Удзельнікі чарговага пасяджэння праекта «Экспертнае асяроддзе» — «Каранавірус: эканоміка страху» ў прэс-цэнтры БелТА спрагназавалі, якія змены адбудуцца на сусветнай прасторы з-за сітуацыі з СОVІD-19.
Барацьба за рынкі
На думку аналітыка Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў (БІСД) Аляксея Аўдоніна, ЗША, еўрапейскія краіны могуць выкарыстоўваць сітуацыю з каранавірусам, каб аргументаваць сваё імкненне змяншаць прысутнасць кітайскіх кампаній на нацыянальных рынках. Паралельна ідзе канкурэнцыя за Афрыку. «Можна казаць аб тым, што цяпер пачаўся этап барацьбы за афрыканскі кантынент. Многія прадпрыемствы, і еўрапейскія, і амерыканскія, пераводзяць свае вытворчасці з Кітая ў Афрыку. Гэта працягвалася на працягу апошніх пяці-сямі гадоў», — нагадаў аналітык.
У той жа час Кітай сам даўно і актыўна працуе на афрыканскім рынку. Пры гэтым, як звярнула ўвагу старшы выкладчык кафедры міжнародных адносін Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Юлія Абуховіч, у Афрыцы цэняць уклад кітайскіх кампаній у сваю эканоміку і наўрад ці адмовяцца ад далейшага супрацоўніцтва. Разам з тым яна не выключыла, што на хвалі падзей з СОVІD-19 адбудзецца некаторае пераразмеркаванне рынкаў.
Дэкан факультэта міжнародных адносін БДУ Віктар Шадурскі заклікаў не перабольшваць уплыў ЗША і іх саюзнікаў на сусветны рынак. «Свет значна шырэйшы, чым Злучаныя Штаты. Трэба разумець, ёсць маса краін, якія чакаюць кітайскія інвестыцыі, кітайскай прысутнасці», — сказаў ён, назваўшы ў іх ліку і Беларусь. Складана ўявіць, што яна, маючы на сваёй тэрыторыі індустрыяльны парк «Вялікі камень», будзе зацікаўленая ў тым, каб скараціць прысутнасць Кітая на сваім рынку, дадаў эксперт.
Драйверы і сімулякры
Некаторыя эксперты паспелі ахрысціць СОVІD-19 «чорным лебедзем» сусветнай эканомікі — сітуацыяй, развіццё якой цяжка прагназаваць на магчымыя сур'ёзныя негатыўныя наступствы. «Трэба разумець, што гэта ўжо не пра Кітай. Сітуацыя для яго не «чорны лебедзь». Яна пралічаная, КНР на яе рэагуе», — адзначыў аналітык БІСД Антон Дударонак. На яго думку, «чорным лебедзем» каранавірус застаецца для свету ў цэлым. «Калі краіны здолеюць аб'яднацца, вырашыць гэтую праблему на ўзроўні калектыўных намаганняў, тады яна перастане быць «чорным лебедзем» для планеты», — дадаў аналітык.
Яго пункт гледжання падтрымлівае Юлія Абуховіч. «Прагнозы рабіць рана. Сітуацыя абсалютна непрадказальная», — адзначае эксперт. Па словах Юліі Абуховіч, усё залежыць ад таго, ці прыйдзе свет да разумення, што каранавірус — агульная праблема і яе трэба вырашаць, не паддаючыся паніцы. Сусветная супольнасць аказалася не гатовай разам змагацца з СОVІD-19. Такое меркаванне выказаў дырэктар Цэнтра праблем еўрапейскай інтэграцыі Юрый Шаўцоў. «Цяпер перыяд, калі сусветныя цэнтры сілы сканцэнтраваны на сабе», — канстатаваў эксперт.
Разам з тым сітуацыя некалькі адрозніваецца ад той, што склалася ў 2003 годзе, калі адбылася ўспышка атыповай пнеўманіі SАRS. Тады вірус пачаў распаўсюджвацца не ў такіх шматмільённых гарадах. Ухань — пяты па велічыні горад Кітая. Гэта адзін з эканамічных цэнтраў, там знаходзяцца ключавыя вытворчыя базы. Як падкрэсліў Антон Дударонак, наогул увесь паўднёвы ўсход Кітая — гэта 80 працэнтаў ВУП краіны.
«Важна дадаць узаемасувязь гэтай падзеі з рэакцыяй інфармацыйнага поля, эканомікай і рынкамі. Мы можам казаць, што назіраем тыповую мадэль так званага сімулякра, якая была апісана Жанам Бадрыярам, — заўважыў Аляксей Аўдонін. — Фактычна гэта фарміраванне нейкай сімуляцыі з дапамогай медыя. Вірус быў раскручаны з дапамогай медыя, міжнародных СМІ і аказаў моцнае ўздзеянне на сусветную эканоміку. Пандэміі, якія былі да гэтага ў Кітаі, не мелі такога моцнага ўздзеяння на глабальныя медыя. Падзея рэгіянальная, а мае міжнародны маштаб».
КНР, магчыма, і страціць у гэтым годзе з-за эпідэміі ў эканамічным росце. Аднак тэмпы развіцця кітайскай эканомікі ўсё роўна будуць пераўзыходзіць іншыя краіны. Прычым з'явяцца дадатковыя драйверы, напрыклад, у сферы найноўшых тэхналогій, анлайн-адукацыі.
Сталёвая рэакцыя
Каментуючы становішча спраў з каранавірусам СОVІD-19, нават афіцыйныя асобы дапускаюць супярэчлівыя, залішне эмацыянальныя заявы. Такімі назіраннямі падзяліўся Антон Дударонак. Па шасціўзроўневай шкале папярэджанняў Сусветнай арганізацыі аховы здароўя аб пандэміі сітуацыя з каранавірусам знаходзіцца на чацвёртай стадыі. «Тэндэнцый да пераходу да пятай, калі эпідэмія, супастаўная з кітайскай, з'явіцца ў іншай дзяржаве, мы не назіраем, — адзначыў эксперт. — Кітай адэкватна рэагуе, прымае меры па абмежаванні распаўсюджання віруса. Цяпер гэта надзвычайная сітуацыя ў галіне грамадскай аховы здароўя, але эпідэміі ў глабальным маштабе няма». У той жа час эксперт СААЗ на форуме ў Давосе агучыў страшную лічбу — пры горшым развіцці падзей заразіцца на каранавірус могуць дзве траціны насельніцтва Зямлі. «Гэтая супярэчнасць паказвае, што цяпер шмат эмоцый, асобаснага фактару ў заявах, у тым ліку афіцыйных чыноўнікаў», — канстатаваў Антон Дударонак.
Ён звярнуў увагу на максімальную інфармацыйную адкрытасць Кітая ў барацьбе з каранавірусам. У перспектыве гэта адыграе станоўчую ролю ва ўрэгуляванні сітуацыі, лічыць аналітык БІСД. У барацьбе з распаўсюджваннем каранавіруса улады Кітая паказалі прыклад жорсткай, сталёвай рэакцыі. Такое меркаванне выказаў дэкан факультэта міжнародных адносін БДУ Віктар Шадурскі. Эксперт адзначыў, што кітайскае кіраўніцтва пайшло на беспрэцэдэнтныя меры па каранцінных мерапрыемствах, каб спыніць вірус.
Пагроза і магчымасць
Кіраўнік Беларуска-кітайскага даследчага цэнтра «Пояс і Шлях» (у структуры Цэнтра сістэмнага аналізу і стратэгічных даследаванняў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі) Вадзім Сугак канстатаваў, што «выяўляецца нейкі расізм, няхай і ў латэнтным стане, у дачыненні да кітайцаў». Эксперты падкрэслілі, што Беларусь у гэтым сэнсе паказала станоўчы прыклад, яна была першай краінай, якая накіравала ў Кітай гуманітарную дапамогу. Беларускі бок разумее, што для кітайскіх партнёраў быў важны ўжо сам факт такой сяброўскай падтрымкі.
Вадзім Сугак нагадаў, што ўсе заявы наконт таго, што каранавірус згубны толькі для прадстаўнікоў азіяцкіх народаў, ужо абвергнутыя. «Версія з этнавірусам вельмі добрая для таго, каб атрымліваць падпісчыкаў на разнастайныя каналы», — сказаў кіраўнік цэнтра «Пояс і Шлях». Таксама ён крытычна адазваўся і аб іншых чутках, у прыватнасці з нагоды лабараторыі, з-за якой нібыта адбылася ўспышка СОVІD-19 ва Ухані. Насамрэч яна знаходзіцца ў 20—30 кіламетрах ад горада. «Ёсць такая кітайская прыказка: у каменя, які ляціць уніз, ёсць тысячы прычын не дасягнуць дна. Так і тут: ёсць тысячы прычын, каб абгрунтаваць тое, чаго няма, — рэзюмаваў эксперт. — Ёсць такі кітайскі іерогліф, які абазначае крызіс. Прычым у ім змяшчаецца як пагроза, так і магчымасць. Кітаязнаўцы часта спасылаюцца на такую кітайскую практыку: калі ў іх узнікаюць складанасці, яны мабілізуюцца і вельмі паспяхова пераадольваюць такія крызісы».
Захар БУРАК
Набор на бюджэтныя месцы павялічыцца.
Колькі ж каштуе гэты важны кампанент здаровага рацыёну зараз?
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
