Вось і зіма падступіла з марозам ды снегам. У такое надвор'е пажылым вяскоўцам асабліва складана. Спраў толькі прыбаўляецца. Трэба і дровы прынесці, і печку напаліць. А калі снегу намяце, дык яшчэ і дарожкі расчысціць, каб з хаты можна было выйсці. З гадамі гэтыя клопаты становяцца ўсё больш непад'ёмнымі. Вядома, адзінокія людзі не кінуты, усе яны знаходзяцца ў зоне абслугоўвання сацыяльных цэнтраў. Але апошнім часам многія вяскоўцы ўпэўніліся, што зімаваць лепш у камфортных умовах.
Больш чым пяць гадоў таму на Гродзеншчыне пачалі з'яўляцца дамы для сумеснага пражывання. Такі вопыт тут асвойваўся ў ліку першых у краіне. Час паказаў, што такая сацыяльная структура вельмі добра прымаецца адзінокімі бабулямі і дзядулямі.
— Дамы сумеснага самастойнага пражывання і аддзяленні з кругласутачным знаходжаннем станоўча сябе зарэкамендавалі і з'яўляюцца альтэрнатывай стацыянарнаму абслугоўванню, — зазначае старшыня абласнога камітэта па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Вольга Сядзельнік. — Усяго ў вобласці такіх дамоў больш чым 30, у іх пражываюць амаль 480 чалавек. Тут створаны добрыя ўмовы для пажылых людзей і інвалідаў. Многія застаюцца не толькі на зімоўку, але і на больш працяглы тэрмін. Умовы набліжаны да хатніх, людзі жывуць у бяспецы, пад наглядам сацыяльнага работніка. Будынкі абсталяваны па ўсіх супрацьпажарных нормах і правілах. Пры гэтым такая форма менш стратная як для дзяржаўнага бюджэту, так і для самога чалавека, калі параўнаць з пражываннем, напрыклад, у доме-інтэрнаце.
Дом сумеснага пражывання, ці, як дакладна ён называецца, «Філіял Цэнтра сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва з пакоямі сумеснага пражывання» ў аграгарадку Брольнікі Навагрудскага раёна пачаў дзейнічаць адным з першых у вобласці. Пад яго пераабсталявалі двухпавярховую базавую школу. Дом разлічаны на адзінокіх пажылых людзей, інвалідаў і тых, хто аказаўся ў складаных жыццёвых умовах. Напачатку было адкрыта дзесяць месцаў, пераважна для тых, хто пражывае адзін. Паступова колькасць ахвотных далучыцца да камфортнага пражывання павялічылася.
— Справа ў тым, што не ўсе ведалі аб такой магчымасці. Мы многа інфармуем, ездзім на вясковыя сходы, расказваем аб такіх дамах сумеснага пражывання. У гэтым напрамку працуюць і наглядальныя камісіі, якія сочаць за станам адзінокіх: наколькі яны дужыя, ці ёсць каму дапамагчы, ці зможа чалавек у адзіночку перазімаваць? Калі бачаць, што сітуацыя не вельмі спрыяльная, тады шукаем магчымасць уладкаваць такіх людзей у нашы ўстановы. Акрамя дома сумеснага пражывання, ёсць дом кругласутачнага знаходжання на 30 месцаў, — тлумачыць дырэктар Тэрытарыяльнага цэнтра сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва Навагрудскага раёна Арына Гурына.
Цяпер жылы корпус, які займае першы паверх, запоўнены даволі шчыльна. У пакоі пражывае па тры-чатыры чалавекі. Некаторыя жывуць тут не адзін год і прывыклі адзін да аднаго. Да таго ж пакоі камплектуюцца такім чынам, каб насельнікам было псіхалагічна камфортна адзін з адным.
На другім паверсе будынка абсталяваны пакоі для заняткаў. Сюды збіраюцца рукадзельніцы, перад святамі робяць розныя ўпрыгожванні для сваіх пакояў, праводзяцца майстар-класы па вырабе сувеніраў з падручных матэрыялаў. Тут знаходзіцца і вялікая канферэнц-зала, ёсць і спартыўная.
Для камфорту створаны ўсе ўмовы, лічыць дырэктар тэрытарыяльнага цэнтра. Ёсць сталовая, кухня з плітой, халадзільнікам, мікрахвалёўкай, пакой адпачынку з тэлевізарам, душавыя, пральныя машыны, сушыльныя. У доме пастаянна знаходзіцца сацыяльны работнік, ноччу — дзяжурныя.
Насельнікі жывуць у складчыну. Харчаванне тут за кошт саміх жыхароў. Закупляюцца прадукты, складаецца меню на тыдзень з такім улікам, каб па магчымасці для ўсіх падыходзіла. Агульнае харчаванне — у сталоўцы. Хто хоча для сябе штосьці асобнае, таксама можа гэта зрабіць. Усё неабходнае для гатавання ёсць. Насупраць дома сумеснага пражывання працуе прадуктовая крама. Адзінае, што трэба прывозіць з сабой, — адзенне, сродкі гігіены і што сам чалавек лічыць неабходным. Калі ў каго чагосьці не хапае, напрыклад адзення, яго забяспечваюць з фондаў пакоя міласэрнасці.
Па словах Арыны Гурынай, такая форма сацыяльнай дапамогі нядорага абыходзіцца для насельнікаў. Яны аплачваюць толькі камунальныя расходы і паслугі сацыяльнага работніка. Прапарцыянальна размяркоўваюць расходы на прадукты харчавання. Астатнія сродкі могуць патраціць на свае патрэбы.
Навагрудскі дом сумеснага пражывання займеў добрую славу ў раёне. Дом поўнасцю ўкамплектаваны, зараз тут пражывае 27 чалавек — 21 мужчына і шэсць жанчын. Такія суадносіны звязаны з тым, што ў бытавых пытаннях мужчыны больш прывыклі спадзявацца на жанчын, а калі застаюцца адны — адчуваюць сябе бездапаможнымі.
— Ёсць такая катэгорыя людзей, каго дзеці не маюць магчымасці даглядаць альбо іх зусім няма, і чалавек застаецца адзін. Часцей за ўсё ў такую сітуацыю трапляюць мужчыны, але не толькі. Яны прыязджаюць напачатку толькі на зіму, а потым застаюцца і надалей. Каб хто сказаў, што яму тут не падабаецца і больш сюды не хоча, такога няма, — кажа
дырэктар тэрытарыяльнага цэнтра.
Значнасць сацыяльнай падтрымкі адчуў і самы ўзроставы жыхар Навагрудчыны. У аддзяленні кругласутачнага знаходжання пражывае Іван Комар, якому сёлета споўнілася 102 гады. Вядома, факт сам па сабе ўжо вельмі значны. Але Іван Ігнатавіч — яшчэ і знакамітасць. Можна сказаць, сапраўдны герой сваёй малой радзімы. Ветэран Вялікай Айчыннай вайны — адзін з найстарэйшых фотааматараў Беларусі. Ён праславіўся здымкамі сваіх землякоў, якія рабіў у 50—70-я гады. З нагоды стогадовага юбілею Івана Комара Нацыянальны гістарычны музей Беларусі арганізаваў яго персанальную выставу. А летась з яго творчасцю пазнаёміліся і ў Расіі. Выстаўка была зладжана ў Санкт-Пецярбургу, у Музеі сучаснага мастацтва. Кажуць, што яго работы атрымалі сусветную вядомасць.
Самыя блізкія людзі Івана Ігнатавіча даўно пайшлі з жыцця, у 2004 годзе не стала яго любімай жонкі Вольгі. Дзяцей у іх не было, і з цягам часу ветэрану стала складана жыць аднаму. Яму прапанавалі пасяліцца ў доме сумеснага пражывання. Сустрэлі вельмі цёпла. Неаднаразова на сустрэчы з ім збіраліся шматлікія аматары яго творчасці. Іван Ігнатавіч любіць расказваць, як у далёкім 1956 годзе дзве свае зарплаты аддаў на новы фотаапарат «Зеніт-С», як пачаў фатаграфаваць сваіх блізкіх, родных, сяброў і проста знаёмых. Нярэдка здымаў і родныя пейзажы, тады яшчэ на чорна-белую плёнку. Частка яго багатага архіва якраз і ўвайшла ў экспазіцыю беларускай і расійскай выставы. З творчасцю знакамітага земляка пазнаёміліся многія пенсіянеры, якія атрымліваюць дапамогу ў Тэрытарыяльным цэнтры сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва.
Ветэран удзячны за такую ўвагу да сябе і прызнаецца, што вельмі задаволены, што застаўся тут жыць. Увогуле, людзі ў дамах з сумесным пражываннем жывуць дружна, кажа дырэктар сацыяльнага цэнтра. Яны ахвотна паміж сабой кантактуюць. У некаторых пар складваюцца і асабістыя адносіны, якія перарастаюць у сямейны саюз.
— Было нават вяселле паміж насельнікамі нашага філіяла. Яны з розных вёсак, адзінокія, а тут лёс іх звёў разам, яны сышліся і тут жылі. Ёсць і іншыя, што сімпатызуюць адно аднаму, ходзяць разам, — расказала Арына Гурына. — Мы ладзім сумесныя вечарыны, адзначаем і дні нараджэння, праводзім канцэрты, на якіх выступаюць нашы пявунні з дзённага аддзялення, вельмі актыўныя жанчыны.
Як адзначыла старшыня абласнога камітэта па працы, занятасці і сацыяльнай абароне Вольга Сядзельнік, у Гродзенскай вобласці ўдзяляецца асаблівая ўвага бяспечнаму і камфортнаму пражыванню пажылых людзей і інвалідаў. Асабліва гэта актуальна ў зімовы перыяд. Яна паведаміла, што разам з традыцыйнымі формамі сацыяльнага абслугоўвання добра сябе зарэкамендавалі дамы сумеснага самастойнага пражывання, дамы ўзаемадапамогі і сацыяльнай падтрымкі, дамы зімоўкі. Штогод павялічваецца колькасць замяшчальных сем'яў, калі за чалавекам наглядаюць не блізкія сваякі, а чужыя людзі. Памочнік і падапечны разам пражываюць, вядуць гаспадарку. Такія паслугі на Гродзеншчыне атрымліваюць больш за 70 пажылых людзей і інвалідаў. Усяго сацыяльным абслугоўваннем у рэгіёне ахоплена амаль 14 тысяч чалавек.
Маргарыта УШКЕВІЧ
Фота дадзенаТэрытарыяльным цэнтрам сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва Навагрудскага раёна
Мерапрыемства праводзіцца на добраахвотнай аснове.
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
