А вы ведалі пра мечалом — кінжал, які не апраўдаў сваю назву?

Уся гісторыя зброі — гэта ці гонка сродкаў паражэння са сродкамі абароны, ці спроба адаптацыі адных сродкаў паражэння да рэальнасці, якую задаў рэзкі скачок у развіцці іншых. Адным з найбольш яскравых прыкладаў зброевай творчасці можна лічыць кінжал з пагрозлівым выглядам і назвай «мечалом».

Гэтак жа як дол на халоднай зброі служыць толькі для скарачэння масы клінка (нават цяпер шматлікія «знаўцы» працягваюць зваць дол нейкім «кровасцёкам»), гэтак жа сама і грозная форма ляза кінжала-«мечалома» патрэбная зусім не для раздзірання плоці няшчаснай ахвяры. Нягледзячы на грозную назву, кінжал на практыцы робіць зусім не тое, пра што можна было б падумаць. Аднак пра ўсё па парадку.

Першыя Swordbreaker або Degenbrecher з'явіліся ў краінах Заходняй Еўропы яшчэ ў XV стагоддзі і працягвалі выкарыстоўвацца аж да XVІІ стагоддзя — на працягу ўсёй «Залатой эпохі фехтавання». Менавіта ў гэты час у краінах Еўропы набрала папулярнасць фехтаванне з дзвюх рук — неверагодна складаная тэхніка валодання зброяй, якая насамрэч была лагічным развіццём школы фехтавання мяча і шчыта. На змену апошняму прыйшоў кінжал, які выконваў часцей абаронную, а не нападальную функцыю ў баі.

Само сабой, майстры бою і збройнікі таго часу хацелі ўсяляк падняць эфектыўнасць кінжала як сродку абароны ў бліжнім баі. Плёнам аднаго з такіх пошукаў і стаў мечалом — кінжал, лязо якога ўсеяна зубцамі-захопамі. У большасці выпадкаў гэтыя зубцы былі прарэзаны ўглыб ляза напалову (а часам і больш яго шырыні). Кожны зубец меў трохвугольны шып-наканечнік. Пры гэтым паміж зубцамі рабіліся досыць шырокія пазы.

Такая канструкцыя ляза кінжала стваралася для адзінай мэты — выкарыстоўваць клінок для захопу зброі праціўніка. Лязо шпагі, якое трапляла ў пазы мечалома, было складана дастаць назад, яшчэ складаней было адразу ж зразумець, што менавіта адбылося. Акрамя гэтага зубцы кінжала забяспечвалі фехтавальшчыку, які заблакіраваў удар, дадатковы пункт апоры, што дазваляла наглуха зафіксаваць злоўленую зброю і фактычна абяззброіць саперніка на некаторы час. Само сабой, нягледзячы на назву і грозны выгляд (як гэта ўжо было падкрэслена), зламаць клінок шпагі, шаблі, палаша ці кінжала мечалом не мог. Усё, што ім можна было зрабіць, — ажыццявіць часовы захоп.

Задума мечалома аказалася занадта смелай. Нягледзячы на тое што кінжал сапраўды працаваў як трэба ў працэсе фехтавання, у яго было шмат істотных недахопаў. Па-першае, канструкцыя гэтай зброі не вельмі надзейная. Па-другое, для таго каб правільна і, самае галоўнае, эфектыўна карыстацца мечаломам, фехтавальшчык павінен мець выдатныя навыкі. Па-трэцяе, прынцыповага адрознення ў сэнсе эфектыўнасці абароны сродкаў паміж гэтым кінжалам і звычайным няма. Усяго гэтага было дастаткова для таго, каб мечалом так і не атрымаў распаўсюджання ў Еўропе. Варта таксама дадаць, што выкарыстоўваць гэты від зброі як звычайны кінжал практычна немагчыма.

Дарэчы, у Японіі існавала свая версія мечалома — гэта дубінка дзютэ з гардой і невялікім металічным выступам. Фармальна дзютэ з'яўляецца дубінкай, аднак часцей за ўсё яе класіфікуюць яшчэ і як кінжал. Дадзены від зброі выкарыстоўваўся ў перыяд Эдо, і яго асабліва любілі воіны-цені, якія сталі сусветна вядомыя дзякуючы кінематографу, — знакамітыя японскія шпіёны ніндзя.