Артур Кляўко: Бацька быў шчырым і адказным чалавекам

Да 90-годдзя з дня нараджэння Генадзя Кляўко пабачыла свет перавыданне яго зборніка паэзіі з характэрнай назвай — «Вязьмо», што значыць складанае пляценне (Мінск, ЗАО «Бонем», 2021), дапоўненае фотаздымкамі з сямейнага архіва. Свет, які адкрываецца чытачу праз вобразы і алюзіі, праз згадкі прыватнага, можна параўнаць са спляценнем тонкіх нітачак памкненняў, лёсаў, мінулага і сучаснага. Укладальнікам выступіў сын паэта Артур Кляўко, сябар Беларускага саюза журналістаў. Артур Генадзьевіч расказаў карэспандэнту «ЛіМа» пра тое, якім ён памятае бацьку, чым запомніліся гады дзяцінства, а таксама пра маленства свайго таты, якое было азмрочана ваенным ліхалеццем.

Бацька, Генадзь Якаўлевіч, — ураджэнец Пухавіччыны. Нарадзіўся ён насамрэч не 1 мая, як запісана ва ўсіх дакументах, а 28 лістапада 1931 года. Пасля вызвалення Беларусі метрыкі не адшукалі, і яго ў ліку іншых падлеткаў адправілі на медыцынскі агляд, дзе вызначылі дату нараджэння 1 мая 1932 года, на паўгода амаладзілі.

За пачаткам вайны дзеда Якава мабілізавалі, а мая бабуля па бацьку разам з чатырма дзецьмі, сярод якіх было немаўля, засталася чакаць эвакуацыі ў пасёлку Тураў пад Барысавам. Эвакуіравацца не паспелі і вымушаны былі вярнуцца на папялішча — дома не стала пасля першай бамбёжкі. Бабуля прыняла рашэнне ісці да сястры мужа ў вёску Варонічы пад Рудзенскам. Дабіраліся не без прыгод: па дарозе згубілася старэйшая дачка… Дзякуй Богу, інтуітыўна яна адчула, куды трэба ісці, і праз некалькі тыдняў злучылася з сям’ёй… Там і прабылі ўсю вайну. Ратавала швейная машынка: бабуля абшывала ўсіх аднавяскоўцаў.

Пасля вайны, калі вярнуўся дзядуля і стаў служыць старшынёй сельсавета, а потым і калгаса, аднойчы за здачу багатага ўраджаю — сыравіны для вырабу каўчуку — атрымаў добрую прэмію. За гэтыя сродкі і набылі новы зруб. Дом той стаіць і сёння…

Вучыўся бацька добра, іспыты за некаторыя класы здаваў экстэрнам. Пасля заканчэння філфака БДУ ў 1954 годзе працаваў у «Калгаснай праўдзе».

Наконт працы бацька распавядаў, што яму прасцей было напісаць рэпартаж альбо нататку па-беларуску ў вершаванай форме, чым па класічных канонах журналістыкі. Часам ён так і рабіў. Гэта спрыяла таму, што перайшоў на працу ў «Вожык». Шмат пісаў сатырычных фельетонаў у вершах.

Бацька быў вельмі шчырым і адказным чалавекам, добрым і памяркоўным, часта бываў як на сваёй радзіме, так і ў родных мясцінах маёй маці, пад Дзяржынскам. Адпаведна, улетку я гасцяваў месяц пад Рудзенскам, месяц пад Дзяржынскам. Тады ўсе там размаўлялі па-беларуску, мае аднагодкі таксама. Такім чынам, любоў да роднай мовы ўва мне з глыбокага дзяцінства…

Калі я з’явіўся на свет, бацькі жылі на вуліцы Бабруйскай, здымалі пакойчык у бараку. Пасля атрымалі аднапакаёўку на скрыжаванні Якуба Коласа і Калініна. У тым жа доме, памятаю, жылі Алесь Ставер, Янка Сіпакоў, Уладзімір Шыцік, Віктар Шымук… Сябраваў з іх дзецьмі.

Потым атрымалі кватэру на вуліцы Друкарскай, недалёка ад Дома прэсы. Гэта было ціхае, засаджанае таполямі месца… Побач жылі Рыгор Барадулін, Уладзіслаў Нядзведскі, Георгій Шыловіч. Сябраваў бацька з Генадзем Пашковым, Анатолем Вялюгіным, Кастусём Кірэенкам, Яраславам Пархутам, Міколам Гродневым, Артурам Вольскім. Ёсць нават легенда, чаму ў мяне такое імя. Калі матуля чакала майго нараджэння, бацька пажартаваў: каго першага са знаёмых сустрэнем, так малога і назавём. Сустрэлі Артура Вольскага… Дарэчы, яго брат, на той час кінарэжысёр, паспрыяў таму, што пасля школы я ўладкаваўся на кінастудыю: спачатку механікам здымачнай тэхнікі, потым — асістэнтам аператара. Адпрацаваў на «Беларусьфільме» два гады да паступлення ва ўніверсітэт на журфак.

Памятаю, бацька прывёз з Далёкага Усходу, куды ездзіў разам з Рыгорам Барадуліным і Уладзімірам Караткевічам, свае фотаздымкі ў марской капітанскай форме, марскія крышталі, дзіўныя ціхаакіянскія ракавіны, што было асабліва цікава для нас з сястрой. Некаторы час пасля не сціхалі размовы пра іх прыгоды. Асабліва запомніліся расповеды пра розныя кулінарныя цікавосткі: як спрабавалі адмыслова прыгатаваных крабаў дый іншых марскіх пачварак, а таксама пра сустрэчы з маракамі, творчыя вечары. Уражанняў хапіла надоўга. У зборнік я ўключыў верш «Сейнер», навеяны ўражаннямі той вандроўкі.

Па сяброўскім абмене быў бацька і ў Польшчы, і ў Балгарыі. З тых паездак нарадзілася цікавасць да перакладаў…

Бацька заўчасна пакінуў гэты свет. Але памяць пра яго засталася. Так, да яго юбілею пабачыла свет палосная публікацыя ў «Сельскай газеце», Галіна Шаблінская на Першым беларускім канале радыё чытала падборку яго вершаў. Уключана імя бацькі ў Кнігу памяці Пухавіцкага раёна. Арганізоўваюцца творчыя сустрэчы. Недалёка ад Рудзенска, у вёсцы Блонь, ёсць старая сядзіба, дзе быў створаны філіял краязнаўчага мар’інагорскага музея — там ёсць асобная выстаўка, прысвечаная Генадзю Кляўко і іншым пісьменнікам — ураджэнцам Пухавіччыны.

 Падрыхтавала Яна БУДОВІЧ