Вы тут

Штучны інтэлект піша фантастыку


Цяперашні год багаты на сенсацыі аб дасягненнях штучнага інтэлекту, які працуе з дапамогай нейрасетак. Песімісты паўтараюць аб замяшчэнні камп’ютарамі шэрагу прафесій. 


У вобласці кнігавыдання першы адчувальны ўдар атрымалі мастакі-ілюстратары. Іх удачлівым канкурэнтам стала Midjourney — нейрасетка, якая ўмее ствараць карцінкі па апісанні і аб’ядноўваць некалькі малюнкаў. Пасля рэгістрацыі яна бясплатна выдае да дваццаці пяці малюнкаў. Абаненцкая плата — адзін долар ЗША, што непараўнальна танней для выдавецтва, чым трымаць мастака. Верагодна, маляванне ілюстрацый ўручную стане доляй рэдкіх прафесіяналаў высокага ўзроўню, калі будзе попыт на іх паслугі для дарагіх, калекцыйных выданняў. Тым больш, даступныя цалкам бясплатныя сэрвісы, якія забяспечваюць усіх жадаючых неабмежаванай колькасцю графікі. 

Распазнаванне і генерацыя тэксту доўгі час заставаліся за межамі магчымасцяў штучнага інтэлекту. Днямі ў сетцы з’явіўся відэазапіс лекцыі прафесара Юваля на тэму «Штучны інтэлект і будучыня чалавецтва». Вучоны заявіў: нейрасетка «узламала» аперацыйную сістэму людзей, навучыўшыся разумець і прайграваць тэксты. Ён мае на ўвазе, што камп’ютары атрымалі магчымасць ўздзейнічаць на масавую свядомасць, распаўсюджваючы ў Інтэрнэце тэкставы кантэнт пэўнай накіраванасці.

Гаворка ідзе пра нейрасетку ChatGPT. Па словах стваральнікаў, гэта — моўная мадэль, распрацаваная OpenAI. Яна прызначаная для адказу на тэкставыя запыты і генерацыі адказаў на натуральнай мове. Сетка з’яўляецца часткай больш шырокай вобласці штучнага інтэлекту, мэтай якой з’яўляецца навучыць кампутары разумець і інтэрпрэтаваць чалавечую мову. 

Першапачаткова настроеная на працу з англамоўным кантэнтам, сетка ChatGPT цяпер упэўнена працуе з рускамоўнымі карыстальнікамі. Жадаючыя могуць пагутарыць з чат-ботам і па-беларуску. Калі яго папракаюць у памылках, просіць прабачэння і абяцае не паўтараць іх у будучыні. У цэлым, чат-бот падтрымлівае цалкам асэнсаваны дыялог. Калі не ведаць, што маеш зносіны з камп’ютарам, падазрэнне выкліча залішне правільная пабудова фраз, адсутнасць граматычных памылак і высокая хуткасць з’яўлення тэксту. 

Зразумела, доступ да машыннага інтэлекту выклікала спакусу ствараць творы мастацтва і выдаваць іх за свае. Тым больш, сучасныя ўяўленні аб выдатным ў мастацтве досыць расплывістыя. У красавіку-маі бягучага года распаўсюдзілася інфармацыя аб выдаленні з сэрвісаў Spotify і Apple Music многіх тысяч песень, згенераваных камп’ютарамі.

Словы гэтых песень малазразумелыя, таму што часцяком з’яўляюцца досыць выпадковымі спалучэннямі фраз.

Садзіцеся вакол людзей,
Дзе б вы ні блукалі.
І прызнайце, што воды
Вакол вас выраслі,
І змірыціся з гэтым…

Гэта — пераклад на беларускую пачатка песні The Times They Are A-Changin’ сярэдзіны 1960-х гадоў, аўтар — Боб Дылан. За падобную «паэзію» спявак удастоены Нобелеўскай прэміі па літаратуры. Гэта значыць — за «мастацтва». Аналагічныя тэксты, поўныя невыразных, расплывістых вобразаў, нейрасеткі штампуюць у любой прамысловай колькасці, музыка таксама няхітрая.

Але што з прозай? Калі складана напісаць рэалістычны твор, які змяшчае складны сюжэт і які не прыходзіць у дысананс з рэчаіснасцю, то само сабой напрошваецца прапанова паэксперыментаваць з фантастыкай або містыкай, дзе межы дапушчальнага шырокія і размытыя.

Спрабуем самы даступны жанр, не прэтэндуючы на рэалістычнасць, а менавіта — казку. Для эксперыменту, натуральна, не ўсур’ёз. 

Маё пытанне чат-боту на рускамоўнай старонцы: як гучала б Казка пра Калабка, калі падзеі адбываліся б на Крайняй Поўначы?

Адказ AI:

Жил-был на крайнем Севере маленький колобок, он был круглым, как шарик и очень любил кататься по снегу. Но однажды он прокатился далеко от дома и встретился с голодным полярным медведем.

— Колобок, колобок, — крикнул медведь, — я тебя съем!

Но колобок был хитр и начал петь:

— Я колобок, я колобок, я круглый и веселый! Вокруг света я прокатился!

Медведь не устоял перед музыкой и начал танцевать. Колобок закатился под него и покатился дальше…

Так колобок и продолжал скакать по снегу, встречая новых животных. Но каждый раз он был смелым и находил выход из затруднительных ситуаций.

Наконец, один эскимос нашел колобка и приготовил из него вкусный пирог. Но колобку удалось выбраться из пирога и забежать в дом, где его ждали новые приключения.

Зразумела, што гэты тэкст я не прачытаю свайму чатырохгадоваму ўнуку, ён ужо досыць развіты, каб адчуць халтуру.

А як ідуць справы з творамі для дарослых?

Такія тэксты ўжо прапанаваны. Больш за тое, часам у інтэрнэце сустракаецца нешта настолькі загорнутае, што міжволі мяркуеш: ці аўтар ўжываў моцнадзейныя прэпараты, ці трапіўся прадукт машыннай творчасці, які выдаецца за чалавечы.

Амерыканскі фантаст Цім Бушэ не хавае, што выкарыстаў ChatGPT для генерацыі тэксту і ідэй, а таксама Midjourney для стварэння ілюстрацый. Пра свае поспехі ён паведаміў на асабістым сайце за год Бушу вырабіў, слова «напісаў» не падыходзіць, дзевяноста сем кароткіх апавяданняў ад 2000 да 5000 слоў у кожным, затрачваючы на зносіны з сеткамі ад шасці да васьмі гадзін на кожны опус. Прадаючы прадукцыю праз інтэрнэт, амерыканец зарабіў за год 2 тыс. долараў ЗША.

Амерыканцы любяць лічыць час і грошы, прыгаворваючы: time is money, але Бушу, мабыць, забыўся пра гэта. Няхітры падлік паказвае, што за гадзіну працы ён атрымаў менш за тры долары, што ніжэй мінімальнай пагадзіннай стаўкі ў ЗША за самую непрэстыжную, нізкааплатную працу, якая не забяспечвае годнае існаванне. 

Сапраўднай мастацкай фантастыкі, створанай кампутарнымі сеткамі, мабыць, пакуль яшчэ не існуе. 

Пагутарыўшы з ChatGPT, прыходзіш да высновы, што машынны інтэлект вельмі далёкі ад разумнасці ў чалавечым уяўленні. Электронны суразмоўца не выдумляе нічога новага. І калі навучыць нейрасеткі генераваць раман з усімі класічнымі элементамі сюжэту, яна рана ці позна справіцца з задачай. Але гэты тэкст будзе ўсяго толькі кампілятыўным, са шматлікімі запазычаннямі з дзясяткаў і сотняў твораў, апублікаваных у Інтэрнэце на дзясятках розных моў.

На жаль, сучасная фантастыка ўсё больш нагадвае прадукцыю штучнага інтэлекту. Пасля выбуховага развіцця дадзенага жанру ў СССР і ў краінах Захаду на фоне ўсплёску ракетабудавання і касманаўтыкі ў 1960-я гады, калі былі апрабаваныя і пераказаныя асноўныя сюжэты аб падарожжах да далёкіх зорак, наступіў застой. Адкрываючы новую кнігу, бачыш перапрацоўку чагосьці добра вядомага. Змяняюцца лакацыі, персанажы, але сюжэтныя хады і асноўныя фантастычныя дапушчэнні застаюцца ранейшымі, замусоленнымі да дзірак. 

Не складана прадказаць, што ўжо ў бліжэйшае дзесяцігоддзе фантастам прыйдзецца сур’ёзна канкураваць не толькі адзін з адным, але і штучным інтэлектам. Маюцца на ўвазе рамеснікі ад літаратуры. Прыдумаць нешта новае здольны толькі чалавек, пісьменнік з вялікай літары. 

Рэалістычная літаратура, як ні парадаксальна, цяпер значна разнастайней, чым фантастыка, таму што само жыццё падкідвае сюжэты і калізіі, якія выдумаць складана.

Анатоль МАЦВІЕНКА 

Прэв’ю: pexels.com

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».