Асабістая майстэрня ўнікальнага майстра Аляксандра Харкевіча з магілёўскай глыбінкі

Музыкі і майстры заўжды былі ў Беларусі асобамі адметнымі. Асабліва вылучаліся ўмельцы, якія стваралі музычныя інструменты. Невядома, як і калі склалася іх асабістая майстэрня, часцей за ўсё выраб інструментаў быў з’явай стыхійнай і рэдка перадаваўся з пакалення да пакалення.

Здаўна музыкаў запрашалі на вяселлі, радзіны, розныя вячэры. Папулярнасць народных інструментаў абапіралася на мясцовыя традыцыі, таму на Магілёўшчыне самымі запатрабаванымі былі шумавыя, ударныя і духавыя інструменты, скрыпка і гармонік. У наш час на Кругляншчыне іх стварае таленавіты майстар з вёскі Ваўканосава Аляксандр Харкевіч, які вядомы далёка за межамі свайго рэгіёна. Дарэчы, размяняўшы восьмы дзясятак, ён па-ранейшаму жыве і працуе на сваёй малой радзіме.

Адраджаць і ствараць сваімі рукамі тое, што забыта, дазваляць маладому пакаленню ўбачыць вытокі народнай творчасці, бліжэй пазнаёміцца з самім працэсам рамяства — у гэтым для майстра заключаецца сэнс стварэння народных музычных інструментаў, а можа, і ўсяго жыцця.

— Яшчэ ў юнацкія гады Аляксандр Антонавіч зрабіў бубен — свой першы музычны інструмент, — распавяла дырэктар Круглянскага раённага Дома рамёстваў Наталля Аніковіч. — Сур’ёзна гэтай справай пачаў займацца толькі з 1990 года. Вучыцца рамяству не было дзе. Ніхто з вяскоўцаў не памятаў, з якога дрэва рабілі дудкі, чым абцягвалі бубен. Аляксандр Антонавіч спадзяваўся на свае ўмелыя рукі, інтуіцыю і музычны слых. Майстар упэўнены, што любое дрэва іграе: трэба толькі пачуць яго спеў.

Больш як чатыры дзесяцігоддзі Аляксандр Харкевіч займаецца любімай справай. Надышоў час мець пераемнікаў. Пачынаючы з 2008 года, у майстра пачалі з’яўляцца вучні — настаўнікі Ваўканосаўскай СШ. Іх пакуль чацвёра, у тым ліку і сын Андрэй. Маладыя мужчыны старанна, па драбніцах, засвойваюць сакрэты майстэрства. І настаўнік з задавальненнем дзеліцца ведамі, бо ўпэўнены: калі нікому іх не перадасць, то справа прыйдзе ў заняпад.

— Калі ў 1987 годзе ў Віцебску ладзіўся першы фестываль «Звіняць цымбалы і гармонік», Аляксандр Харкевіч стаў яго лаўрэатам і прадставіў каля 30 народных інструментаў,  — зазначае Наталля Аніковіч.  — Акрамя гэтага, Аляксандр Антонавіч — прызёр многіх раённых, абласных і рэспубліканскіх выставак, якія праходзілі ў межах фестывалю «Беларусь — мая песня». Гэта прызнанне не толькі яго высокага прафесіяналізму, але і творчага мастацкага стаўлення да кожнага зробленага інструмента. У 2008 годзе Аляксандр Антонавіч уганараваны спецыяльнай прэміяй Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у намінацыі «Народная творчасць» за стварэнне самабытных мастацкіх твораў, актыўны ўдзел у выстаўках, конкурсах і фестывалях.

Усё жыццё Аляксандр Антонавіч — актыўны ўдзельнік мастацкай самадзейнасці. Любоў да народнай песні і музыкі паўплывала і на выбар незвычайнага хобі. У 1977 годзе пад яго кіраўніцтвам пры Замышканскім сельскім клубе быў створаны фальклорны ансамбль «Бяседачка». Сёння калектыў добра вядомы і па-за межамі раёна.

І сёння майстар не сядзіць без справы: ліштву на вокны вырабіць ці лубкі для збожжа змайструе. Вакол Аляксандра Харкевіча заўсёды пануе творчая атмасфера. У адной з залаў Круглянскага раённага гісторыка-краязнаўчага музея працуе экспазіцыя, прысвечаная Аляксандру Харкевічу. Асабістае месца адведзена элементу «Тэхналогія вырабу драўляных музычных інструментаў майстрам А. А. Харкевічам з в. Ваўканосава Круглянскага раёна», які ў 2010 годзе атрымаў статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай спадчыны Беларусі. Супрацоўнікі музея падчас экскурсій і музейна-педагагічных заняткаў «Драўляныя інструменты Кругляншчыны» знаёмяць вучняў мясцовых школ і гасцей горада з унікальнымі экспанатамі. Ёсць спадзеў, што іх стварэння будзе беражліва перададзена наступным пакаленням майстроў, неабыякавых да агульнай нашай спадчыны.

Раіса МАРЧУК