«Чэсна-чэсна»


Прыяцелька кажа, што амаль штовечар «ваюе» з сынам-школьнікам: «Ты дамашку зрабіў? — Так. — А калі праверу? — Ну, зараз зраблю». Гэта «зараз» расцягваецца да гадзіны, але галоўнае, што крыўдзіць жанчыну — сын хлусіць, што ён робіць урокі, што напісаў даклад, але забыў дома, што атрымлівае адзнакі, лепшыя за сапраўдныя — пры тым, што ніхто ў сям'і на яго за «шасцёрку» замест «дзясяткі» не сварыцца. «Пытаюся, чаму падманвае — паціскае плячыма, мармыча нешта. А я перажываю: калі хлусіць у малым, то ці можна яму давяраць у большым, або трэба кантраляваць ва ўсім аж да прызыву ў армію?» — дзеліцца перажываннямі маці.


Неабыякавыя бацькі, мяркую, не раз і не два спыталі і прачыталі ў спецыялістаў пра тое, чаму дзеці падманваюць і што з гэтым рабіць. (Напрыклад, выпуск анлайн-праграмы пра дзіцячую хлусню адзін са сталічных бацькоў праслухаў ажно 17 разоў!) І, вядома, яны ведаюць пералік найбольш частых прычын — страх пакарання, недахоп любові, павышэнне самаацэнкі (прасцей кажучы, пахвальба), і фантазёрства, спробы маніпуляцыі, уласцівы падлеткам пратэст, усталяванне асабістых межаў, а таксама праблемы ў сям'і, з якіх дзіця такім чынам шукае выйсце... Але ў кожным канкрэтным выпадку трэба шукаць «тую самую» прычыну і правільную рэакцыю на падман — псіхолагі гавораць, што адным пакараннем і ўзмацненнем кантролю тут нічога не вырашыць, хутчэй, наадварот, рана ці позна праблема вернецца ў больш сур'ёзных маштабах...

Чаму дзеці хлусяць? Таму што, будзем справядлівымі, хлусяць усе — нехта пастаянна, нехта зрэдку, нехта ў выключных выпадках, але ў любым выпадку не існуе людзей, якія б ніколі ў жыцці нікому ні разу не сказалі няпраўды (і калі, чытаючы гэтыя радкі, скажаце, што такі чалавек вы — віншую, «гражданин соврамши»). Бытуе нават сцвярджэнне, што сярэднестатыстычны чалавек хлусіць тройчы за дзесяць хвілін размовы — да такой высновы прыйшоў амерыканскі вучоны з Масачусецкага ўніверсітэта Роберт Фельдман. Але не палохайцеся: сцвярджэнне датычыцца толькі першай размовы паміж двума (і больш) не знаёмымі раней людзьмі, то-бок, сітуацыі, калі трэба ці хочацца зрабіць добрае ўражанне — напрыклад, падчас сумоўя пры прыёме на працу, першага спаткання, першай сустрэчы былых аднакласнікаў праз шмат гадоў пасля выпуску... І ўсё ж прыміце як аксіёму — мы ўсе хлусім, ад дзетсадаўцаў да пенсіянераў. І пра гэта, дарэчы, таксама трэба расказваць дзецям, для якіх падман аднагодкаў і тым больш дарослых, каторым яны давяралі, можа стаць сапраўдным шокам.

А каб патрабаваць ад дзіцяці шчырасці і выбудоўваць даверлівыя, узаемапаважлівыя стасункі, ёсць толькі адзін шлях — асабісты прыклад і ўменне паставіць сябе на месца іншага. Не толькі падкрэслівайце, але і паказвайце самі, што ў гэтым ёсць смеласць і гонар — сказаць праўду, узяць на сябе адказнасць за пэўны ўчынак ці памылку, нават калі рабіць гэта непрыемна. Ціск, павышэнне голасу і абвінавачванні — прамыя праціўнікі размовы па душах, у вашым арсенале мусяць быць спакойны тон, гатоўнасць і ўменне выслухаць, імкненне справядліва разабрацца ў сітуацыі і, самае важнае, выкананне дадзеных абяцанняў («я не буду на цябе крычаць і сварыцца, што б ні адбылося, мы ва ўсім разбярэмся і з усім справімся разам»). І яшчэ, хоць многім бацькам цяжка гэта прыняць, помніце пра асабістыя межы: як дарослыя маюць поўнае права ўтойваць пэўныя эпізоды свайго жыцця, так і дзеці маюць патрэбу ў сваёй недатыкальнай прасторы, сваіх сакрэтах. Чэсна-чэсна.

Вікторыя ЦЕЛЯШУК

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.