Гальшанскі замак, валун «Нявесцін камень», заказнік «Сухадолы», Дуга Струвэ, мноства таленавітых культурных і гістарычных дзеячаў — зямля Ашмянскага раёна багатая сваёй гісторыка-культурнай спадчынай. Нездарма лінгвісты лічаць, што назва горада пайшла ад літоўскага «ашмянес» — вастрыё, якім была Ашмянская крэпасць, што здаўна спыняла іншаземных захопнікаў. У сучасным свеце ашмянскае вастрыё скіравана на захаванне спадчыны продкаў, актыўнае інавацыйнае развіццё і добрасуседскія адносіны, якія рэалізуюцца ў межах трох праектаў праграм трансгранічнага супрацоўніцтва «Супрацоўніцтва-дзейнасць-будучыня». Чым жыве раён сёння і чаго дасягнуў за апошнія гады, расказала Наталля СТАНКЕВІЧ, намеснік старшыні Ашмянскага райвыканкама па пытаннях адукацыі, культуры, медыцынскага абслугоўвання і сацыяльных пытаннях.
Разумнае святло і энергаэфектыўныя садкі
У раёне актыўна праводзіцца работа па энергазберажэнні. Ашмяны сталі адным з чатырох пілотных аб'ектаў Беларусі, якія ўключаны ў праект па Праграме развіцця ААН (ПРААН) «Энергаэфектыўнасць у школах». У 2016-м дзякуючы гэтай праграме старэнькі яслі-сад № 6, створаны яшчэ ў 1986 годзе, атрымаў акрамя сучаснага рамонту геліякалектары, мадэрнізаваны басейн, індукцыйную пліту і параканвектамат. А сёлета ўвосень у межах праекта «Укараненне мерапрыемстваў па энергаэфектыўнасці з мэтай устойлівага энергетычнага развіцця Ашмянскага раёна Беларусі» рэканструявалі ашмянскі яслі-сад № 3, у якім для энергазберажэння рэалізавалі цэлы комплекс прылад: сонечны калектар, фотаэлектрычную сістэму і сістэму рэкуперацыі цяпла.
У 2012 годзе Ашмяны далучыліся да Пагаднення мэраў у Беларусі па клімаце і энергіі, узяўшы абавязак скараціць выкіды парніковых газаў на 20 % да 2020-га. На трэцяй канферэнцыі Пагаднення мэраў, якая прайшла вясной 2019-га, горад прадстаўляў экалагічныя праекты для самых маленькіх, дзе праз экаказкі, велапрабегі і віктарыны расказвалася пра раздзельнае сартаванне смецця і энергаэфектыўныя тэхналогіі.
У красавіку 2020-га ў горадзе ў межах праекта міжнароднай тэхнічнай дапамогі «Далучэнне грамадскасці ў экалагічны маніторынг і паляпшэнне кіравання аховай навакольнага асяроддзя на мясцовым узроўні», які фінансуецца Еўрапейскім саюзам і рэалізуецца Праграмай развіцця ААН у партнёрстве з Міністэрствам прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь, пачалася ініцыятыва «Павышэнне энергаэфектыўнасці і экалагічнасці сістэмы вулічнага асвятлення г. Ашмяны». Адна з задач экаініцыятывы — замена старых лямпачак вулічнага асвятлення святлодыёднымі і арганізацыя дыстанцыйнага кіравання ўсёй сістэмай праз камп'ютар, устаноўлены ў дыспетчарскай мясцовай ЖКГ.
— Сёння вуліцы Ашмян асвятляюць 1442 свяцільнікі з энергазатратнымі газаразраднымі лямпамі, запоўненымі ртутнымі парамі. Яны спажываюць 530 тысяч кВт·г у год. У межах ініцыятывы заменяць яшчэ 1316 неэфектыўных свяцільнікаў, што дапаможа сэканоміць 379 тысяч кВт·г у год, — засяродзіла ўвагу Наталля Станкевіч. — Гэта дасць значны экалагічны эфект: зніжэнне парніковых газаў на 161 т СО2.
Візуалізацыя спадчыны
За апошнія тры гады Ашмяны шмат зрабілі для развіцця турызму. Распрацаваны і ўстаноўлены інфармацыйныя таблічкі з гістарычнымі назвамі на галоўных вуліцах горада. Для павелічэння турыстычнай прывабнасці Ашмян у горадзе ўстанавілі два навігацыйныя слупы з указаннем напрамкаў вуліц і аб'ектаў, а таксама інфармацыйную тумбу, на якой размешчаны звесткі пра гісторыка-культурныя аб'екты і гістарычных асоб, паказана карта Ашмянскага раёна з указаннем месцаў размяшчэння і харчавання.
— Штуршком у развіцці Ашмянскага рэгіёна ў цэлым стане адкрыццё музея ў Гальшанкім замку, паколькі побач з ім узводзіцца візіт-цэнтр, супрацоўнікі якога будуць прэзентаваць не толькі спадчыну замка, але і расказваць пра ўсю ашмянскую зямлю, — упэўнена намеснік старшыні. — У нас распрацаваны комплексны план развіцця турызму на наступны год. Зроблена пэўная работа на месцы гарадзішча, там установяць інфармацыйныя шчыты.
Для візуалізацыі гісторыі на камені, што знаходзіцца на тэрыторыі Жупранскага сельсавета, і дзе, як кажуць, праходзіў Напалеон, плануюць зрабіць адбітак яго следу (40-га памеру). У кожным сельсавеце абраны пэўныя аб'екты, якія плануецца напоўніць легендамі для прыцягнення турыстаў.
— Мы канцэптуальна будзем падыходзіць да таго, як выканаць след, а яшчэ стараемся адшукаць подпіс Напалеона, каб таксама ўвасобіць яго, — удакладніла Наталля Станкевіч. — Такія дробязі вельмі прыцягальныя.
Актыўна будуецца жыллё, нядаўна здалі 50-кватэрны дом па вуліцы Барунская і 59-кватэрны дома па вуліцы Заходняя. У чарзе тых, хто мае патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў, — крыху больш за 950 чалавек, што для горада, які актыўна расце, не лічба. А калі ёсць, дзе жыць, то і рукі прыкласці месца знойдзецца.
Ірына СІДАРОК
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
