Незалежны інстытут аўдытараў дарожнай бяспекі будзе створаны ў Беларусі. А ўсе дарогі краіны, пачынаючы з магістральных, разгледзяць па Міжнароднай праграме ацэнкі дарог (ІRAP). Гэта пэўная сістэма, якая вызначыць як найбольш бяспечныя для руху шляхі, так і дарогі, дзе над якасцю яшчэ трэба працаваць. У найбліжэйшае дзесяцігоддзе ў краіне з'явіцца таксама і рэспубліканская праграма развіцця электратранспарту, якая цяпер праходзіць разнастайныя ўзгадненні. Пра гэта, а таксама далейшае развіццё шляхоў і аўтамабіляў расказалі спецыялісты.
56 загінулых на мільён — паказчык бяспекі. Але можна менш
Стварэнне камфортных і бяспечных аўтадарог — прыярытэт работы дарожнай галіны краіны. У Беларусі рэалізуецца Канцэпцыя забеспячэння бяспекі дарожнага руху, і ў гэтым кірунку ўжо дасягнуты высокія паказчыкі. На дарогах загінула 56 чалавек на мільён жыхароў, хоць імкнуцца трэба, канешне, да нулявой смяротнасці, сцвярджаюць спецыялісты.
— У межах праекта рэканструкцыі дарогі М3 і мастоў мы, напрыклад, працуем з кансультантамі, якія будуць дапамагаць нам распрацоўваць стратэгію бяспекі дарожнага руху. У супрацоўніцтве з Еўрапейскім банкам рэканструкцыі і развіцця працягнецца рэканструкцыя і астатніх магістральных дарог на выездзе са сталіцы, — расказаў Сяргей ЛЯВОНЧЫК, начальнік упраўлення аўтамабільных дарог галоўнага ўпраўлення аўтамабільных дарог Міністэрства транспарту і камунікацый.
Бяспеку на дарогах дапамагае павышаць і сістэма дапамогі кіроўцу — ADAS — сучасныя электронныя прылады, якімі цяпер аснашчаюцца ўсе аўтамабілі і аўтобусы. Частка такіх сістэм ужо мае статус абавязковых. У прыватнасці да АБС — антыблакіровачнай сістэмы тармазоў — з гэтага года дадалася як абавязковая і сістэма курсавой устойлівасці аўто. Для легкавога транспарту яна ўжо дзейнічала, а цяпер масава павінна з'явіцца і на грузавым, паведаміў Павел ШАБАНАЎ, галоўны канструктар па аўтамабільнай тэхніцы Мінскага аўтамабільнага завода холдынга «БелаўтаМАЗ»:
— Факультатыўная ў нас у краіне, аднак абавязковая ў Еўропе функцыя экстраннага тармажэння таксама павінна запрацаваць. На аўто ўстанаўліваецца камера — такі элемент штучнага зроку, — якая распазнае элементы дарожнага пакрыцця, што дазваляе аўто рухацца без удзелу кіроўцы, калі ўстаноўлены такі рэжым. А таксама бачыць аб'екты, што набліжаюцца да машыны: прадметы і людзей. Такім чынам нават няўважлівасць вадзіцеля не стане прычынай аварыі.
Меры бяспекі ў выкарыстанні тэхнікі, якая вырабляецца на Мінскім трактарным заводзе (МТЗ), мае спецыфічны характар. Яны датычацца ў асноўным перакульвання і пападання ў яе нейкіх прадметаў падчас работы і значна менш звязаны з хуткасцю, бо ў транспартным рэжыме яна не перавышае 40 км/г, а ў рабочым — 12 км/г. На прадпрыемстве, як сведчаць яго спецыялісты, ствараюць самы шырокі асартымент тэхнікі. Ёсць і камунальная для ўтрымання дарог — уборкі і абкошвання, і будаўнічая — для стварэння тых жа дарог і мастоў.
Транспарт на газе — актуальны кірунак развіцця найперш для Расіі. Аднак МАЗ як асноўны экспарцёр аўтатэхнікі краіне-суседцы мае сур'ёзныя распрацоўкі і пэўныя пастаўкі тэхнікі на газаматорным паліве — прычым як на сціснутым, так і на звадкаваным метане, і разлічвае, што айчынная тэхніка таксама зможа паўдзельнічаць у праграме, якая рэалізоўваецца ў Расіі і мае на мэце глабальную газіфікацыю большай часткі транспарту.
Прымяняецца звадкаваны газ і ў беларускіх трактарах, аднак праз аддаленасць ад месцаў запраўкі гэтая з'ява існуе пакуль толькі ў межах эксперыменту.
— Магутнасныя паказчыкі гэтай тэхнікі сёння ў залежнасці ад неабходных аб'ёмаў работ складаюць ад 30 конскіх сіл для мясцовых тэхналагічных дарог да 130—150 — для вялікіх магістраляў, — расказаў Аляксей ЛЮБЧЭЎСКІ, намеснік дырэктара філіяла ААТ «МТЗ» «Гандлёвага дома BELARUS». — Гэта хутчэй энергетычны сродак, які ў пэўны час і ў пэўным месцы можа даць неабходную колькасць энергіі: гідраўлічнай, механічнай ці электрычнай. Пры гэтым мы цесна супрацоўнічаем з дарожнымі службамі і прапануем базавыя шасі для навешвання на іх спецыяльнага абсталявання, якое не выпускаецца на МТЗ. А таксама гатовыя да стварэння тэхнікі па заказе, у тым ліку і ў межах імпартазамяшчэння.
Электракары: МАЗ-303, 12-тоннік і «Геаметрыя А»
Экалогія — таксама адзін з момантаў бяспекі. Трэба зніжаць выкіды СО2 у атмасферу ад аўто. У краіне ўжо дзейнічае экастандарт Еўра 5 для аўтатранспарту. Аднак не за гарамі і час, калі мы рушым да змяншэння выкідаў ажно да нуля, заўважыў галоўны канструктар МАЗа:
— Гэта тэхніка на электрапрывадзе, якая не мае сістэм, звязаных з рухавіком унутранага згарання. Такія віды транспарту будуць у найбліжэйшы час распаўсюджвацца і ў нас. Моду на гэта задалі краіны, дзе экасітуацыя была крытычная: Кітай і Індыя. Пасля пачатку дзяржаўнай праграмы развіцця транспарту і яго замены на экалагічны за дзесяць з лішнім гадоў там дасягнулі ашаламляльных вынікаў. Апошнія тры гады Кітай вырабляе па 90—100 тысяч адных толькі электробусаў. А ў буйных кітайскіх гарадах курсіруе па 10—15 тысяч электробусаў. Для параўнання, у Маскве цяпер 500 электробусаў. І тэндэнцыі да развіцця электратранспарту захоўваюцца.
У Беларусі «Белкамунмаш» ужо некалькі гадоў таксама вырабляе электробусы, якія сілкуюцца ад тралейбуснай сеткі і курсіруюць па маршрутах сталіцы. А МАЗ выпрабоўвае два створаныя летась прататыпы тэхнікі на электрапрывадзе. Гэта гарадскі 12-метровы электробус МАЗ-303 і развазны аўтамабіль да 12 тон.
— Гэта даволі новая рэч. І калі гаварыць пра бяспеку, нельга не сказаць, што існаванне электрапрывода мае на ўвазе наяўнасць высокага напружання (каля 600 вольт) на борце транспарту. Адпаведна, у серыйнай вытворчасці мы абавязаны прадставіць усебакова выпрабаваную тэхніку, бяспечную для пасажыраў, — удакладніў Павел Шабанаў.
На прадпрыемстве «Белджы» ў сваю чаргу тэсціруецца электракар «Джылі Геаметрыя А» (Geely Geometry A). Спецыялісты кажуць, што гэты седан ужо паказаў свае характарыстыкі. У залежнасці ад выкарыстоўваемага на машыне акумулятара аўто праходзіць свае заяўленыя 400 і 500 кіламетраў. Цяпер яго плануюць тэсціраваць у зімовых умовах, а таксама разглядаць, як забяспечыць яго эксплуатацыю ў Беларусі і сачыць за гатоўнасцю электрастанцый для абслугоўвання электракараў.
Акрамя таго, сёлета на прадпрыемстве «Белджы» асвоены поўны тэхналагічны цыкл вырабу аўто «Джылі Кулрэй» (Geely Coolray), які ўжо ўпадабаўся расійскаму і беларускаму спажыўцам. На вуліцах гэтай мадэлі будзе станавіцца ўсё больш, запэўніў Віталь БЫЛІЦКІ, галоўны тэхнолаг «Белджы»:
— Мы перадалі нашым дылерам доследную партыю дзвюх новых мадэляў. «Джылі Тугела» (Geely Tugella) — прэміяльны красовер, які сёння валодае максімальнымі опцыямі
работы па бяспецы і камфорту. А таксама больш бюджэтны варыянт: хэчбэк «Джылі ЖС» (Geely GS).
Над экалагічнай бяспекай працуюць і на МТЗ. Пры гэтым для тэхнікі, вырабляемай тут, прымяняюцца больш жорсткія стандарты, чым для звычайных аўто. Гэта тлумачыцца тым, што прадукцыя завода занята ў асноўным у сельскай гаспадарцы — на палях (а гэта прадукты харчавання), або яго тэхніка працуе ў мясцовасці, дзе яшчэ нічога не створана (а гэта прырода, і ўздзеянне на прыроду павінна быць мінімізавана).
— На нашых рухавіках мы актыўна выкарыстоўваем і электронныя сістэмы кіравання ўпырскваннем паліва, што рацыянальна і з боку эканомікі, і экалагічнай бяспекі. А таксама складаная сістэма каталітычных нейтралізатараў, каталізатараў, якія зводзяць да мінімальна магчымых сёння паказчыкаў выкіды СО2 і аксідаў азоту, — падзяліўся прадстаўнік МТЗ. — Што датычыцца альтэрнатыўных відаў паліва, у нашай тэхнікі таксама маецца спецыфіка. Мы робім электрыфікацыю трактароў з дапамогай не цягавых батарэй, а дызель-генератарных установак. Яны паказваюць, з аднаго боку, больш экалагічныя класы, а з іншага — больш эканамічнае прымяненне нашай тэхнікі.
Дарогі Міншчыны
Мясцовая сетка аўтадарог сталічнай вобласці — гэта каля 16 тысяч кіламетраў, над якімі працуюць 25 філіялаў. У гаспадарцы «Мінскаблдарбуда» таксама 35 кар'ераў. А праз недахоп фінансавання арганізацыі амаль палову работ прыходзіцца выконваць для пабочных заказчыкаў. Пры гэтым дарогі Міншчыны пакрысе мяняюць шчэбенева-гравійнае пакрыццё на асфальта- або цэментна-бетоннае. За дзевяць месяцаў сёлета так «пераапранулася» ужо 45,3 кіламетра дарог (летась за гэты ж час пакрыццё змянілі 27,7 кіламетра), падзяліўся Сяргей МАКАРЭВІЧ, намеснік галоўнага інжынера КУП «Мінскаблдарбуд»:
— Усе цеплакрыніцы і спажыўцы ў нас атрымалі пашпарты гатоўнасці да зімы. Нарыхтавана каля 60 % сумесяў галітавых адходаў. Пескаструменная, ачышчальная і снегаўборачная тэхніка гатовыя амаль на 100 %. Нарыхтавана 51,5 тысячы тон пясчана-салявой сумесі і 21,9 тысячы тон чыстага галіту.
Чакаецца, што ў найбліжэйшую пяцігодку фінансаванне сталічных дарог павялічаць на 15—20 %.
Ірына СІДАРОК
Фота аўтара
Існуюць строгія патрабаванні да месцаў для купання.
Яе песні займаюць першыя радкі ў музычных чартах краіны, пастаянна гучаць на радыё і тэлебачанні.
