Гэты загаловак нарадзіўся адразу, як толькі ўбачыла фотаздымак, які для першай паласы прапанаваў наш фотамайстар Анатоль Кляшчук. Ну, вы памятаеце гэтае фота ва ўчарашнім нумары: малое ў шапцы, шаліку і рукавічках нюхае галінку вішні, усыпаную бялюткімі кветкамі. Нешта ў гэтай карціне — пэўна, ледзь не зімовае адзенне, якое не вельмі стасуецца з вясновай квеценню, — такое кранальнае, цёплае, здаецца, сапраўды адчуваеш, як у настылым паветры лунае гаркаваты водар вішнёвых костачак...
Увогуле, гэтай вясной пахі — рэч надзвычай, як ніколі, важная. Бо, як вядома, адным з адметных сімптомаў каранавіруса, які адрознівае гэту заразу ад іншых падобных інфекцый, з'яўляецца поўная страта нюху. І, хочаш таго ці не, раніцу пачынаеш з таго, што ўдыхаеш на поўную моц «камунальныя пахі» — мыла, зубной пасты, зваранай кавы, падгарэлага ў тостары хлеба, смажанага сала з суседняй кватэры (нацягвае праз адкрытую на балконе фортку). І — ці не ўпершыню ў жыцці радуешся таму, што іх адчуваеш. Але насамрэч чакаеш іншай радасці — той, якая штогод на пачатку мая ахінае з ног да галавы і нібы закалыхвае прадчуваннем нечага незвычайнага, абавязкова добрага, несумненна, сапраўднага. Чакаеш водару вясны, які ў горадзе магчыма адчуць толькі фрагментарна, намёкам — у парку ці ў старым зацішным двары, дзе ў якім закутку прытулілася скручанае дрэўца.
Іншая рэч — у вёсцы. Там у гэты водар ты пагружаешся ўвесь і адразу, нечакана, бы ныраеш проста з машыны ў нешта шчыльнае, што, здаецца, можна рэзаць на кавалкі і мацаць рукамі. Пасля, крыху ачомаўшыся, пачынаеш адрозніваць нюансы, дэталі, угадваць знаёмыя з маленства пахі. Вось гэта пахнуць старыя чарнаслівы — усе бялюткія, значыць, калі, дасць бог, не будзе моцных замаразкаў і квецень не асыплецца, зноў увесь двор у жніўні будзе ўсеяны цёмна-фіялетавымі буйнымі пацеркамі, і зноў мы іх будзем старанна збіраць, выпутваць з травы, бо мала што ёсць смачнейшае за чарнаслівы-апады, а ўжо варэнне з іх — дакладна самае смачнае з усіх вядомых. А вось гэта — перапрэлае лісце на клумбе пасярод двара. Мы яго ўвосень зграбаем у кучу, каб імправізаваны кветнік не дзірванеў. Пасля лісце ідзе ў якасці ўгнаення на грады, а на клумбе разам з малымі сеем па крузе аксаміткі. Па краях — нізенькія, барвова-аранжавыя, а ў сярэдзіне — вышэйшыя, вастралістыя, з зусім дробненькімі жоўтымі і чырвонымі кветачкамі. Па цэнтры мы летась укінулі некалькі зярнят дэкаратыўнага сланечніку, Медзведзяня Тэдзі сорт называецца. «Медзведзяняты» выраслі невысокія, ярка-жоўтыя, надзвычай пушыстыя і ў атачэнні аксамітак глядзеліся вельмі нават прыгожа. Сёлета пакецік з іх насеннем разам з іншымі ўжо чакае свайго часу.
З суседняга двара павявае настылай за зіму ў склепе бульбай — яе высыпалі на паветра, каб пагрэлася і проста праветрылася перад пасадкай. Да гэтага паху дадаецца насычаны пах пыльнай мешкавіны — найлепшы водар дзяцінства, бо гэта значыла, што бульба насыпаная ў мяшкі і мы зараз з бацькам павязём яе на поле, дзе чакаюць саджальніцы. І можна будзе пакарміць з рукі рахманага каня — ён далікатна будзе браць бульбіны цёплымі мяккімі губамі, а пасля тата абавязкова дасць пакіраваць, і ты будзеш сціскаць у далонях шурпатыя лейцы, тузаць іх, весела пакрыкваць «но!», і гэта будзе ці не першае ў жыцці тваё адчуванне таго, што нешта і нехта ад цябе, ад тваіх дзеянняў залежыць. Адчуванне адказнасці, якое пранясеш праз дзясяткі гадоў, як і дотык тых шурпатых лейцаў у далонях.
Пахне сваім, адмысловым пахам нечапаная яшчэ зямля на агародзе. Гэта, бадай, самы прыцягальны водар вясны, бо ты ўжо ўяўляеш, як хутка, вельмі хутка, можа, нават заўтра, разварушыш гэты застылы ў чаканні папар рыдлёўкай і граблямі, паробіш барозны і грады, на якіх у роўненькія радкі ўкінеш насенне. І пасля як за самым вялікім дзівам (штогод адно і тое, але дзіва не становіцца меншым) будзеш назіраць, як з'яўляюцца ў зямлі маленькія зялёныя «дзюбкі», як яны становяцца лісцікамі, дужэюць, растуць. І ты кожны раз адчуваеш сябе прычыненым да гэтага дзіва, і менавіта дзеля гэтай прычыненасці кожную вясну гнеш перад зямлёй спіну. А на тых, хто здзіўляецца: маўляў, навошта, грошы ж зарабляеш неблагія, усё можна купіць на базары ці ў краме, — глядзіш са шкадаваннем. Бо яны не разумеюць ці не самага галоўнага (а можа, і самага галоўнага) у гэтым жыцці, і як іх не пашкадаваць?
Пахне ад рэчкі светла-зялёнымі парасткамі аеру, сакавітымі, прыемнымі на смак, і пупышкамі лотаці, якая вось-вось па ўсёй балацянцы пстрыкне жаўцюткімі кветкамі, і тады ў старых вербах пачнуцца салаўіныя канцэрты, і ўся рэчка будзе цёхкаць і свістаць на розныя лады, і ўначы будзеш прачынацца ад гэтай надзвычай меладычнай і стройнай какафоніі ўзнёсла-шчаслівы, як перад першым спатканнем у далёкім юнацтве...
Вясна, нават такая халодная, як сёлета, пахне тым, што абавязкова спраўдзіцца і абавязкова будзе. Веданне, якое сёння патрэбна нам усім як, бадай, ніколі.
Алена ЛЯЎКОВІЧ
Фота Анатоля КЛЕШЧУКА
Інтэрв'ю з алімпійскім чэмпіёнам па фехтаванні.
Прафесійна, аператыўна, па-добраму.
