе і сваім людзям», — адзначыў ён. Прэзідэнт падкрэсліў, што за час дзеяння бязвізавага рэжыму Беларусь наведала каля 700 тысяч грамадзян суседніх краін. І ўсе яны бачаць, што Беларусь мірная краіна, і ніякіх прэтэнзій да Літвы, роўна як да Латвіі ці Польшчы не мае, што не патрэбна кіраўніцтвам гэтых краін. «Мы хочам жыць на сваёй зямлі, нам не трэба ні польскія землі, ні літоўскія, ні латышскія. Ну, у іх палітычны псіхоз напярэдадні выбараў, вось яны і будуць нагнятаць гэтую сітуацыю. Ну, зачыняць, няхай закрываюць, зробяць горш толькі для сябе», — упэўнены беларускі лідар. Пры гэтым ён адзначыў, што беларускі бок гатовы дапамагаць (калі трэба, і бясплатна) народам гэтых краін, якія цяпер знаходзяцца не ў лепшым фінансавым стане. «Там не дурні, там людзі моцныя, загартаваныя, як мы. Яны хутка знясуць гэтых кіраўнікоў», — адзначыў Аляксандр Лукашэнка. Ён нагадаў, што ўрад Латвіі нядаўна пайшоў у адстаўку. «Што ім дрэнна так было? Не. Таму яны самі сябе гробяць. Няхай закрываюць, калі ім трэба закрыцца — няхай закрываюць», — рэзюмаваў Прэзідэнт.
Сёння беларуская тэматыка — вядучая ў польскім парадку дня. У Прэзідэнта пацікавіліся, што ён думае на гэты конт. Аляксандр Лукашэнка адказаў: гэта азначае, што ў Польшчы Беларусь паважаюць і з ёй лічацца.
«Што яны сёння скажуць — што дарма сцяну пабудавалі? Кіраўніцтва Польшчы ім не скажа, што гэтая сцяна не перашкода для мігрантаў. Для мяне гэта таксама дзіўна. Ніводнага мігранта, які вырашыў прайсці ў Польшчу праз сцяну, сцяна не затрымала», — заўважыў Прэзідэнт
«Калі казаць пра мігрантаў. Не мы стварылі гэтую хвалю. Яны адмовіліся з намі супрацоўнічаць, цэнтры будаваць, фінансаваць і гэтак далей. І супраць нас увялі санкцыі. І я тады кажу: што вы, вар’яты? Вы ўвялі супраць мяне санкцыі, і я вас буду бараніць ад мігрантаў? Ну дык лавіце іх там. Меркель жа іх туды ў свой час паклікала. Яны гэта памятаюць. Мы абсалютна не вінаватыя ў тым, што гэтая хваля мігрантаў пайшла. Яна была б меншай праз Беларусь, калі б не было вайны ва Украіне. Яны і там хадзілі ў Еўропу, праз Украіну, за вялікія грошы, калі не было гэтай вайны. Цяпер засталося гэтае акно. Мы з іх хабару не бяром. Але мы ваяваць за Еўропу і рваць на сабе адзенне не будзем. У сувязі з той палітыкай, якую яны праводзяць», — сказаў Аляксандр Лукашэнка. Ён таксама адзначыў, што яго здзіўляе той факт, што ў Польшчы вынеслі на рэферэндум пытанне наконт сцяны на мяжы з Беларуссю. «І не вынеслі „будаваць ці не будаваць “, а „будзем зносіць ці не“. Слухайце, я лічыў, што там ва ўладзе разумныя людзі. Такое пытанне вынесці на рэферэндум — ну гэта ідыятызм поўны! Яны што, палякаў за ідыётаў лічаць? Адразу палякі „ацанілі“ гэты ўчынак», — сказаў Прэзідэнт.
Што да беларускай тэматыкі ў Польшчы, то паводле слоў кіраўніка дзяржавы, палякі павінны разумець — прычына толькі адна: ім патрэбны нейкі знешні вораг — Беларусь, Расія. Ён таксама заўважыў, што жыхары Польшчы часта параўноўваюць сваю краіну з Беларуссю, і гэтыя параўнанні не на карысць Польшчы. І насельніцтва пытаецца ў свайго кіраўніцтва, чаму ў іх не так.
«Яны ж параўноўваюць. Таму нас трэба апусціць. Яны на гэтым беларускім кані хочуць ускочыць у парламент і перамагчы. Не атрымаецца. Палякам мы ўсё тлумачым і растлумачым. У бліжэйшы час яшчэ павялічым гэтыя размовы на польскую тэму. Будзем ім гаварыць праўду. Ды і палякі бачаць самі», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Прадстаўнікі СМІ не маглі не абмеркаваць авіякатастрофу ў Цвярской вобласці і гібель Яўгена Прыгожына. Журналісты звярнулі ўвагі, што пасля гэтага многія сталі папракаць Прэзідэнта Беларусі ў тым, што ён «не гарантаваў бяспеку Прыгожыну».
«Калі прама адказваць на гэта пытанне: я і не павінен гарантаваць бяспеку Прыгожыну. Гэта па-першае. Па-другое, ніколі ў такім ключы размова і не ішла. А па-трэцяе, запомніце: па бяспецы мы двойчы падыходзілі да гэтага. Першы раз, калі я яму тэлефанаваў і ішлі перамовы, калі яны маршам ішлі на Маскву. Я яму кажу: «Жэня, ты разумееш, ты загубіш людзей і сам загінеш?» У запале гэты чалавек (толькі з фронту) : «Чорт з ім, загіну!» Я яму кажу: «Жэня, я зараз табе вышлю вяроўку і кавалак мыла.» — «Не, не, не. Я так не хачу. Я героем загіну». Вось першая размова ішла. Другі раз, калі ён прыязджаў да мяне з Дзімам Уткіным. Я катэгарычна іх абодвух папярэдзіў: «Хлопцы, глядзіце».
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што адказнасць за здарэнне з самалётам Яўгена Прыгожына цяпер многія спрабуюць павесіць на Прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна. Але, паводле слоў кіраўніка дзяржавы, яго расійскі калега тут абсалютна ні пры чым.
«Я не магу сказаць, хто гэта зрабіў. Я не стану адвакатам нават свайго старэйшага брата. Але я ведаю Пуціна. Гэта ашчадны, вельмі спакойны і нават марудлівы чалавек, калі прымае рашэнне па іншых, нават менш складаных пытаннях. Таму я не магу ўявіць, што гэта зрабіў Пуцін і што вось вінаваты Пуцін. Слухайце, занадта грубая, непрафесійная работа, калі ўжо на тое пайшло. Гэта не падобна да Пуціна. Але што б там ні здарылася, гэта зваляць на Пуціна», — сказаў ён. Кіраўнік дзяржавы заўважыў, што, калі здараецца «гадасць», што ў Беларусі, што ў Расіі вінаватымі робяць Прэзідэнтаў. Гэтак жа і ў гэты раз. «Гэта грубая, агідная, ненармальная работа. Я далёкі ад таго, каб думаць, што гэта зрабіў Пуцін, што камусьці ён даручыў, што ўлада гэта зрабіла», — заявіў Аляксандр Лукашэнка. Ён распавёў, што падтрымліваецца кантакт з сям’ёй Яўгена Прыгожына і яны перакананыя, што ён загінуў.
«Я нічога не абвяргаю. Я не ведаю. Я на месцы крушэння самалёта не быў. Адзінае, я пачынаю думаць: ракета збіла, выбух на борце... Вы ведаеце, што такое збіла ракета? Гэта ж толькі галоўнакамандуючы можа даць каманду нешта зрабіць. Далей дадуць каманду нейкаму канкрэтнаму падраздзяленню. А той дасць каманду разліку канкрэтнаму. Разумееце, колькі людзей задзейнічана? Які ідыёт гэта будзе рабіць? Хоць я і гэтага не адмаўляю: чорт яго ведае, можа, нейкія там вар’яты вырашылі гэта. Але не веру», — сказаў Прэзідэнт. Ён адзначыў, што дакладна вядома, што ў самалёт адарваўся хвост, значыць, хутчэй за ўсё, быў выбух на борце. «Хто гэта здзейсніў, я асабіста не ведаю. Але я сказаў, што я, ведаючы Пуціна, наколькі ён педантычны, асцярожны, акуратны, не веру, што ён будзе гэтым займацца. І потым. Для кіраўніка дзяржавы такога гэта вар’яцтва. Ён не вар’ят. Я далёкі ад таго, каб яго рабіць белым і пухнатым. У нас праца такая, „брыдкая“. Я не раблю яго белым і пухнатым, але ведаю, што ўсё будзе звалена на яго. Так яно і атрымліваецца. Захад пачаў гарлапаніць, падпяваць яму пачалі іншыя, што „вось, Пуцін, шкодны і злапамятны“. Як бы ні было, што б ні адбывалася, час пакажа. Пройдзе час, мы ўсё даведаемся. Гэта схаваць у сучасны час немагчыма. Але тое, што адбылося, агідна. Для мяне гэта непрымальна». Для сапраўднага кіраўніка дзяржавы гэта непрымальна яшчэ і з такога пункту гледжання: «Усе мы мужыкі, вайна ёсць вайна, але ў чым вінаватыя трое пілотаў, сцюардэса? Там жа палова людзей, якая ўвогуле да гэтага „маршу справядлівасці“ не мела дачынення. Таму я гэтага не разумею і не прымаю. Гэта недапушчальна», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Прэзідэнт таксама адзначыў, што ў замаху на Яўгена Прыгожына для расійскіх улад не было ніякага сэнсу: сітуацыя з ПВК «Вагнер» устаканілася, бакі прыйшлі да дамоўленасцей і ўзгаднілі далейшыя крокі.
Пракаментаваў Аляксандр Лукашэнка і меркаванні аб тым, што ён павінен быць лаць гарантыі бяспекі Яўгену Прыгожыну. Па яго словах, такіх размоў ніколі не было. Прэзідэнт адзначыў, што ў час перагавораў з Яўгенам Прыгожыным абмяркоўвалася два пытанні: спыненне крымінальных спраў адносна вагнераўцаў і іх вывад у Беларусь. «Гэта я прапанаваў. Кажу: „Калі вы чагосьці баіцеся, я буду размаўляць з Прэзідэнтам Пуціным, мы вас выведзем у Беларусь. Мы вам гарантуем у Беларусі поўную бяспеку“. І трэба аддаць належнае, Жэня Прыгожын ніколі не прасіў мяне асобна ўдзяліць увагу пытанням бяспекі», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы. Ён таксама прывёў яшчэ адзін прыклад. У час зімовага візіту Аляксандра Лукашэнкі ў Аб’яднаныя Арабскія Эміраты яму паступіла інфармацыя аб тым, што на Яўгена Прыгожына рыхтуецца замах. «На працягу дзвюх гадзін (я даручыў) знайшлі пасла Расіі ў Эміратах, выклікалі яго да мяне. Я перадаў яму шыфраграму ў Крэмль Пуціну і Бортнікаву аб замаху на Прыгожына», — падзяліўся інсайдамі беларускі лідар. Праз некаторы час Аляксандр Лукашэнка ўдакладніў у Яўгена Прыгожына, ці дайшла да яго гэтая інфармацыя. Заснавальнік ПВК «Вагнер» пацвердзіў, што Прэзідэнт Пуцін папярэдзіў яго пра замах, які рыхтуецца.
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што спакойна рэагуе на заўвагі аб тым, што ён нібыта не забяспечыў абяцаныя Яўгену Прыгожыну гарантыі бяспекі. «Трэба ж нешта пісаць. Каб мяне недзе ўкалоць і гэтак далей. Не больш за тое. Гэта ж недарэчна. Учора сказалі — палова тых, хто прачытаў адразу, пасмяялася. А астатняя палова праз дзень падумала: „Прычым тут Лукашэнка? Як ён мог у Афрыцы (а Прыгожын ляцеў з Афрыкі) забяспечыць яму бяспеку? А потым ён прызямліўся ў Маскве і паляцеў у Піцер. Як я мог яму гарантаваць гэтую бяспеку? Таму гэтыя пытанні не да мяне. Тым больш такой размовы ніколі не было — гарантаваць бяспеку на чужой тэрыторыі“, — сказаў кіраўнік дзяржавы. Ён так звярнуў увагу, што на сваёй тэрыторыі беларускі бок выканаў усе свае абяцанні, дадзеныя ўдзельнікам ПВК „Вагнер“ і нават больш за тое. І ўдзельнікі ПВК „Вагнер“, якія знаходзяцца ў Беларусі, ніякіх прэтэнзій не маюць.» Учора старшыня КДБ звязаўся з імі па маім даручэнні, і ад мяне перадалі ім толькі адзін мэсэдж: усё, пра што мы з Прыгожыным, дамаўляліся, мы выканаем. Таму «Вагнер» жывы, «Вагнер» жыў і будзе жыць на тэрыторыі Беларусі, як бы каму гэтага ні не хацелася. Мы яшчэ з Прыгожыным выбудавалі сістэму, як у нас будзе размяшчацца «Вагнер», — расказаў Прэзідэнт.
Журналісты звярнулі ўвагу, што зараз адна з хваляў фэйкаў — здымкі са спадарожніка, як у лагерах «Вагнера» ў Беларусі прыбіраюць палаткі, значыць, яны кудысьці збіраюцца. «Калі ўжо вельмі шчыра. Тут застаецца ядро. Хтосьці з’ехаў у водпуск, хтосьці наогул вырашыў жыць убаку. Але тэлефоны, адрасы, паролі, яўкі ў гэтым штабе, у гэтым ядры вядомыя. Цягам некалькіх дзён усе будуць тут, да 10 тысяч чалавек. Цяпер няма неабходнасці іх трымаць. Яны будуць сюды прыязджаць пэўнымі партыямі на падрыхтоўку. Але калі Расія захоча адсюль браць людзей на ратацыю — нікуды не дзенешся, павінна быць ратацыя», — сказаў Прэзідэнт. Ён таксама адзначыў, што вагнераўцы за ўсё плацяць беларусам.
«І пры тым, запомніце, жывуць яны ў палатках, і казарму мы рамантуем. Гэта было маё патрабаванне. Яны ў палатках не збіраліся жыць. Яны заўсёды жылі, жывуць і будуць жыць у зямлянках. Мы сказалі: „хлопцы, мы дапаможам выкапаць, калі хочаце, але навошта? Можна цывілізавана жыць“. І яны пагадзіліся». — расказаў Аляксандр Лукашэнка.
Прэзідэнт таксама адказаў на пытанне, ці не баяцца ўлады трымаць у краіне такіх падрыхтаваных у ваенным плане байцоў. «А навошта нам іншыя? Я не сяджу на парахавой бочцы. Шчыра вам гавару: няма такога настрою ні ў каго», — адказаў кіраўнік дзяржавы. Ён заўважыў, што беларускія вайскоўцы з задавальненнем пераймаюць вопыт у вагнераўцаў, асабліва ўнутраныя войскі і спецыяльныя падраздзяленні. Адпрэчвання ніякага няма, што, паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, яго здзівіла.
«Я баяўся (чытаў жа вашы і вашых калег пісанні): гэта арыштанты, гэта такія, гэта сякія. Слухайце, праз дарогу бабулю перавядуць, у краме рэшту не бяруць. Дзіўныя людзі. Жалезная дысцыпліна. Ваўкоў баяцца — у лес не хадзіць. Мы ж іх трымаем не дзеля задавальнення тут, а дзеля карысці. І сістэму ж выбудавалі так, каб усё было пад кантролем», — падкрэсліў ён.
Аляксандр Лукашэнка ўпэўнены, што ніякай небяспекі ад знаходжання вагнераўцаў у Беларусі няма. Паводле яго слоў, неабходна выстойваць з імі чалавечыя адносіны. «Як я аднойчы сказаў, калі спарадзілі такое падраздзяленне, то і стаўцеся да іх па-чалавечы, размаўляйце, тлумачце, удакладняйце, чаго ім бракуе на фронце — боепрыпасаў, ежы ці адзежы. Усе людзі. А тым больш трэба рабіць папраўку на тое, што яны ваююць, яны кожны дзень рызыкуюць сваім жыццём. Таму я пакуль не бачу гэтых праблем. І сістэму выбудавалі так, каб усё было пад кантролем», — сказаў ён.
Прэзідэнт развянчаў фэйк аб прылёце ў Беларусь расійскага ваенна-транспартнага борта пасля здарэння з самалётам Яўгена Прыгожына. Такі запыт, расказаў Прэзідэнт, сапраўды быў, але пакуль у Беларусь ніхто не прылятаў.
«Вагнераўцы (тое, што з Расіяй было ўзгоднена, дакладна) папрасілі ў нас пралёт на нашы аэрадромы, каб забраць для ратацыі байцоў, я думаю, у Афрыку, і нейкае абмундзіраванне, абсталяванне і гэтак далей. Калі ласка, сядайце, забірайце. Гэта мною было абяцана, гарантавана. Гэта першае. Другое — ніякіх самалётаў не было. Таму хлусня. Але запыт такі быў. Прыйшоў ён нам 21-га чысла», — адзначыў кіраўнік дзяржавы.
Адказваючы на пытанне, ці варта Захаду расцэньваць як сігнал вучэнні АДКБ, якія 1 верасня пачынаюцца ў Беларусі, Аляксандр Лукашэнка параіў Захаду не перажываць. «Я, шчыра кажучы, нават у дэталі не ўнікаў гэтых вучэнняў. Але ў цяперашняй сітуацыі, каб не нагнятаць абстаноўку і сітуацыю, — там няма такога баявога складніка. Там будуць невялікія падраздзяленні некаторых краін АДКБ, якія будуць адпрацоўваць у асноўным штабныя пытанні, тактыку і стратэгію на будучыню. Таму ўсе яны ведаюць, мы ж іх загадзя папярэдзілі», — сказаў Прэзідэнт. Але ён папярэдзіў, што на Захадзе адпаведную тэматыку будуць выкарыстоўваць і сцвярджаць, што Беларусь і Расія нешта задумалі і рыхтуюць наступленне на тую ж Польшчу. «Нічога падобнага. Ніякага наступлення. Мы адпрацоўваем звычайныя пытанні, якія былі даўно спланаваны. Таму і вам, і ім перажываць за гэта не трэба», — запэўніў беларускі лідар.
Валерыя СЦЯЦКО
Фота: БелТА
Старт сваёй справы — усяго за 37 рублёў.
Мураваных спраў майстар.
Жыллё і здароўе — найбольш хвалюючыя для людзей.
Рыбам давядзецца вырашаць сур’ёзныя сямейныя праблемы.
