Клеявы пісталет, шурупавёрт з насадкамі для свідравання і закручвання, кусачкі, абцугі, круглагубцы, свечка, запальнічка, стэплер са скабой, клеявыя стрыжні, секатар, харчовая плёнка... Як вы думаеце, прадстаўнікі якой прафесіі карыстаюцца такім наборам інструментаў? Не марнуйце час у пошуках адказу, таму што усё роўна «трапіце ў малако». Гэта звычайны набор інструментаў для... фларыстаў. Менавіта так: Рэспубліканскі конкурс ProfSkіlls Belarus 2023 даў адказы на многія пытанні і стаў сапраўдным гідам у свет сучасных прафесій. На два дні Футбольны манеж у сталіцы пераўтварыўся ў магутную прафарыентацыйную пляцоўку, якую наведалі тысячы школьнікаў.
— У 2014 годзе мы перафарматавалі нашы конкурсы прафесійнага майстэрства з улікам міжнароднага вопыту і найлепшых сусветных практык. Час паказаў, што конкурс прыносіць карысць па шэрагу напрамкаў. Самае галоўнае — у яго вельмі магутны прафарыентацыйны складнік, — падкрэслівае рэктар Рэспубліканскагага інстытута прафесійнай адукацыі Валерый Галубоўскі. — Конкурс пастаянна прырастае новымі кампетэнцыямі, і ў адным месцы ўсім ужо становіцца цесна. Таму ў гэтым годзе мы выкарысталі размеркаваны фармат: 42 кампетэнцыі прадстаўлены ў Футбольным манежы, а сем — на іншых пляцоўках. Так, напрыклад, спаборніцтвы ў кампетэнцыі «Інфармацыйныя кабельныя сеткі» праходзяць на базе Беларускай акадэміі сувязі, кампетэнцыя «Кузаўны рамонт» — у філіяле РІПА «Мінскі дзяржаўны аўтамеханічны каледж». На базе цэнтра кампетэнцый Гомельскага дзяржаўнага аўтамеханічнага каледжа, у якім мы нядаўна адкрылі новую лабараторыю, абсталяваную сучасным абсталяваннем, спаборнічаюць канкурсанты па кампетэнцыях «Такарныя работы» і «Фрэзерныя работы». А Слуцкі дзяржаўны каледж прымае кампетэнцыі «Кулінарнае мастацтва», «Рэстаранны сэрвіс» і «Хлебапячэнне».
«Можна любавацца, рукамі не чапаць. Адцягваць увагу ўдзельніка забаронена» — такія фразы на імправізаваных «шыльдах » сустракалі гасцей на конкурснай пляцоўцы, дзе стваралі сапраўдную прыгажосць фларысты. У 2018 годзе гэта кампетэнцыя была на трэцім рэспубліканскім чэмпіянаце прафесійнага майстэрства дэбютантам. І тады канкурсантаў, а гэта могуць быць толькі маладыя людзі ва ўзросце да 22 гадоў, збіралі літаральна па «крупінках» па ўсёй краіне. Прафесійная фларыстыка была даволі маладой сферай. У дзяржаўных установах адукацыі фларыстаў не рыхтавалі. Гэтым займаліся пераважна прыватныя школы і курсы або практыкавалася індывідуальнае навучанне. Але, нарэшце, у бягучым годзе ў Мінскім дзяржаўным каледжы рамесніцтва і дызайну імя М. Кедышкі распачнецца падрыхтоўка фларыстаў. Набіраць на гэты кірунак будуць як на ўзровень прафесійна-тэхнічнай, так і сярэдняй спецыяльнай адукацыі. Асноўныя арганізацыі — заказчыкі кадраў — Мінскі парнікова-цяплічны камбінат, Галоўнае гаспадарчае ўпраўленне Кіраўніцтва спраў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь і «Ружа.Бел».
— Нацыянальны чэмпіянат для нас — гэта яшчэ і магчымасць папулярызаваць фларыстыку сярод моладзі, — падкрэслівае галоўны эксперт у кампетэнцыі, кіраўнік Мінскай школы фларыстыкі Раман Федаровіч. — На гэту прафесію зараз вялікі попыт, паўсюдна патрабуюцца кампетэнтныя спецыялісты. Фларыст — гэта гісторыя не толькі пра звычайны букет у прыгожай упакоўцы, які мы бачым у краме. Сёння запатрабаванае дэкаратыўнае кветкавае афармленне розных памяшканняў, сацыяльных і культурных мерапрыемстваў, прэзентацый, вяселляў, фармальных і нефармальных сустрэч.
Але хоць фларыстыка і лічыцца творчасцю, гэта яшчэ цяжкая фізічная праца: кветкі захоўваюцца ў халадзільніку, а гэта пастаянны холад, плюс тэхніку трэба мыць, могуць быць праблемы з запясцямі і скурай... Дзяўчаты не пырхаюць як матылькі вакол кветак, як можна падумаць, а цягаюць іх на сабе. Фларыстыка — гэта рамяство, якое патрабуе ведання раслін, батанічных і небатанічных матэрыялаў і аксесуараў, прынцыпаў і элементаў дызайну кампазіцыі, мастацкіх ведаў, колеразнаўства. Аднаго толькі валодання тэхнікай складання букета фларысту недастаткова. Для спецыяліста вельмі важныя навыкі работы з кліентам, якому ён можа даць экспертную параду, таксама важнае ўменне працаваць у вялікай камандзе на маштабных праектах. Каб стаць эксклюзіўным майстрам, трэба мець густ, уласныя ідэі, увесь час удасканальвацца, у кожную сваю работу ўкладваць не толькі прафесійныя навыкі, але і сэрца і душу.
Падчас конкурсу было прадугледжана шэсць заданняў. Згодна з умовамі спаборніцтваў, усім канкурсантам былі прапанаваныя аднолькавыя расліны, інструменты, расходныя матэрыялы, спецыяльныя каркасы і прыстасаванні. Толькі вынікі атрымаліся ва ўсіх розныя. На конкурсе можна было пабачыць сапраўдныя аўтарскія работы.
— Было б занадта проста, калі б мы далі заданне канкурсантам проста зрабіць вясельны букет, — усміхаецца Раман Федаровіч. — Ім трэба стварыць аксесуар у выглядзе букета-кроплі на порт-ручцы з абавязковым выкарыстаннем гірлянднай тэхнікі. Такі букет выглядае цікава і незвычайна. Таксама канкурсанты працуюць над крэатыўным букетам, кампазіцыяй з інтэграцыяй гаршковых раслін і гэтак далей.Цікавімся, чаму сярод канкурсантаў толькі дзяўчаты.
— У нашай краіне так склалася, што ва ўяўленні многіх фларыст — жаночая прафесія. Хоць у Еўропе і Азіі мужчыны дамінуюць у гэтай прафесіі, — канстатуе Раман Федаровіч. — У міжнародных конкурсах таксама пераважаюць менавіта прадстаўнікі моцнай паловы чалавецтва. У нашай школе сярод навучэнцаў на дзесяць дзяўчат прыпадае толькі адзін хлопец. Заўважу, што мужчыны ў нашай прафесіі цэняцца вельмі высока. Яны яшчэ не паспяваюць завяршыць навучанне, як іх запрашаюць на працу. Таму, калі хтосьці з хлопцаў сумняваецца ў сваім выбары ці саромеецца яго, не сумнявайцеся — смела прыходзьце ў фларыстычны дызайн.
Яшчэ адна кампетэнцыя, якая спачатку з’явілася на рэспубліканскім чэмпіянаце рабочых прафесій, а толькі потым у навучальных установах краіны — «Сухое будаўніцтва».
— Яна прысутнічае на конкурсе з 2014 года. І паралельна з правядзеннем конкурсаў адбывалася «легітымізацыя» прафесіі мантажнік каркасна-абшыўных канструкцый. Такія работы на будаўнічых аб’ектах раней выконвалі цесляры, тынкоўшчыкі, сантэхнікі, а спецыялізацыі не было, — тлумачыць галоўны эксперт у кампетэнцыі «Сухое будаўніцтва, тынковачныя работы» Аляксандр Іўчанка. — Удзел у конкурсе, вялікая колькасць зваротаў аб неабходнасці ўвядзення гэтай прафесіі прынеслі свой плён. І ў 2018 годзе ў першых трох навучальных установах краіны з’явілася новая спецыяльнасць. У бягучым навучальным годзе такіх устаноў ужо шэсць. Мы — яскравы прыклад супрацоўніцтва бізнесу (як заказчыкаў кадраў) і сістэмы адукацыі. Чэмпіянат спрыяў папулярызацыі новай прафесіі.
Між іншым, сухое будаўніцтва не стаіць на месцы. Пашыраецца рэнавацыя жылля. Можна прыгадаць фільм «Дзяўчаты», у якім галоўная гераіня пералічвае, колькі страў можна прыгатаваць са звычайнай бульбы. Дык вось і мы можам расказваць бясконца пра ўсе нашы нюансы. Большая частка сучасных унутраных работ выконваецца з выкарыстаннем гіпсакардонных сістэм, якія маюць на ўвазе стварэнне металічных каркасаў (яны могуць быць вельмі складаныя, з адтулінамі для дзвярэй і вокнаў) і ўстаноўку гіпсакардону. Гіпсакардон можа быць самых розных відаў: устойлівы да вільгаці, вогнетрывалы, ударатрывалы, устойлівы да вільгаці і да высокіх тэмператур адначасова, гукаілязацыйны, рэнтгенаахоўны і гэтак далей. Усё залежыць ад мэт памяшканняў, у якіх гэты матэрыял выкарыстоўваецца.
У нашых канкурсантаў было чатыры заданні. Першы модуль — тэарэтычны — навінка гэтага чэмпіянату. Хлопцам трэба было адказаць на 50 пытанняў у выглядзе тэста па сухім будаўніцтве і тынковачных работах. Другі модуль — зборка канструкцыі з выкарыстаннем ліставых матэрыялаў і металічных профіляў. Трэці — тынковачныя работы з дапамогай арміравальных стужак. І апошні модуль — устаноўка дэкаратыўных элементаў (гіпсавых молдынгаў).
Сапраўдны найвышэйшы пілатаж у сваёй прафесіі трэба было праявіць канкурсантам у кампетэнцыі «Цагляная кладка».
— Конкурснае заданне ўяўляе сабой канструкцыю з керамічнай двухколернай цэглы з графічнай канфігурацыяй акружнасцяў, — тлумачыць галоўны эксперт Уладзімір Дудараў. —. Модуль складаецца з трох акружнасцяў, у цэнтры знаходзіцца арнамент у выглядзе валошкі. Акружнасці — гэта найскладанейшы элемент дэкаратыўнай кладкі. Прычым адзін з кругоў выкладаецца парэбрыкам, гэта значыць, што цэгла выкладаецца пад вуглом да паверхні сцяны. Каб выканаць конкурснае заданне, трэба было спачатку ўсё расчарціць, а для гэтага патрабуецца веданне чарчэння і начартальнай геаметрыі, трэба валодаць фігурнай рэзкай на станку, тэхналогіямі выканання элементаў дэкаратыўнай кладкі, якая ўключае геаметрычныя формы, лічбавыя знакі і надпісы з літар. Канкурсанты выконваюць складаныя элементы ўжо шостага разраду, хоць на выхадзе з установы адукацыі звычайна прысвойваецца трэці ці чацвёрты разрад. Мы будзем потым правяраць усе градусы электронным прыборам, бо ўсе элементы павінны выконвацца з дакладнасцю аж да міліметра. Поўны час выканання задання —13 гадзін
Усе, у каго ёсць аўтамабіль, ведаюць, што знайсці «свайго» аўтамеханіка не менш важна і складана, чым знайсці «свайго» стаматолага або цырульніка. Невыпакова побач з конкурснай пляцоўкай кампетэнцыі «Аўтамабільныя тэхналогіі» ўвесь час было шматлюдна. Усім цікава, ці «рэанімуюць» аўтамабіль канкурсанты?
— Калі аўтаслесар выконвае выключна механічную работу, рамонт механічнай часткі аўтамабіля, то аўтамеханік — яшчэ і кантрольна-дыягнастычную, ён ведае і электрыку. Аўтамеханік — гэта рабочы з сярэдняй спецыяльнай адукацыяй, — тлумачыць галоўны эксперт у гэтай кампетэнцыі Алег Царук. — Хлопцы, якія ўдзельнічаюць у конкурсе, павінны ўмець устанавіць няспраўнасці ў электрычнай частцы аўтамабіля (няспраўнасці ўнесены ў сістэму пуску і ў сістэму кіравання рухавіка). Два модулі прысвечаны электраабсталяванню аўтамабіля: на адным няспраўнасці ўнесены ў сістэмы асвятлення (унутранага і вонкавага), а таксама ў сістэму гукавой і светлавой сігналізацыі. На другім аўтамабілі няспраўнасці закладзены ў сістэме камфорту, шклопад’ёмнікаў і цэнтральнага замка. Асобны модуль — электрамабіль, які не запускаецца, трэба знайсці няспраўнасці і ўстараніць. Яшчэ два модулі прысвечаны механічнай частцы: гэта разборка і зборка рухавіка і яго дэфектоўка з запаўненнем пратаколаў вымярэнняў. На выкананне кожнага модуля даецца 90 хвілін. Галоўным партнёрам выступіла прадпрыемства «БелДЖЫ», якое прадставіла нам свае аўтамабілі.
У рамках V Рэспубліканскага конкурсу былі таксама арганізаваны конкурсныя мерапрыемствы для асоб з абмежаванымі магчымасцямі здароўя па сямі кампетэнцыях Іnclusіon Skіlls: «Тэхналогія моды», «Вэб-дызайн і распрацоўка», «Графічны дызайн», «Сістэмнае адміністраванне», «Малярныя і дэкаратыўныя работы», «Агароднінавод», «Рабочы зялёнага будаўніцтва». Беларускай сістэмай адукацыі ўзяты курс на інклюзію, і кола прафесій для гэтай катэгорыі навучэнцаў працягвае пашырацца. Для хлопцаў і дзяўчат, якія ўдзельнічалі ў конкурсе, гэта быў бясцэнны досвед і магчымасць даказаць, што яны ні ў чым не саступаюць сваім равеснікам «без асаблівасцяў».
Надзея НІКАЛАЕВА
Фота Лізаветы ГОЛАД
Інтэрв'ю з алімпійскім чэмпіёнам па фехтаванні.
Прафесійна, аператыўна, па-добраму.
