А памяць жыве...

Хто мы ў гэтым шматгранным, цікавым, недзе вар'яцкім, але такім захапляльным свеце? Пясчынкі ў мірыядзе сузор'яў і планет, травінкі ў зялёным бязмежжы зямлі, разумныя істоты, якім трэба выжыць. І не толькі. Неабходна нешта зрабіць за тое кароткае імгненне, пакінуць пасля сябе памятны след. А жыццё ў кожнага рознае і складанае...

Заходняя Беларусь, 1933 год. У вёсцы Панюцічы Сноўскай гміны Навагрудскага павета яшчэ польская ўлада. Дзейнічаюць школы на чужой мове, людзі ў вёсках жывуць аднаасобнымі гаспадаркамі. На гэтым здымку змешчаны жыхары вёскі Панюцічы каля хаты Адама Міхайлавіча Хвіра, які стаіць злева. Далей — яго жонка Зінаіда Ніканораўна з маленькім сынам Славам. Дарэчы, у маладосці яе партрэт намаляваў вядомы мастак Міхаіл Сеўрук, цяпер гэта карціна знаходзіцца ў Яраслаўлі, дзе жыве ўнучка Зінаіды. За імі сядзяць стрыечны брат Зіны Анатоль Сержан і яго жонка, унізе дзеці названых людзей. Справа сядзіць Аляксандра Лятніцкая з дачкой Лёдзяй. Ля іх стаіць муж і бацька Ян Уладзіслаў Лятніцкі, паляк. Дарэчы, вельмі цікавы быў чалавек: маляваў прыгожыя карціны, якія выстаўляліся не толькі ў Польшчы, але і ў іншых краінах Еўропы. Ён ажаніўся з Шурай, і жылі яны да вайны хораша і ў ладзе. Грозныя гады Вялікай Айчыннай сваім чорным крылом перакрэслілі мірнае жыццё вяскоўцаў. У жніўні 1941 года па вёсцы прайшла чутка, што немцы хапаюць мужчын. Па вуліцы ішлі фашысты з аўтаматамі наперавес і з эмблемамі чарапоў на касках. Яны выпіхвалі з хат маладых мужчын, якія аказаліся «ненадзейнымі» і па даносе мясцовага здрадніка трапілі ў рукі акупантаў. Сярод схопленых былі браты Адам Міхайлавіч і Антон Міхайлавіч Хвіры. Немцы пагналі дзесяць чалавек у канец вуліцы і пагрузілі ў машыну. Уся вёска была ў шоку, крычалі і плакалі жанчыны, дзеці. Захопленых адвезлі ў Баранавічы, жанкі потым ездзілі туды, але нічога не дабіліся. Дзе загінулі смелыя вяскоўцы, невядома і дагэтуль. Людзі выказвалі меркаванне, што іх адвезлі ў лагер Калдычэва, адкуль амаль ніхто не выбіраўся жывым. Трагічны лёс напаткаў і Яна Уладзіслава Лятніцкага, якога пазней фашысты расстралялі ў лесе паблізу Снова.

Тры сям'і, адлюстраваныя на здымку, былі мірныя і па-свойму шчаслівыя. Хіба яны маглі ведаць, што іх чакае наперадзе грозная навала... Фатаграфія блізкіх мне людзей захоўвалася ў альбоме маёй швагеркі з Мінска, дачка якой пераслала мне гэты цікавы гістарычны дакумент. Шкада толькі, што застаўся невядомым аўтар здымка. Але жыве памяць пра тых мужных людзей.

Раіса Хвір, г. Нясвіж