Беларусь у найбліжэйшыя гады запусціць некалькі сваіх спадарожнікаў, якія дазволяць вырашаць самыя розныя задачы: ад маніторынгу сітуацыі вакол атамнай станцыі да ранняга выяўлення захворванняў лесу. Ужо сёння ўласныя спадарожнікі прыносяць практычную карысць, у прыватнасці, дазваляюць выявіць анамальнае павышэнне тэмпературы і загаранне, дзякуючы чаму адпаведныя службы імгненна рэагуюць і прымаюць меры. Таму вялікіх лясных пажараў на тэрыторыі нашай краіны ў апошнія пяць гадоў не назіралася.
Напярэдадні Сусветнага дня авіяцыі і касманаўтыкі, які адзначаецца заўтра, эксперты расказалі, як беларускія навукоўцы ўдзельнічаюць у касмічных даследаваннях і калі беларускі касманаўт адправіцца на МКС.
Акадэмік-сакратар аддзялення фізікі, матэматыкі і інфарматыкі НАН Беларусі Аляксандр Шумілін нагадаў, што наша краіна заўсёды актыўна ўдзельнічала ў касмічных даследаваннях. У 2012 годзе Беларусь стала касмічнай дзяржавай, запусціўшы свой касмічны апарат, якім кіруе і сёння. Для гэтага было рэалізавана шэсць праграм Саюзнай дзяржавы. Сумесна з расійскімі вучонымі іх рэалізавана ўжо сем і прыняты яшчэ дзве. Таксама разам з кітайскімі калегамі беларусы запусцілі свой спадарожнік сувязі, а ў 2018 годзе быў запушчаны трэці спадарожнік, ён спраектаваны і выраблены студэнтамі.
Зараз беларусы сумесна з расійскімі вучонымі працуюць над праектаваннем і вырабам новых спадарожнікаў. Адзін з іх з раздзяленнем 0,5 метра будзе запушчаны ў найбліжэйшай перспектыве. Другі — са звышвысокім раздзяленнем 0,35 метра — цягам 5-6 гадоў. Адметна, што такіх тэхналогій, па словах Аляксандра Шуміліна, у свеце пакуль няма. Сёлета ці ў наступным годзе плануецца запусціць і другі студэнцкі спадарожнік.
Акрамя таго, у Акадэміі навук прыступаюць да распрацоўкі тэхналогій запуску мікраспадарожнікаў.
— Гэта спадарожнікі на невысокай арбіце для адпрацоўкі розных тэхналогій і маніторынгу, у тым ліку стану вакол атамнай станцыі — запатрабаваная тэхналогія для вырашэння эканамічных задач, — адзначыў Аляксандр Шумілін.
Па ініцыятыве Прэзідэнта будзе асвойвацца і новы кірунак у галіне касмічных даследаванняў — пілатаваныя касмічныя палёты. У іх возьме ўдзел першая беларуская жанчына-касманаўт.
— Бываюць розныя спецыяльнасці: касманаўт-урач, касманаўт-выпрабавальнік, а ў нас будзе беларускі касманаўт-даследчык. Падрыхтавана праграма навуковых даследаванняў. Усе асноўныя працэдуры выкананы, дзве жанчыны адабраны, — расказаў Аляксандр Шумілін.
Як дадаў начальнік упраўлення аэракасмічнай дзейнасці апарату НАН Беларусі, намеснік кіраўніка Агенцтва па касмічных даследаваннях НАН Пётр Віцязь, кандыдаты прайшлі адбор. Выбрана, хто — асноўны, хто — дадатковы. Цяпер задача — вывучыць распрацаваную ў Акадэміі навук навуковую праграму. Як толькі тэрміны будуць узгоднены з «Раскосмасам», яны паедуць на падрыхтоўку непасрэдна да палёту.
Аляксандр Шумілін таксама расказаў, чым беларускі касманаўт будзе займацца на арбіце:
— Несумненна, будзе праводзіць выпрабаванні і даследаванні нашай апаратуры «Сава», якая распрацавана ў сістэме Мінадукацыі. Адпраўляючы свайго касманаўта, мы імкнёмся, каб ён выкарыстоўваў абсталяванне, спраектаванае і вырабленае ў Беларусі, для назірання за Зямлёй з космасу.
Паводле яго слоў, актуальныя таксама даследаванні верхніх пластоў атмасферы, лясоў.
— У Беларусі больш за 40 працэнтаў тэрыторыі пакрыта лясамі. Унізе не заўсёды можна распазнаць, калі пачынаецца іх захворванне. Тэхналогіі даюць магчымасць убачыць з космасу магчымыя захворванні і, адпаведна, прыняць своечасовыя рашэнні, — адзначыў Аляксандр Шумілін.
Мае наша краіна поспехі ў стварэнні новых кампазіцыйных матэрыялаў і сістэм аховы для мікраэлектронікі.
— Наш беларускі спадарожнік лятае ўжо больш за 10 гадоў. Стандартныя тэрміны эксплуатацыі для космасу — 5 гадоў. Іх мы пераўзышлі ў два разы. Такім чынам, спраектаванае і вырабленае ў Беларусі абсталяванне ўжо паказала сваю надзейнасць. Дарэчы, адна з рэалізаваных саюзных праграм была прысвечана павышэнню надзейнасці і жывучасці касмічнага апарата. Космас — гэта жорсткія рызыкі. Перапады тэмператур на паверхні касмічнага апарата могуць даходзіць да 200 градусаў, далёка не ўсе прыборы могуць вытрымліваць такія змяненні. Важная і магнітная абароненасць. Нас добра абараняе ад выпраменьвання магнітнае поле Зямлі, у космасе гэтага няма, таму патрэбна пакрыццё, якое забяспечвае ахову. Калі б мы запусцілі спадарожнік, а праз год ён выйшаў са строю з-за выпраменьвання, былі б вялікія эканамічныя страты. Усё абсталяванне трэба скампанаваць, абараніць і забяспечыць сумесную работу. Бо гэта вялікая колькасць мікрасхем, электронікі, сістэм сілкавання. Лічу, што мы можам ганарыцца нашымі распрацоўкамі. Быць даследчыкамі касмічнай прасторы — гэта гуляць у вышэйшай лізе, — рэзюмаваў Аляксандр Шумілін.
Алена КРАВЕЦ
Фота БелТА
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
