Вы тут

Зацярушаная памяць


На чужых падворках шукаем страчанае на сваім

Сёння з раніцы тынькае рэдзенькі сняжок. Здаецца, і непрыкметны зусім, і няшмат тых лёгкіх сняжынак, што круцяцца каля шыбы, а прайшла гадзіна-другая — і зацярушаныя ўсе сцежкі, і шчыруюць ужо дворнікі з лапатамі, награбаючы на клумбах каля пад'езда добрыя гурбы. У вёсцы, пэўна, увогуле ўсё суцэльна-белае, хіба што аўталаўка па вуліцы праедзе, дзве каляіны пакіне. Каля большасці хат — зімовы цальнёг, яны цяпер — дачы, зімой хіба што заечыя сляды ў дварах убачыш. Так, у нас па амаль пустой вёсцы скачуць зайцы — чаму б ім не паласавацца карой маладых яблынек, якія бесталковыя наваспечаныя дачнікі не паклапаціліся абвязаць калі не яловымі лапкамі, дык хоць бы разрэзанымі ўдоўж пластыкавымі бутэлькамі. Баяцца вушастым няма каго — толькі ў другім канцы вёскі ў мясцовага прадпрымальніка жывуць лайкі ў вальеры ды ў яго цешчы, што зімуе ў новым дыхтоўным доме, маленькі ёрк, а так па ўсёй доўгай вуліцы ніводзін сабака не звягне. Бо старыя звяліся, а заводзіць новых шчанюкоў састарэлыя жыхары не спяшаюцца: калі раптам што здарыцца — хто ж тую скацінку дагледзіць? Вось і з'яўляюцца ўзімку на падворку не тое што зайцы — казулі, казалі, пад самыя вокны часам прыходзяць...


Шчыруе, пэўна, на сваім падворку дзядзька Башлык. У яго заўсёды ідэальны парадак, усё дагледжана. Яму ўжо за восемдзесят, і аперацыя няпростая нядаўна была, але яшчэ жвава бегае. Вось і цяпер ужо, пэўна, расчышчае роўненькія дарожкі да хлева, да склепа, да павеці... І тут раптам стукае ў галаву — няма ўжо дзядзькі Башлыка, майго спрытнага аднавяскоўца. Памёр год ці два (а можа, і тры) назад. Доўга капалася ў памяці, спрабуючы згадаць, ці нашмат перажыла яго жонка, цётка Вандзя, ці наадварот — ён пайшоў за ёй услед. Не ўспомніла, каюся. Яны ўвогуле дагэтуль, пакуль не задумалася, былі ў маім уяўленні жывыя...

Пачала прыгадваць астатніх жыхароў доўгай, у адну вуліцу, але ж невялікай вёскі, у якой яшчэ гадоў трыццаць назад усё пра ўсіх было вядома: не толькі дзе вяселле, дзе пахаванне, у каго ўнук нарадзіўся, але і ў каго карова ацялілася і хто свінню закалоў. Прыкра і сорамна прызнавацца, але яно так: пра некаторых сваіх землякоў я так і не ўспомніла, ці жывыя яны (калі не ў вёсцы, дык, можа, дзеці забралі), ці ўжо пайшлі ў нябыт. Калі і даходзілі нейкія сумныя навіны — дык не адкладваліся ў памяці, толькі пасля нешта невыразна прыпамінаеш, як пра таго дзядзьку, ці, убачыўшы на могілках помнік са знаёмым прозвішчам і іменем, прыгаломшана дзівішся, бо, здаецца, яшчэ зусім нядаўна бачыў гэтага чалавека жывым.

Вось чым помсціць нам малая радзіма за тое, што мы ад яе адракліся, пакінуўшы хаты зімаваць пустымі, — разам з падворкамі, на якія ступаем толькі ў «дачны сезон», яна зацярушвае снегам забыцця нашу памяць. Не маючы за што зачапіцца сёння — родныя сцены, канешне, апора важная, але ў пакінутай хаце не вельмі надзейная, — мы чапляемся за зусім недалёкае мінулае. У якім было ўсё так хораша і ўтульна, і з кожнага коміна ў ранніх прыцемках ішоў дым, і рыпеў снег пад капытамі і санкамі, і спявалі ў хлеўчыках пеўні. З кожным годам усё менш і менш верыцца, што было менавіта так, і ты падсвядома шукаеш сведак гэтага свайго простага шчасця, думаючы, хочучы думаць, што яны жывыя, што дзесьці там усё як раней, што варта толькі праехаць тыя колькі кіламетраў ад горада... А вясной ці ўлетку, нарэшце дабраўшыся туды (агарод жа пасадзіць трэба, як жа без яго!) нясешся па вуліцы на веласіпедзе, як у дзяцінстве, заглядаеш у двары, рыхтуючыся павітацца з гаспадарамі, а там на дзвярах — замок або новыя гаспадары, гэткія, як і ты, дачнікі, што прыехалі ў родную хату «наскокам», і твары ў іх — заклапочаныя і разгубленыя, бы таксама шукаюць і не могуць знайсці нешта вельмі важнае...

Нашы памерлыя бацькі і бабулі з дзядулямі мрояцца іншым маладзейшым аднавяскоўцам жывымі, бо ніхто не заняў іхняе гаспадарскае месца, ніхто не грэе халодныя сцены. І гэта так масава і незваротна здарылася ўпершыню за ўсю гісторыю, да нас з гэтым не сутыкалася ні адно пакаленне. Нашым дзецям, а тым больш унукам, пэўна, будзе лягчэй, бо нельга страціць тое, чаго ніколі не меў.

Нам жа лёсіла ўсё гэта перажыць. Углядацца ў чужыя падворкі, шукаючы тое, што згубілі на сваім.

Алена ЛЯЎКОВІЧ

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.