У гэтыя апошнія жнівеньскія дні ў мяне заўжды самотны настрой. Лета заканчваецца, а для мяне і чарговы год (невядома чаму калісьці вырашыла пачынаць яго з першага верасня). Разам са мной, здаецца, сумуе і Цёмік: паціху раз'язджаюцца яго сябры, якія праводзілі вакацыі ў сваіх вясковых бабуль-дзядуляў.
Гэтым летам Арцёмка пазнаёміўся са сваімі чацвераюраднымі братамі і сястрой. Яны хоць і старэйшыя за яго, але гуляць з малым не адмаўляліся. Хутчэй наадварот. Навыперадкі цягнулі каляску, у якой важна, але нядоўга сядзеў Цёмік. Цярпліва назіралі, як той бурыць пясчаныя замкі, якія яны так старанна ўзводзілі. Вартавалі нас пад дзвярыма, пыталіся ў бабулі, калі мы нарэшце выйдзем на двор. З якім гонарам Лера расказвала сваім сябрам пра Цёмку! «Гэта мой брацік Арцемій, яму годзік», — казала так і нашаму дзеду, які штораніцу вядзе ўнука на шпацыр.
У іх, дарэчы, свой маршрут. Дзядуля паказвае малому сабачак, курачак, пеўняў. А той не баіцца, сваім «га-га» спрабуе перакрычаць жывёлін. Некалькі разоў прыносілі па паўвядзерка парэчак (і гэта ў сярэдзіне жніўня!), яблыкаў, якія малы з вялікай ахвотай дапамагае збіраць дзеду. Дзякуючы яму, дарэчы, мой сынок, якому яшчэ толькі пачаў ісці другі гадок, абсалютна па-даросламу вітаецца з мужчынамі за руку альбо дае «пяць», калі яго пра гэта папросяць.
Летам на вуліцы мы хіба што толькі не спалі. Нават дажджлівае надвор'е было багата на дзіцячыя забавы — давялося набыць гумовыя боцікі, у якіх малы з такім задавальненнем плюскаецца ў лужынах. Неаднойчы ў іх пасядзеў — не без гэтага. Я ўжо не кажу пра пясок, які ў яго часам паўсюль: у сандалях, шкарпэтках і нават вушах. Вада, дарэчы, асобная тэма. Не ведаю, ці так яна вабіць усіх дзяцей, але нашага ад яе за вушы не адцягнеш. Прыкмеціць усе вадасцёкі, памые ў вядры машынкі, залезе ва ўсе бочкі і, калі б не мама, якая след у след ходзіць за сваім куранём, папіў бы з кацінай пасудзіны.
Цёмік вельмі любіць нюхаць кветкі. Абыдзе ўсе клумбы ў двары, каля школы, на гародчыку. Затое вазоны ў хаце не чапае. Хіба толькі носікам. Праўда, так ужо нанюхаўся кветак, што вочкі два тыдні капалі — алергія. А вось ягады аказаліся не такія агрэсіўныя. Арцёмка гатоў іх есці жменямі. Прычым у прыярытэце кіслыя парэчкі і вішні. І няважна, што яны нямытыя і з костачкай. Чым будзе снедаць зімой, калі раптам адмовіцца ад кашы?!
А як жа, калі пахаладае, мы будзем жыць без агарода? Як не патаптацца па толькі аполатых клубніцах, каб сарваць ягаду ды пакласці ў роцік? А не прапусціць яшчэ зялёны памідор ці перчыну? Не паплюскацца ў бочцы з вадой, якую назапасілі для паліву? Не пастукаць па вялікім жаўтапузым гарбузіку, што, як той пан, разваліўся на градзе? Не паскубці бурачкі, якія толькі што вылезлі з зямлі? І вядома, як жа не панюхаць кветак, што так і вабяць малога эстэта, які пакуль не разумее, што ад гэтага потым будуць свярбець вочкі?
З надыходам позняй восені з балкона пераедуць у кватэру ці пахаваюцца ў слоіках памідоркі, перцы, цыбулька і яблычкі з грушкамі, якія захоўваюцца пад бокам у руплівай гаспадыні. Штодзень аглядае ўраджай і яе цікаўны ўнук. Штосьці каштуе, нешта заносіць у кватэру, а што, на яго думку, не так ляжыць, адразу трапляе ў сметніцу.
А што сумаваць? Знойдзем што рабіць і восенню. Капанне бульбы наперадзе. Малому памочніку, думаю, спадабаецца. Ды і зіма багатая на забавы. Санкі ўжо з таго года на балконе пыляцца. Быў бы толькі снег! Ды жаданне вылазіць у марознае надвор'е з кватэры. Калі што, Цёмік ведае, дзе ляжаць ключы ад дзвярэй.
Вераніка КАНЮТА
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
Васілеўскія такія: на Зямлі і ў космасе ліхія!
