Ужо шмат гадоў жыхары дзясяткаў населеных пунктаў на паўднёвым усходзе ад Мінска пакутуюць ад непрыемных пахаў. Галаўны боль, млоснасць, прыгнечаны стан — толькі некаторыя з праяў суседства з глеевымі сажалкамі Мінскай ачышчальнай станцыі, гавораць тыя, каму «пашчасціла» на такое суседства. Каб вырашыць гэту праблему, грамадзяне звярталіся ў розныя інстанцыі, але нічога так і не змянілася. Людзі вырашылі аб'яднацца, склалі ініцыятыўную групу, якая і пачала шукаць выйсце ў розных інстанцыях. Справа дайшла і да звароту ў Адміністрацыю Прэзідэнта.
Мінская ачышчальная станцыя была ўведзена ў эксплуатацыю на пачатку 1960-х гадоў. На працягу некалькіх дзесяцігоддзяў гаспадарча-бытавыя і прамысловыя сцёкі, што ўтвараюцца на тэрыторыі сталіцы, паступаюць у гэты комплекс. Пасля ачысткі сцёкі трапляюць у раку Свіслач, а глей складзіруецца на спецыяльных сажалках, размешчаных недалёка ад вёскі Сіняло Мінскага раёна. Менавіта апошнія аб'екты і сталі каменем спатыкнення мясцовых жыхароў з УП «Мінскводаканал» і ведамствамі, адказнымі за стан наваколля і здароўе насельніцтва.
Сёння глеевая гаспадарка «Волма» — гэта 18 сажалак-адстойнікаў, на якіх захоўваюцца асадкі сцёкавых водаў. Апошняя сажалка была ўведзена ў эксплуатацыю сёлета. Па словах грамадзян, пахі нечыстот распаўсюджваюцца ад пляцоўкі на цэлыя кіламетры, вымушаючы жыхароў Сіняла, Міханавічаў, Прывольнага, Гатава, Мачулішчаў і іншых населеных пунктаў хавацца ў сваіх дамах, шчыльна зачыняючы дзверы і вокны нават у спёку.
Мясцовыя жыхары таксама кажуць пра тое, што смурод шкодна ўплывае на здароўе як дарослых, так і дзяцей, а школы, што размешчаны ў вобласці ўздзеяння сажалак, уваходзяць у топ-10 самых хварэючых школ Мінскага раёна.
Ці можа пры такім стойкім удушлівым смуродзе быць добры стан наваколля? «Пры адпаведнасці гранічна дапушчальных канцэнтрацый шкодных рэчываў у атмасферным паветры наваколле з'яўляецца бяспечным і спрыяльным», пачулі жыхары гэтага самага наваколля ў адказ. Спецыялісты кажуць пра тое, што ў пробах паветра, якія адбіраюцца побач з сажалкамі, у большасці не зафіксавана перавышэнняў ГДК, а наяўнасць некаторых проб з перавышэннямі звязана з часовымі фактарамі. Пры гэтым яны згаджаюцца з мясцовымі жыхарамі, што непрыемны пах прысутнічае нават у тых выпадках, калі якасць паветра па выніках іх даследаванняў адпавядае нарматывам. Што ж тады яго выклікае, калі не шкодныя рэчывы, і як можна хутка пазбавіцца ад невыноснага смуроду?
Начальнік вытворчасці «Мінскачыствод» УП «Мінскводаканал» Андрэй Герасімчык расказаў, што для вырашэння праблемы непрыемнага паху на адной з глеевых сажалак цяпер праводзіцца навукова-даследчая работа — вывучаецца магчымасць яе рэкультывацыі, у тым ліку высаджваюцца саджанцы дрэў, аналізуецца іх прыжывальнасць. Праўда, мясцовыя жыхары вельмі скептычна аднесліся да такога варыянту рашэння іх праблемы — на іх думку, каб дрэвы сёння сапраўды абаранялі ад шкодных рэчываў, іх трэба было пасадзіць значна раней, тым больш што многія з саджанцаў дрэнна прыжываюцца.
Яшчэ з пачатку 2000-х гадоў цягнецца справа і з магчымай рэканструкцыяй Мінскай ачышчальнай станцыі. Згодна з апошнімі данымі, увесь праект павінен быць рэалізаваны да 2025 года, а канкрэтна будаўніцтва комплексу збудаванняў па ўтылізацыі асадкаў — у 2023 годзе. А да гэтага часу глей па-ранейшаму будзе захоўвацца на сажалках-адстойніках. Прадпрыемства таксама выпрабоўвае ўстаноўку для нейтралізацыі пахаў. Але сказаць дакладна, наколькі эфектыўна яна будзе працаваць на сажалках, па словах прадстаўнікоў «Мінскводаканала», яшчэ немагчыма.
Пакуль гэтага не адбылося, ініцыятыўная група настойвае на тым, каб хоць бы аператыўна атрымліваць інфармацыю аб якасці атмасфернага паветра ў раёне сажалак. Сёння за яго станам сочаць спецыялісты Мінскводаканала і санітарныя службы — перыядычна іх лабараторыі праводзяць адбор проб. Але такія праверкі, на думку мясцовых жыхароў, не могуць аб'ектыўна адлюстраваць сітуацыю — патрэбна пастаянна (кругласутачна) рабіць замеры, што можна рэалізаваць толькі дзякуючы стацыянарнаму пасту.
Кіраўніцтва Мінскводаканала ў адказ на заклікі грамадскасці пагадзілася разгледзець пытанне закупкі такога паста. Але падчас сустрэчы не было агучана, ці будзе прадпрыемства дакладна яго набываць. Па словах начальніка аддзела экалогіі і развіцця УП «Мінскводаканал» Вольгі Зайцавай, пакуль збіраецца інфармацыя пра абсталяванне, якое можа ўвайсці ў склад пункта, і патрабаванні да яго ўстаноўкі.
Мясцовыя жыхары выказалі незадаволенасць такім марудным развіццём падзей. Яны ўпэўнены — гэта пытанне, улічваючы яго актуальнасць і сацыяльную напружанасць, неабходна і можна вырашыць значна хутчэй.
Члены ініцыятыўнай групы таксама пацікавіліся, чаму да гэтага часу не праведзена ацэнка рызыкі здароўю насельніцтва, якую павінны былі правесці перад будаўніцтвам 18-й сажалкі. Прадстаўнік УП «Мінскводаканал» растлумачыла: цяпер на прадпрыемстве ідзе інвентарызацыя выкідаў забруджвальных рэчываў. Па яе выніках будуць разлічваць санітарна-ахоўную зону і правядуць ацэнку рызыкі. Актывісты ў адказ звярнулі ўвагу на неабходнасць уключыць у склад выкідаў і адпаведна ў далейшым вымяраць падчас маніторынгу такія рэчывы, як фармальдэгід і меркаптаны, якія, на іх думку, моцна ўплываюць на інтэнсіўнасць «водару» з сажалак.
Падчас сустрэчы прадстаўнікі грамадскасці былі незадаволеныя некаторымі адказамі спецыялістаў, лічылі іх неканкрэтнымі, насычанымі складанай тэрміналогіяй, выказвалі сумнеў, што з боку дзяржорганаў сапраўды робіцца ўсё магчымае, каб вырашыць праблему. Удзельнікі сустрэчы недаверліва адносіліся да выказванняў прадстаўнікоў дзяржарганізацый, што зафіксаваныя перавышэнні ГДК непасрэдна не звязаныя з дзейнасцю Мінскай ачышчальнай станцыі і сажалак-адстойнікаў; што зліў свежага глею ў старыя сажалкі (з'яўляецца парушэннем) быў толькі разавы; што ў цёмны час сутак на аб'екце не праводзіцца ніякая работа (менавіта вечарамі і нават ноччу мясцовыя жыхары часта адчуваюць вельмі моцны пах).
Чаму актыўныя дзеянні па рэкультывацыі глеевых пляцовак, якія існуюць яшчэ з 1970-х гадоў, ажыццяўляюцца толькі цяпер, нягледзячы на тое, што многія з гэтых аб'ектаў былі запоўненыя дастаткова даўно? Чаму для ўтылізацыі асадкаў сцёкавых водаў не шукаліся і не шукаюцца больш экалагічныя варыянты? Такія пытанні таксама гучалі падчас сустрэчы ад ініцыятыўнай групы.
Акрамя дзейнасці Мінскай ачышчальнай станцыі гаварылі і пра планы Мінскага вытворчага гарбарнага аб'яднання, што знаходзіцца ў Гатаве. У пачатку 2019 года праходзілі грамадскія абмеркаванні наконт будучага будаўніцтва адстойніка для гарбарнага прадпрыемства побач з глеевымі пляцоўкамі Мінскводаканала. Грамадскасць выступіла супраць такога спосабу ўтылізацыі адходаў. На сустрэчы галоўны інжынер завода Юрый Вакалюк расказаў, якія варыянты сёння распрацоўваюцца для вырашэння праблемы: шукаецца альтэрнатыўны ўчастак для магчымага будаўніцтва; адначасова прапрацоўваецца варыянт будаўніцтва закрытага аб'екта, «з якога не будзе выкідаў»; разглядаюцца прапановы арганізацый наконт новых спосабаў утылізацыі такіх адходаў, і ўжо рэалізуецца адзін з такіх пілотных праектаў; тэрыторыя каля сажалак апрацоўваецца спецыяльнымі рэчывамі, якія павінны зменшыць інтэнсіўнасць паху.
Жыхары падчас сустрэчы не раз падкрэслівалі — усе тыя мерапрыемствы, што сёння праводзяцца на Мінскай ачышчальнай станцыі і глеевай гаспадарцы, павінны былі быць выкананы яшчэ некалькі гадоў, калі не дзесяцігоддзяў таму. Тым больш што чакаць станоўчых эфектаў ад іх правядзення можна яшчэ доўга.
А рашаць праблему трэба. Хоць бы таму, што яна ўзнікла і працягвае існаваць побач са сталіцай еўрапейскай дзяржавы.
Вераніка КОЛАСАВА
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».