Вы тут

Тэндэнцыі пейзажаў Вадзіма Богдана і Вольгі Шкарубы


Даказваць і адстойваць сваю індывідуальнасць у межах беларускай арт-прасторы маладой сям’і даводзіцца штодзень. Абраўшы ў творчасці пейзаж, аўтары актыўна папулярызуюць гэты напрамак і ўпэўнены — магчымасці рэалізму невычэрпныя, трэба толькі рухацца наперад у сучасным ключы. У ліпені ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі адкрылася выстаўка творцаў «Межы рэалізму», праз якую яны трактуюць вобразы прыроды і прадметную рэальнасць як сукупнасць разнастайных праяўленняў жыцця. Экспазіцыя стала добрай нагодай даведацца ў мастакоў пра тое, як выглядае сучасны пейзаж, ці складана ў межах сям’і займацца адной справай, а таксама пра многае іншае.


— Вольга і Вадзім, калі ў сям’і два мастакі — гэта праблемна? Ці, наадварот, такая сітуацыя спрыяе гармоніі ў адносінах і дапамагае развівацца?

Вольга:

— Мы з Вадзімам вучыліся ў адной групе ў Акадэміі мастацтваў. І сябраваць пачалі яшчэ да таго, як у нас узнік раман. Разам малявалі, дапамагалі адно аднаму. Калі пажаніліся, адразу былі згуртаванай камандай. Цяпер мы саюзнікі ў жыцці і творчасці. У нашай кватэры ёсць свой куток, падобны на майстэрню, там побач стаяць два мальберты. Кожны дзень мы каля іх разам ствараем работы. Калі я працавала ў майстэрні з бацькам (мастаком Валерыем Шкарубам), мне не заўсёды было лёгка. З Вадзімам адчуваецца паразуменне, хоць па характары мы вельмі розныя. Мабыць, таму нам і проста адно з адным.

Вадзім:

— Яшчэ дадам, што мы працуем у адным жанры, таму нам прасцей знаходзіць агульную мову і быць на адной хвалі.

— Вы выбралі адзін напрамак у мастацтве, дык ці не здараецца так, што можаце запазычваць адно ў аднаго тэмы, ідэі альбо творчыя падыходы?

Вольга:

— У нас у абодвух у прафесіі ёсць моцныя бакі. Я лепш успрымаю танальнасць, Вадзім больш глыбока адчувае колер. Я больш разумею ў малюнку, а ён — у кампазіцыі. Зыходзячы з гэтага, мы імкнёмся даваць адно аднаму парады. Цяпер мы, наколькі гэта магчыма, падобныя па стылі, але, думаю, паступова кожны пачне сыходзіць у сваю стылістыку. Мы сталі вельмі падобнымі ў творчасці менавіта з-за пастаяннага кантакту: акадэмія, майстэрня, асабістыя адносіны. Тут хочаш ты ці не — уплыў адчуваецца. Тым больш мы ўдваіх выкладаем, гэта таксама аб’ядноўвае. Зусім няшмат прайшло часу, каб выпрацаваўся індывідуальны стыль. У нас бывае так, што ў працы мы падказваем нюансы. Нават часам уласнай рукой я магу нешта падправіць у рабоце Вадзіма. Ці ён у маёй. Гэта ж праяўленне свежага погляду.

— Рэалізм — класічны кірунак, які ў апошні час маладыя аўтары выбіраюць не вельмі часта. Але вы звязалі творчы лёс менавіта з рэалістычным пейзажам і ў адным з каментарыяў сродкам масавай інфармацыі падкрэслілі, што хочаце асучасніць гэты жанр. Дык што гэта азначае?

Вольга: — Мы прайшлі акадэмічную школу, якая дала нам магчымасць зразумець, што ёсць сапраўдны рэалізм. Ведаем, што такое малюнак, аб’ём, перспектыва. Цяпер, маючы дастатковы адукацыйны базіс, нам трэба сфарміраваць свой стыль, не адмаўляючыся ад таго, што мы ўжо разумеем. Нельга пра ўсё забыцца, пераламаць і сысці, напрыклад, у абстракцыю. Хочацца чагосьці асаблівага. Рэалізм і ў XVII стагоддзі быў рэалізмам. Мушу рабіць акадэмічна правільна, працаваць так, каб было прыкметна, што карыстаюся той адукацыйнай базай, якую атрымала ад лепшых выкладчыкаў... Але рабіць гэта трэба з пункту гледжання актуальнасці ўспрымання формы, колеру, сюжэту.

Вадзім:

— Мне асабіста не хочацца паўтарацца. Я за свежасць у творчасці. Зноў жа, калі гэта прырода, то яна можа перадавацца праз прызму сучаснасці, унікальнасці. Вельмі хочацца, каб работы не выглядалі замыленымі альбо аднатыпнымі.

— Прызма сучаснасці — гэта спосаб мыслення ці тэхніка майстэрства?

Вадзім:

— На мой погляд, сукупнасць фактараў. Калі мы гаворым пра тэхніку, то гаворым і пра матэрыялы, якія з кожным разам удасканальваюцца. Можна ж не толькі алейнымі фарбамі пісаць, але і акрылавымі, камбінаваць іх з новымі матэрыяламі. Цяпер шмат дызайнерскіх рэчаў, якія здольны трансфармаваць кампазіцыю да знакавай формы. Гэта значыць, той жа пейзаж можна падаваць абсалютна па-рознаму.

Вольга:

— Часам гледачы, якія бачаць нашы работы, адзначаюць, што яны падобныя на фатаграфіі. Хоць мы не робім чыстых копій ніколі. Ствараем вобразнасць, на аснове якой даводзім задуму да розных форм. То бок, гэта не канкрэтнае месца з пэўным надвор’ем або прыродай, а стылізацыя, якая адрознівае сюжэт унутраным характарам. Нашы пейзажы нельга назваць рэальнымі, таму што яны напалову выдуманыя. Проста змаляваць — гэта сумна. І непрафесійна. Хочацца давесці да ідэальнага эфекту.

— Наколькі камфортна вам быць у кантэксце беларускага мастацтва як маладым аўтарам?

Вольга:

— Пакуль што я не думаю настолькі агульна — спрабую развіваць сябе з пункту гледжання рэалізацыі атрыманых ведаў. Таму і не магу паставіць сябе на канкрэтную пазіцыю ў параўнанні з іншымі мастакамі. Мне часта кажуць, што я падобная ў творчасці на бацьку. Але гэта нармальна. Пейзажу ў акадэміі не вучылі, а ён дапамагаў і падказваў. Адсюль і падабенства.

Вадзім:

— Элемент параўнання ў нацыянальным мастацтве адчувальны. На любой выстаўцы цябе іншыя аўтары або гледачы параўноўваюць праз прызму актуальнасці і падобнасці з іншымі творцамі. Вельмі цікава быць непадобным. Гэта вылучае, фарміруе цябе з прафесійнага боку. У кантэксце беларускага мастацтва мы з Воляй самі пакуль не можам паставіць сябе на пэўны ўзровень, але, безумоўна, у ім прысутнічаем, бо выстаўкі і арт-праекты не ігнаруем. Мы заўсёды ў руху, і пасля Акадэміі мастацтваў не закінулі, а, наадварот, прымножылі яго ў жыцці.

— Вольга, вы выраслі ў сям’і вядомага беларускага мастака Валерыя Шкарубы. Калі пачыналі прафесійнае станаўленне, ці сутыкаліся з крытыкай у дачыненні да творчасці і здольнасцей? Атрымалася пераканаць публіку, што вы не проста дачка свайго бацькі, але і прафесійны аўтар?

Вольга:

— Тэма далікатная. Мяне параўноўваюць з бацькам пастаянна. Калі яшчэ вучылася ў мастацкім вучылішчы, адна педагог мне сказала: «Ты павінна рабіць пейзаж лепш за бацьку альбо сысці ў іншы жанр». Напэўна, у гэтым ёсць логіка. Я эксперыментую з рознымі напрамкамі. У мяне шмат пейзажаў, але ёсць і абстракцыі. Ды я ніколі не хацела б адмаўляцца ад пейзажу, бо мне гэта цікава! Часам параўнанні крыўдзілі, таму што не магу я быць непадобнай на бацьку, бо ён мяне навучыў усяму. Цяпер стаўлюся спакайней да розных меркаванняў. Сфакусіравала ўвагу на іншым: імкнуся падглядаць у бацькі тэхнічныя прыёмы.

Увогуле, я падрыхтавала сябе да таго, што параўноўваць будуць усё жыццё. Раней былі асцярогі, што на мяне будуць глядзець заўсёды як на другі нумар. Але потым падумала: я не проста дачкагультайка, якая карыстаецца славай бацькі... Я таксама шмат працую, займаюся развіццём, ствараю творы, таму ўнутры сябе я далёка не нумар два. Для мяне гэта вельмі важна.

— Як сталася, што вырашылі займацца мастацтвам? Уласнае жаданне альбо ўсё ж такі мара бацькі пра дынастыю?

Вольга:

— Напэўна, паўплывала ўсё. Калі вучылася ў школе, назірала, як працуе бацька. Бачыла, што шчаслівы ў прафесіі. Ён ніколі пра гэта не гаварыў уголас, але было відаць, як адчувае сябе падчас працы. Такога, каб адразу выявіўся талент, у мяне не было. Тата даваў мне невялікія заданні, потым пайшла на курсы, вучылася малюнку. І стала адчуваць, як мяне прыцягвае працэс. Цяпер, калі я дарослы чалавек, часта стаю каля мальберта і ўспамінаю шчасце ў вачах бацькі, калі ён працуе ў майстэрні. І адчуваю сябе на яго месцы: таксама атрымліваю задавальненне ад прафесіі.

Вядома, тата папярэджваў: калі я ўсё ж вырашу стаць мастаком, то шлях мой будзе ўдвая больш складаным — давядзецца даказваць, што як асоба я чагосьці вартая. Ён настройваў мяне на тое, што ў прафесіі я павінна мець свой твар.

— Вадзім, думаю, вам таксама прыйшлося нялёгка. Ці змянілася да вас стаўленне ў арт-супольнасці пасля таго, як сталі часткай сям’і знакамітага мастака? Ці была крытыка?

Вадзім:

— Можа, яна і была, але я быў сканцэнтраваны заўсёды на іншым. Увесь час шукаю сябе ў прафесіі, таму ўпэўнены, што завастраць увагу на такіх дэталях — марнаванне часу. Безумоўна, параўнанне мяне з Валерыем Фёдаравічам таксама прысутнічае, але гэта ўжо факт. І яго трэба прыняць.

Больш за тое, я рады, што ў мяне ёсць магчымасць знаходзіцца побач з такім яркім і таленавітым чалавекам. Таму што ён зараджае творчай энергіяй, дапамагае развівацца. Маладым мастакам менавіта гэтага і не хапае ў прафесіі.

— Вашы пейзажы даволі разнапланавыя. Як знаходзіце ідэі вобразнасці і сюжэтнасці?

 Вадзім:

— Прыроды вакол шмат. Мы спрабуем трэніраваць вока, каб яно ў вялікай прасторы бачыла кампазіцыю, якая можа зачапіць. Робім здымкі, эцюды. Выязджаем у розныя мясціны, каб шукаць ракурсы і натхненне. Чым добры пейзаж? Гэта невычэрпны запас натхнення! Напрыклад, нацюрморт залежыць ад цябе, ты сам яго фарміруеш, а прырода задае тэму рознымі станамі і перыядамі. Бывае, знойдзеш пэўны від, а потым сам здзіўляешся, наколькі шматгранная палітра можа быць у той жа травы, аблокаў ці заходу сонца.

— Пейзажы складана прадаваць?

Вольга:

— У гэтым дапамагаюць сталічныя галерэі. І на пейзаж заўсёды ёсць попыт, асабліва з боку замежнікаў. Справа ў тым, што заходні рынак перанасычаны абстракцыяй і новымі формамі, а ў нас пейзаж захаваўся, прычым у Беларусі пейзажысты валодаюць акадэмічнымі навыкамі. Гэта робіць іх работы больш каштоўнымі. Што тычыцца славянскай публікі, то тут таксама пейзаж застаецца запатрабаваным жанрам. Глядач не так часта гатовы плаціць за абстракцыю, таму што яму здаецца, што гэта лёгка. Рэалістычны ж пейзаж чалавеку дае разуменне, што гэта складаная праца. Ды і наогул пейзаж «чапляе» людзей. Колькі разоў заўважала на выстаўках, як людзі разглядаюць работу, а потым ідуць яе купляць. Аднак гледача не падманеш. У мяне даволі цёмныя работы, не кожны чалавек захоча глядзець на іх суткамі. Калі адкрывала адну са сваіх выставак, вырашыла напісаць некалькі работ выключна на продаж, каб нейкі прыбытак з выстаўкі атрымаць. Зрабіла, а яны не прадаліся. Прадаліся менавіта цёмныя! З тых часоў вырашыла больш нічога не пісаць спецыяльна для продажу, а рабіць менавіта ад сэрца. Халтура ў мяне не атрымліваецца.

— Вадзім, вы працуеце яшчэ і з графіці. Як сумяшчаеце гэты жанр з пейзажам? Ці можна называць графіці прафесійным мастацтвам?

Вадзім:

— Роспісам сцен займаюся з дзяцінства. Гэты напрамак, як і пейзаж, быў мне цікавы сваёй магчымасцю эксперыментаваць з вялікімі прасторамі. І калі шмат гадоў назад графіці ўспрымалі як вандалізм, то сёння гэта сапраўднае майстэрства. Нездарма ў Мінску арганізуюць стрыт-арт фэсты, вялікай часткай якіх з’яўляюцца конкурсы графіці. Сёння для мяне гэта ўжо не проста цікавасць, а нават і магчымасць зарабляць грошы, адпрацоўваць аўтарства і шукаць тэмы. Думаю, што яшчэ некалькі гадоў — і графіці канчаткова замацуюцца ў свядомасці публікі як від мастацтва.

Вікторыя АСКЕРА

Загаловак у газеце: «Ствараем вобразнасць»

Выбар рэдакцыі

Грамадства

На Гомельшчыне актыўна развіваюць валанцёрскі рух

На Гомельшчыне актыўна развіваюць валанцёрскі рух

Форма сацыяльнай актыўнасці падлеткаў.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».