Па даных Рэспубліканскай службы занятасці, па стане на 1 лютага на ўліку ў якасці беспрацоўных знаходзілася 5,8 тыс. чалавек. На гэты ж перыяд часу наймальнікамі заяўлены звесткі аб наяўнасці 98,9 тыс. вакансій. Здавалася б, спрыяльная сітуацыя для тых, хто шукае працу. Але ці так гэта на самай справе?
Далёка не ўсе ідуць рэгістравацца ў якасці беспрацоўнага. Пачаўшы атрымліваць пэўную фінансавую дапамогу, чалавек атрымлівае і пэўныя абавязкі. Між тым адной з пераваг рэгістрацыі з'яўляецца магчымасць перанавучання па запатрабаванай на рынку працы спецыяльнасці.
Але далёка не ўсе рэгіструюцца ў якасці беспрацоўных, што не перашкаджае ім шукаць работу ў тым ліку праз дзяржаўную службу занятасці.
«Цяпер многія наймальнікі прымаюць на працу людзей па дагаворы на месяц-два. Ім вельмі зручна: ёсць заказы — узяў людзей, няма — выставіў. Такі работнік абыходзіцца танней, чым штатны. І вось да якой катэгорыі аднесці чалавека, які вымушаны перабівацца такімі заробкамі?» — здзіўляецца знаёмы мінчанін Іван. Ён і сам так паўгода працаваў, пакуль не знайшоў пастаянную работу.
Эксперты паўтараюць у адзін голас, што з-за «дэмаграфічнай ямы» 90-х гадоў маладых саіскальнікаў будзе ўсё менш. Маўляў, трэба звярнуць увагу на тых, каму 45—50 гадоў. Па цяперашніх часах жанчынам гэтага ўзросту 13—8 гадоў да пенсіі, мужчынам — 18—13, але эксперты аднеслі іх да такой групы, з якой само жыццё прымушае працаваць.
«Дырэктар фірмы, у якой я працавала, вырашыў «амаладзіць» кадры. За паўгода, па меры заканчэння кантрактаў, ён развітаўся з усім нашым аддзелам, — кажа 52-гадовая Ірына. — Я сыходзіла апошняй. Праз два месяцы ён патэлефанаваў мне і папрасіў «крыху пашэфстваваць над моладдзю». Адказала, што без праблем — па дагаворы падраду і з узнагародай у памеры майго ранейшага акладу. Ён вельмі абурыўся: маўляў, не так уяўляў сабе маё пакаленне. І гэта кажа чалавек, маладзейшы за мяне ўсяго на чатыры гады! Гэта значыць, ён яшчэ малады, я ўжо нейкае «старажытнае» пакаленне.
Пошук працы ў маім узросце — гэта чарада выпрабаванняў. Калі і запросяць на сумоўе, то размаўляе з табой маладая эйчар, якая нічога не можа сказаць пра змест работы, затое ў яе пад рукой пералік усім даўно вядомых і нібыта «разумных» пытанняў з інтэрнэту. Пасля такога вось сумоўя сама знайшла кіраўніка аддзела, у якім хацела працаваць. Паглядзеў рэзюмэ, пагутарылі і ён загадаў афармляць мяне на работу. Цяперашняму непасрэднаму начальніку 35 гадоў, калегам у аддзеле — ад 26 да 57 гадоў. Дзесяць месяцаў я шукала працу, узнагарода — выдатны калектыў, большы даход, бездакорна выбудаваныя ўсе працоўныя працэсы».
Даныя аб узросце зарэгістраваных беспрацоўных у нашай краіне па стане на 31 снежня 2022 года:
Крыніца: gsz.gov.by
Камітэт па працы і занятасці Мінска склаў пералік найбольш і найменш запатрабаваных прафесій і асабліва рэкамендаваў прыгледзецца да іх моладзі. Сярод самых дэфіцытных рабочых прафесій: вадзіцель аўтамабіля, муляр, кантралёр-касір, маляр, мантажнік санітарна-тэхнічных сістэм, наладчык станкоў і абсталявання, абліцоўшчык-плітачнік, афіцыянт, кухар, прадавец, слесар механазборачных работ, слесар-рамонтнік, слесар-тэхнік, токар, фрэзероўшчык, тынкоўшчык, электрагазазваршчык, электраманцёр.
Сярэдні ўзровень запатрабаванасці на рынку працы ў барменаў, бетоншчыкаў, вадзіцеляў пагрузчыкаў, кандытараў, страхароў, ліфцёраў, машыністаў кранаў, экскаватаршчыкаў, мантажнікаў будаўнічых канструкцый, аператараў сувязі, аператараў станкоў з праграмным кіраваннем, цырульнікаў, пекараў, цесляроў, слесараў-электрыкаў.
Менш за ўсё патрэбныя рабочыя наступных прафесій: бляхар, каваль, кузаўшчык, наборшчык, абутнік, друкар, кравец, садоўнік, шкляр, тэлефаніст, ткач, фатограф.
А якія перспектывы на рынку працы ў дыпламаваных спецыялістаў? Добрыя магчымасці ў банкаўскіх служачых, бібліятэкараў, бухгалтараў, выхавальнікаў, урачоў, інжынераў, інжынераў-праграмістаў, медыцынскіх сясцёр, менеджараў, педагогаў дадатковай адукацыі, перакладчыкаў, правізараў, рэнтгенлабарантаў, трэнераў, настаўнікаў, фармацэўтаў, фельчараў, эканамістаў, юрысконсультаў.
Сярэдні ўзровень запатрабаванасці ў наступных спецыялістаў: страхавы агент, акушэрка, артыст, архітэктар, ветэрынарны ўрач, дызайнер, зубны тэхнік, інспектар па кадрах, інструктар па ЛФК, маркетолаг, майстар вытворчага навучання, механік, педагог, сацыяльны педагог, педагог-псіхолаг, сакратар, сістэмны аналітык.
Складанасці з працаўладкаваннем прадказваюць спецыялісты агентам па турызме, аўдытарам, лагістыкам, рэдактарам, сацыёлагам, тэхнікам, улікоўшчыкам, фотакарэспандэнтам, мастакам, эколагам, экскурсаводам.
Крыніца: gsz.gov.by
Па даных Белстата, сярэдняя налічаная заработная плата ў краіне па стане на снежань 2022 года склала 1915,6 руб., аднак лепш арыентавацца па лістападаўскай —1648,2 руб. Снежаньская зарплата заўсёды вышэйшая, таму што многія арганізацыі ў апошні месяц выплачваюць гадавыя прэміі і іншыя бонусы.
Узровень заробкаў, указаных у вакансіях рэспубліканскай службы занятасці, часцей за ўсё складае 800—900 рублёў. Тое, што самыя высокія заробкі плацяць выключна ў Мінску, — міф. А праўда ў тым, што чым вышэйшы заробак, тым больш патрабаванняў да саіскальніка.
Старэйшае пакаленне ўспамінае, што выбар прафесіі асацыяваўся з марай, пакліканнем. Зараз аб такіх высокіх матэрыях успамінаюць усё радзей. Больш разважаюць аб прозе жыцця: наколькі запатрабаваная прафесія, як яна аплачваецца. Ёсць пра што задумацца: атрымаць за 1 год 10 месяцаў запатрабаваную прафесію фармацэўта ці пяць гадоў вучыцца на эколага з неакрэсленымі перспектывамі працаўладкавання.
Трэба быць гатовым да таго, што адной прафесіі на ўсё жыццё не хопіць. «Паўтара года таму я хадзіў на працу ў дыхтоўным касцюме, сярэдні заробак быў 3500 рублёў, а часам і да 5000 даходзіў, — успамінае 29-гадовы Віталь. — Калі звальняўся, мой заробак быў 800 рублёў — санкцыі зрабілі сваю справу. За два месяцы зразумеў, што дыплом можна адкласці ўбок і шукаць нешта сярод рабочых прафесій. Зацікавіла дрэваапрацоўка, знайшоў вакансіі з навучаннем на вытворчасці. Працай задаволены, калектыў добры, у маёй змене амаль усе хлопцы з вышэйшай адукацыяй. Усе мы знялі белыя каўнерыкі і надзелі працоўныя камбінезоны, у якіх зарабляем 2000—2300 рублёў. Але сярод маіх знаёмых знайшліся і тыя, каму не хочацца мець зносіны з рабацягамі, затое яны ныюць, як усё дрэнна, і сядзяць у офісах за 600—800 рублёў. А я думаю, што, пакуль малады і няма праблем са здароўем, можна папрацаваць на вытворчасці. Гэта вельмі карысны досвед».
Жыццё паскараецца. Калі ў ранейшыя часы трэба было паўгода вучыцца нейкай нескладанай прафесіі, то зараз хапае тыднёвай стажыроўкі. Ва ўсякім разе, пакуль чалавек малады, у яго шмат магчымасцяў на рынку працы.
Склад беспрацоўных па ўзроўні адукацыі па краіне па стане на 31 снежня 2022 года:
- Агульная базавая адукацыя: 490 чал. — 10,65 %
- Агульная сярэдняя адукацыя: 1130 чал. — 24,56 %
- Прафесійна-тэхнічная адукацыя: 1618 чал. — 35,17 %
- Сярэдняя спецыяльная адукацыя: 584 чал. — 12,69 %
- Вышэйшая адукацыя: 772 чал. — 16,78 %
- Пасляўніверсітэцкая адукацыя: 7 чал. — 0,15 %
Крыніца: gsz.gov.by
Маргарыта ДРАЗДОВА
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
